Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Οι απαρχές των Καναδο-ινδικών σχέσεων εντοπίζονται στον 19ο αιώνα, εποχή την οποία και οι δύο περιοχές αποτελούσαν «κομμάτια» του Βρετανικού Στέμματος. Εφορμούμενοι από τη διακήρυξη της Βασίλισσας Βικτωρίας, περί ίσων προνομίων του λαού της Ινδίας με τους λευκούς κατοίκους της αυτοκρατορίας χωρίς διακρίσεις χρώματος, θρησκείας ή φυλής, αρκετοί πρώην στρατιώτες του Βρετανικού Ινδικού Στρατού μετανάστευσαν στον Καναδά για να ξεκινήσουν μια νέα ζωή. Πολλοί εγκαταστάθηκαν στο Δυτικό Καναδά, ο οποίος ήταν αραιοκατοικημένος εκείνη την εποχή, ωστόσο, οι σχέσεις τους με τους λευκούς Καναδούς ήταν τεταμένες.
Στις δεκαετίες του 1940 και του 1960, οι σχέσεις μεταξύ Καναδά και Ινδίας ενισχυθήκαν λόγω των προσωπικών δεσμών, που αναπτύχθηκαν μεταξύ του Ινδού Πρωθυπουργού Jawaharlal Nehru και δύο Καναδών Πρωθυπουργών που υπηρέτησαν εκείνα τα χρόνια, του Louis St. Laurent και του Lester B. Pearson. Τόσο στα Ηνωμένα Έθνη, όσο και στην Κοινοπολιτεία, υπήρξε σύγκλιση ενδιαφέροντος και δέσμευσης μεταξύ Ινδίας και Καναδά. Συγκεκριμένα, ένα πρόγραμμα βοήθειας του Καναδά προς την Ινδία ξεκίνησε το 1951 και αυξήθηκε σημαντικά στο πλαίσιο του σχεδίου Colombo, παρέχοντας επισιτιστική βοήθεια, χρηματοδότηση έργων και τεχνική βοήθεια.
Ωστόσο, οι Καναδο-ινδικές σχέσεις επηρεάστηκαν αρνητικά μετά την πυρηνική δοκιμή της Ινδίας το Μάιο του 1974, με τον Καναδά να διακόπτει τη διμερή πυρηνική συνεργασία με την Ινδία αλλά και με το Πακιστάν, λόγω κατηγοριών ότι το πυρηνικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του πρώτου πυρηνικού όπλου της Ινδίας είχε Καναδική προέλευση. Αυτή η απόφαση επηρέασε αρνητικά τις σχέσεις των δύο χωρών για μεγάλο διάστημα. Ωστόσο, το 2010, η υπογραφή της Συμφωνίας Πυρηνικής Συνεργασίας (NCA) μεταξύ των δύο χωρών ξεκίνησε μια νέα εποχή συνεργασίας. Στις δεκαετίες του 1990 και του 2000, υπήρξε προσπάθεια βελτίωσης των μεταξύ τους σχέσεων, με την Ινδία να εφαρμόζει μεταρρυθμίσεις στην οικονομία της, προσελκύοντας το ενδιαφέρον της καναδικής κυβέρνησης και επιχειρηματικής κοινότητας.
Αξιοσημείωτο σημείο στις σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών αποτέλεσε η επίσκεψη του Καναδού Πρωθυπουργού, Justin Trudeau, στην Ινδία τον Φεβρουάριο του 2018, η οποία χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως «αποτυχία ή καταστροφή», λόγω της ανοχής των Καναδών στους Σιχ αυτονομιστές που δρουν στον Καναδά. Παράλληλα, το Δεκέμβριο του 2020, ο Trudeau εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο, που η ινδική κυβέρνηση διαχειρίστηκε τις διαμαρτυρίες των αγροτών. Συγκεκριμένα, δήλωσε ότι «ο Καναδάς θα υπερασπίζεται πάντα τα δικαιώματα των ειρηνικών διαδηλωτών» και εξέφρασε υποστήριξη «στη διαδικασία του διαλόγου». Ωστόσο, το Ινδικό Υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε, χαρακτηρίζοντας τα σχόλια του Πρωθυπουργού Trudeau, ως απαράδεκτη παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Ινδίας.
Τις τελευταίες ημέρες, παρατηρείται μια ραγδαία επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Καναδά και Ινδίας. Αιτία στάθηκε η δολοφονία του, Hardeep Singh Nijjar, ηγέτη των Σιχ στη Βρετανική Κολομβία του Δυτικού Καναδά. Ο Nijjar, που είχε την καναδική υπηκοότητα, πυροβολήθηκε έξω από ένα ναό Σιχ (γκουρουντβάρα), στις 18 Ιουνίου. Σύμφωνα με πληροφορίες από την Καναδική Αστυνομία, δύο κουκουλοφόροι «είχαν στήσει ενέδρα στο θύμα» και προχώρησαν στην εν ψυχρώ εκτέλεσή του, πυροβολώντας το βαν που επέβαινε.
