Της Κυριακής Γκουργκούλη,
Το «Δάφνης και Χλόη» πρόκειται για το πρώτο ποιμενικό μυθιστόρημα της αρχαιότητας, ενώ ο συγγραφέας του παραμένει άγνωστος. Εικάζεται πως καταγόταν από τη Λέσβο και πως έζησε ανάμεσα στον 3ο και 5ο αιώνα μ.Χ. Στο μυθιστόρημά του περιγράφει με τρόπο ποιητικό την ποιμενική ζωή στη Λέσβο και μιλά για τη ζωή, τις χαρές και τις λύπες των απλών ανθρώπων, χωρίς να λείπουν, βέβαια, οι παρεμβάσεις των θεών όπως ο Πάνας. Το μυθιστόρημα ξεκινά με τη γέννηση των δύο παιδιών και περιλαμβάνει ιστορίες, που εκτυλίσσονται κατά τη διάρκεια της ενηλικίωσής τους μέχρι και τον γάμο τους.
Τα πρώτα χρόνια
Η ιστορία μας ξεκινά στην Λέσβο, στην αγροτική Μυτιλήνη, σε μία περίοδο όπου η φύση οργίαζε και οι πρωταγωνιστές μας έβγαζαν το ψωμί τους είτε ως αγρότες είτε ως βοσκοί. Μια μέρα, λοιπόν, ένας γιδάρης, ο Λάμωνας, είδε ανάμεσα στους κισσούς ένα μωρό που το βύζαινε μια γίδα. Ο Λάμωνας δεν θέλησε να εγκαταλείψει το παιδί και έτσι το πήρε σπίτι του, στη γυναίκα του Μυρτάλη. Αποφάσισαν να αναθρέψουν το παιδί και να κρατήσουν τα φυλαχτά που βρήκαν στην κούνια του, μέχρι αυτό να ενηλικιωθεί. Το παιδί ονομάστηκε Δάφνης.
Δύο χρόνια αργότερα, ο τσοπάνος Δρυάντας, ακολουθούσε οργισμένος μία προβατίνα που κατά πως φαίνεται είχε τη συνήθεια να το σκάει από το κοπάδι. Η προβατίνα αυτή τη φορά τον οδήγησε σε μία σπηλιά. Όταν έφτασε εκεί, ο Δρύαντας διαπίστωσε με έκπληξη ότι στη σπηλιά δεν βρισκόταν μόνο η χαμένη προβατίνα, αλλά και οι Νύμφες και ο θεός Πάνας και ένα μικρό παιδί. Ο Δρύαντας πήρε το παιδί και με τη γυναίκα του Νάπα του έδωσαν το όνομα Χλόη.
Τα χρόνια περνούσαν και όταν ο Δάφνης ήταν δεκαπέντε χρονών και η Χλόη δεκατρία, ο Λάμωνας και ο Δρυάντας είδαν ένα πολύ παρόμοιο όνειρο. Στον ύπνο τους εμφανίστηκαν οι Νύμφες του βουνού και ο Πάνας και μίλησαν για την πρόθεσή τους να θέσουν υπό την προστασία τους τα παιδιά, τα οποία από δω και μπρος θα έβοσκαν τα κοπάδια. Έτσι και έγινε. Ο Δάφνης και η Χλόη έβγαιναν μαζί για βοσκή κάθε μέρα, ο Δάφνης με τα γίδια και η Χλόη με τα πρόβατα. Συχνά μαζί τους ακολουθούσε ο φίλος τους Δόρκων, επίσης βοσκός.
Κουρσάροι από την Τύρο
Ένα φθινόπωρο, κουρσάροι από την Τύρο αποβιβάστηκαν στο νησί για πλιάτσικο και αρπάξανε ό,τι βρήκαν -μυρωδάτο κρασί και μέλι από τις κηρήθρες και τυρί. Στην ακρογιαλιά βρήκανε τον Δάφνη και τον πιάσανε σκλάβο.
