Της Ηλιάνας Πολύζου,
Η ισότητα των φύλων συνιστά θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και ταυτόχρονα θεμέλιο μιας υγιούς και δίκαιης κοινωνίας. Αιώνες διακρίσεων και βαθιάς ριζωμένης πατριαρχίας οδηγούνε συχνά στη διαφορετική μεταχείριση των γυναικών και την αντιμετώπισή τους ως λιγότερο ικανές. Παρόλο που τις τελευταίες δεκαετίες σημειώθηκε αξιοσημείωτη πρόοδος στα δικαιώματα των γυναικών, η οπισθοδρόμηση που αντιμετωπίζουμε είναι ακόμα έντονη, ειδικά στον εργασιακό χώρο.
Στην ελληνική έννομη τάξη το ζήτημα της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στον εργασιακό χώρο ρυθμίζεται από τον νόμο 3896/2010. Με κορωνίδα την αρχή της ισότητας, ο νομοθέτης προσπάθησε να εξασφαλίσει ίσες ευκαιρίες και να διαμορφώσει ένα κλίμα ίσης μεταχείρισης μεταξύ των δύο φύλων αναφορικά με την πρόσβαση σε θέσεις εργασίες, τις συνθήκες απασχόλησης και τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.
Έκφανση της αρχής της ίσης μεταχείρισης συνιστά η απαγόρευση των διακρίσεων, η οποία κατοχυρώνεται στο άρθρο 3 του νόμου. Ως διάκριση νοείται οποιαδήποτε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση ενός προσώπου από αυτήν που έτυχε, τυγχάνει ή θα ετύγχανε άλλο πρόσωπο σε ανάλογη κατάσταση και δεν δικαιολογείται από κάποιον αντικειμενικό λόγο. Λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση θεωρείται η επιβολή επαχθέστερων όρων εργασίας, η αδικαιολόγητη απόρριψη κάποιου υποψηφίου και γενικώς οποιαδήποτε δυσμενής συμπεριφορά απέναντι του. Για να θεμελιωθεί, ωστόσο, διάκριση απαιτείται ακόμη το στοιχείο του αιτιώδους συνδέσμου. Πρέπει δηλαδή η δυσμενής μεταχείριση του εργαζομένου να πηγάζει από το φύλο του.
Διάκριση λόγω φύλου συνιστά η (σεξουαλική) παρενόχληση, καθώς και η οποιαδήποτε διαφορετική μεταχείριση οφείλεται στην ανοχή ή απόρριψη της συμπεριφοράς αυτής. Παρενόχληση συνιστά κάθε μορφή ανεπιθύμητης συμπεριφοράς η οποία βασίζεται στο φύλο ενός προσώπου, αποσκοπώντας στην παραβίαση της αξιοπρέπειάς του. Οποιαδήποτε τέτοιου είδους συμπεριφορά, πέραν του γεγονότος ότι συνιστά ποινικά κολάσιμη πράξη, δεν μπορεί να δώσει δικαίωμα σε κανέναν, να μεταχειριστεί κάποιο άλλο πρόσωπο δυσμενώς επειδή απλώς «τον απέρριψε».
Οποιαδήποτε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση προσώπου που συνδέεται με αλλαγή φύλου του τελευταίου, εμπίπτει στις διακρίσεις λόγω φύλου και συνεπώς, απαγορεύεται. Τόσο το φύλο όσο και η ταυτότητα του φύλου συνιστούν θεμελιώδες τμήμα του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος της προσωπικότητας και προστατεύονται. Οποιαδήποτε, επομένως, δυσμενής μεταχείριση λόγω αυτού είναι καταφανώς παράνομη. Άλλωστε, δεν έχει έρθει η ώρα να ξεφύγουμε από την παραδοσιακή δυαδική αντίληψη των φύλων;
Συγκαλυμμένη διάκριση υφίσταται όταν δεν χρησιμοποιείται ευθέως το φύλο ως λόγος διάκρισης, αλλά ένα άλλο στοιχείο ή ιδιότητα που μόνο σε ένα φύλο μπορεί να συντρέξει, όπως είναι η εγκυμοσύνη. Πιο συγκεκριμένα, εργοδότης δεν μπορεί να αρνηθεί την πρόσληψη εγκύου, ενώ είναι αντικειμενικά κατάλληλη για την θέση, στηριζόμενος απλώς στο θέμα της μητρότητας. Από την στιγμή που η εγκυμοσύνη απαγορεύεται να επηρεάσει την συμπεριφορά του εργοδότη, δεν μπορεί ο τελευταίος να υποβάλλει ερώτηση στην υποψήφια σχετικά με το θέμα αυτό. Σε περίπτωση όμως που προβεί σε τέτοιου είδους ερώτηση, η υποψήφια έχει το δικαίωμα να απαντήσει ψευδώς, χωρίς καμία μεταγενέστερη συνέπεια. Νομιμοποιείται να πει ψέματα δηλαδή, σε μία προσπάθεια να μην πέσει θύμα δυσμενούς μεταχείρισης, λόγω της εγκυμοσύνης της.
Παρά την νομοθετική απαγόρευση των έμφυλων διακρίσεων και την γενικότερη μείωση των εμφανιζόμενων περιστατικών, η ανισότητα των φύλων εξακολουθεί να αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία. Δεν είναι, όμως, θλιβερό στον 21ο αιώνα να ερχόμαστε ακόμα αντιμέτωποι με τέτοια περιστατικά;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Δημήτριος Ζερδελής, Εφαρμογές Εργατικού Δικαίου, Εκδόσεις Σάκκουλας 2019 Αθήνα Θεσσαλονίκη