Ο Hardeep Singh Nijjar, μετακόμισε στον Καναδά το 1997 και σύντομα έγινε αρχηγός της Khalistan Tiger Force (KTF), μιας εξτρεμιστικής μαχητικής ομάδας. Θεωρείτο, ως ηγετική μορφή του κινήματος Khalistan, οι υποστηρικτές του οποίου από τη δεκαετία του 1940 διεκδικούν δυναμικά την απόσχιση της περιοχής Παντζάμπ, από την υπόλοιπη Ινδία και την ανεξαρτησία του. Παράλληλα, εικάζεται ότι, ο Nijjar ήταν ένας από τους υπεύθυνους για τη στρατολόγηση και την εκπαίδευση του KTF και συμμετείχε, επίσης, στις δραστηριότητες της απαγορευμένης αυτονομιστικής οργάνωσης Sikhs For Justice (SFJ). Το 2020, ο Nijjar κηρύχθηκε τρομοκράτης από το Υπουργείο Εσωτερικών της Ινδίας, βάσει του Νόμου περί Παράνομων Δραστηριοτήτων (UAPA) και το όνομά του βρισκόταν στη λίστα καταζητούμενων, που ο τότε Πρωθυπουργός του Παντζάμπ, Amrinder Singh, έδωσε στο Justin Trudeau, όταν επισκέφθηκε την Ινδία.
Ο Nijjar δεν είναι ο πρώτος αυτονομιστής που σκοτώθηκε τους τελευταίους μήνες. Ο Paramjit Singh Panjwar -γνωστός ως Malik Sardar Singh- και ο Avtar Singh Kannada, επίσης, δολοφονήθηκαν πρόσφατα. Σύμφωνα με πληροφορίες, εικάζεται ότι ο Nijjar γνώριζε ότι βρισκόταν σε κίνδυνο. Μετά τη δολοφονία του Paramjit Singh Panjwar, ο Nijjar είπε στο καναδικό ραδιόφωνο ότι «είχε ετοιμαστεί μια λίστα με το όνομά του». Ενώ, σε ομιλία του στον γκουρουντβάρα λίγο πριν τον πυροβολήσουν, είχε πει ότι οποιαδήποτε μέρα θα μπορούσε να είναι η τελευταία του μέρα.
Η ρήξη στις σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών συντελέστηκε όταν την προηγούμενη Δευτέρα ο Trudeau ανέφερε ενώπιον του Καναδικού κοινοβουλίου, ότι υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία, που συνδέουν πράκτορες της ινδικής κυβέρνησης με τη δολοφονία του Nijjar. Ενώ, προχώρησαν στην απέλαση του επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών της Ινδικής πρεσβείας στην Ottawa. Από την πλευρά της η Ινδική Κυβέρνηση, ανακοίνωσε την απέλαση ενός υψηλόβαθμου Καναδού διπλωμάτη και χαρακτήρισε ως «παράλογες» τις κατηγορίες του Καναδού Πρωθυπουργού. Το Ινδικό Υπουργείο Εξωτερικών, δεν άργησε, να γνωστοποιήσει την αναστολή ταξιδιωτικών θεωρήσεων για καναδούς υπηκόους, επικαλούμενο απειλές για την ασφάλεια του προσωπικού των Ινδικών προξενείων στον Καναδά. Εκ των υστέρων ο Trudeau επιχείρησε να χαμηλώσει τους τόνους, ζητώντας τη συνεργασία της Ινδικής Κυβέρνησης, για να ξεκαθαριστεί η υπόθεση.
Επιλογικά, θέση σε αυτή τη διπλωματική σύγκρουση πήραν και οι Η.Π.Α., δηλώνοντας ανήσυχες, αλλά και έτοιμες να συμβάλλουν στην αποκλιμάκωση της έντασης. Πλέον, η Ινδία αποτελεί σημαντικό παίκτη στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα, αποτελώντας μια συνεχώς αυξανόμενη δύναμη και την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Παράλληλα, η μεγάλη γεωπολιτική της σημασία εντοπίζεται στο γεγονός ότι για τη Δύση αποτελεί ένα πιθανό ανάχωμα ενάντια στην Κίνα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Canada: How ties with India soured over Hardeep Singh Nijjar killing, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Canada–India relations, Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
- Πώς η εν ψυχρώ εκτέλεση του Νιτζάρ «γκρέμισε» τις σχέσεις Καναδά και Ινδίας – Το παρασκήνιο, Το Βήμα, διαθέσιμο εδώ
- Who Was Khalistani Leader Hardeep Singh Nijjar, What Do We Know Of His Killing In Canada?, Outlook India, διαθέσιμο εδώ