Όταν η Χλόη τους είδε να φεύγουν με τον Δάφνη στο κατάστρωμα έτρεξε να βρει τον Δόρκωνα. Τον συνάντησε λαβωμένο στην παραλία από τους κουρσάρους, το αίμα έτρεχε ποτάμι από τις πληγές τους. Λίγο πριν σβήσει οριστικά ο Δόρκων της παρέδωσε την φλογέρα του και την διέταξε να παίξει. Μόλις η φλογέρα άγγιξε τα χείλη της κοπέλας το πλοίο που δεν είχε προλάβει να απομακρυνθεί άρχισε να βυθίζεται. Τα ζώα έπεσαν στη θάλασσα και το πλήρωμα που δεν ήξερε κολύμπι πνίγηκε. Μόνο ο Δάφνης σώθηκε, που άρπαξε ένα βόδι από τα κέρατα και με αυτό διέσχισε τη θάλασσα μέχρι πίσω στην ξηρά.
Όταν γύρισαν στα σπίτια τους, όλο το χωριό τίμησε τον Δόρκωνα. Τον θάψανε με τιμές και φύτεψαν στο τάφο του λουλούδια, χύσανε γάλα και σιτάρι και σπάσανε πολλές φλογέρες στο όνομά του. Ακόμα και τα ζώα μουγκανίζανε λυπημένα.
Η έχθρα με την Μήθυμνα
Μετά από την περιπέτεια αυτή, η ζωή συνεχίστηκε γιατί έπρεπε να γίνει ο τρύγος και να πατηθούν τα σταφύλια. Όλοι εργάζονταν και βοηθούσαν και ποτέ δεν ξέχναγαν τις θυσίες στους προστάτες τους, τις Νύμφες και τον Πάνα.
Την ίδια περίοδο, πλουσιόπαιδα από την Μήθυμνα, ένα χωριό της Λέσβου μπήκαν σε ένα καράβι να γλεντήσουνε και καθώς κάναν τον γύρω του νησιού, δέσανε το καράβι τους και κατέβηκαν στην ξηρά. Ένας χωριάτης περαστικός που του έλειπε σχοινί, σαν είδε το καραβόσκοινο το έλυσε και το πήρε μαζί του, με αποτέλεσμα το καράβι να αρχίσει να ξεμακραίνει μόνο του στη θάλασσα.
Όταν γύρισαν και είδαν το καράβι τους να πλέει ακυβέρνητο, οι νεαροί απαίτησαν να μάθουν ποιος είχε κλέψει το σκοινί, μα κανείς δεν μαρτυρούσε. Μπάρκαραν σε ένα νέο πλοίο και σήκωσαν άγκυρα ξανά. Αυτή τη φορά αγκυροβόλησαν το πλοίο δίπλα από τα βοσκοτόπια του Δάφνη και της Χλόης και με τα σκυλιά τους κατέβηκαν να κυνηγήσουν.
Τα σκυλιά, όμως, τρόμαξαν τα γίδια του Δάφνη που έτρεξαν προς την παραλία, όπου μη βρίσκοντας τίποτα να φάνε μασούλησαν το καραβόσκοινο του πλοίου. Η Μηθυμνιώτες είδαν για δεύτερη φορά το πλοίο τους να ξεμακραίνει, αλλά τώρα ήξεραν ποιον να τιμωρήσουν. Μάταια προσπαθούσε ο Δάφνης να τους εξηγήσει τι συμβαίνει, εκείνοι τον χτύπησαν άγρια και τον άφησαν αιμόφυρτο στην παραλία για να τον βρει αργότερα η Χλόη.
Οι Μηθυμνιώτες γύρισαν στα σπίτια τους με το πόδια εξαντλημένοι και είπαν στους πατεράδες τους πως τάχα οι Μυτιλιναίοι τους είχαν κλέψει τα πλοία. Οι Μηθυμνιώτες τότε δώσαν εντολή να φύγουν καράβια και να κουρσέψουν τις ακτές των Μυτιλιναίων. Ο Δάφνης που τους είδε να έρχονται από μακριά πρόλαβε και κρύφτηκε στην κουφάλα ενός γέρικου δέντρου, μα την Χλόη την κυνηγήσανε κα την πήρανε σκλάβα στο καράβι. Ο Δάφνης την είδε να χάνεται στον ορίζοντα, ανήμπορος να αντιδράσει. Μα την ίδια μέρα, οι Νύμφες εμφανίστηκαν μπροστά του και του είπαν να μη φοβάται γιατί την Χλόη την προστάτευε ο Πάνας.
Πράγματι, την ίδια μέρα και ενώ οι Μηθυμνιώτες γλεντούσαν, το πλοίο τυλίχτηκε στις φλόγες και αόρατα βέλη λάβωναν τους ναύτες. Κισσός τύλιξε τα γίδια και τα πρόβατα που είχαν κλέψει, και τα μαλλιά της Χλόης. Το πλοίο κάηκε ολοσχερώς και μόνο αυτοί σώθηκαν. Γύρισαν στη Μυτιλήνη και έκαναν θυσίες στους θεούς που τόσο τους αγαπούσαν και τους προστάτευαν.
Μία αποκάλυψη και ο γάμος
Τα χρόνια περνούσαν και η Χλόη ήταν πια σε ηλικία γάμου. Πολλοί ήταν εκείνοι που τη ζητούσαν και γέμιζαν τον Δρυάντα, τον θετό πατέρα της, με δώρα. Του κάκου, όμως, εκείνος κανέναν δεν δεχόταν.
Ο Δάφνης, βλέποντάς τα αυτά, εκμυστηρεύτηκε τον έρωτά του στη Χλόη και την πρόθεσή του να ζητήσει το χέρι της. Μα ήταν βαθύτατα απελπισμένος γιατί προίκα καμία δεν είχε να δώσει στους γονείς της. Για άλλη μια φορά, η βοήθεια ήρθε από τις Νύμφες που τον συμβούλεψαν να αναζητήσει ένα δελφίνι, το οποίο η θάλασσα θα ξέβραζε στην παραλία. Ο Δάφνης ακολούθησε τις συμβουλές τους και βρήκε εκεί ένα πουγκί γεμάτο χρυσό. Τώρα δεν έμενε παρά ένα πράγμα πριν συμφωνηθεί ο γάμος: να τον εγκρίνει ο άρχοντας και ιδιοκτήτης του κάμπου, Διονυσοφάνης.
Ο Διονυσοφάνης έφτασε στον κάμπο με τον γιο του Άστυλο να επιβλέψει τις εργασίες και συμπάθησε τόσο τον Δάφνη, ώστε θέλησε να τον πάρει μαζί του στην πόλη. Ακούγοντας το αυτό ο Δάφνης κίνησε για τον πιο απόκρημνο γκρεμό να βάλει τέλος στη ζωή τους, γιατί καθόλου δεν ήθελε να ζήσει στην πόλη.
Ενώ συνέβαινε αυτό, όμως, ο Διονυσοφάνης έμαθε την ιστορία του Δάφνη και ζήτησε να δει τα φυλαχτά του. Όταν ο Λάμωνας τα παρουσίασε στον άρχοντα, δάκρυα γέμισαν τα μάτια του, ο χαμένος γιος του είχε βρεθεί. Έτσι, πριν ο Δάφνης πέσει στον γκρεμό, άκουσε τις κραυγές του αδελφού του Άστυλου, που τον πρόλαβε λίγε στιγμές πριν συμβεί το κακό. Ο Δάφνης έκλαψε με λυγμούς από ευτυχία και αγκάλιασε τον πατέρα του και τον Άστυλο.
Μάλιστα, ο Διονυσοφάνης όχι μόνο ενέκρινε την Χλόη αλλά αποφάσισε να αναζητήσει και τους δικούς της γονείς. Έτσι, πήρε μαζί του τους δύο νέους στην πόλη και οργάνωσε ένα μεγάλο φαγοπότι με προσκεκλημένους όλους τους άρχοντες του νησιού. Εκεί, διέταξε να παρουσιαστούν τα φυλαχτά της Χλόης. Μια κραυγή έσκισε την ησυχία και ο άρχοντας Μεγακλής παραμέρισε τον κόσμο να δει καλύτερα τα φυλαχτά. Ο γονιός της Χλόης είχε βρεθεί.
Τώρα που είχε αποδειχθεί πως ήταν γόνοι αριστοκρατικών οικογενειών, ο Δάφνης και η Χλόη προσπάθησαν να ζήσουν για λίγα χρόνια στην πόλη. Μα ήταν παιδιά του κάμπου και ένιωθαν εγκλωβισμένοι, ασφυκτιούσαν στις ακριβές φορεσιές τους. Γύρισαν, λοιπόν, στο κάμπο, με τα κοπάδια τους. Έκαναν δύο παιδιά που τα ονόμασαν Φιλοποιμένα και Αγέλη και έζησαν για χρόνια ευτυχισμένοι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κλασσικά εικονογραφημένα, «Δάφνης και Χλόη», τεύχος Νο 1250, Αθήνα: Εκδόσεις Ατλαντίς.
- Daphnis and Chloe, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
