Του Ελευθέριου Χονδρού,
Το πρόσφατο κύμα αναταραχών στη Γαλλία, που σημαδεύτηκε από αρκετές νύχτες εκτεταμένων διαδηλώσεων σε διάφορες πόλεις, φαίνεται να έχει καταλαγιάσει. Ωστόσο, ο απόηχος της δημόσιας οργής που πυροδότησε η αστυνομική δολοφονία του Nahel Merzouk, ενός 17χρονου Βορειοαφρικανού έφηβου από ένα εργατικό προάστιο του Παρισιού, θα χρειαστεί πολύ περισσότερο χρόνο για να επιλυθεί. Οι ταραχές είχαν, ως αποτέλεσμα περισσότερα από 5.000 οχήματα να πυρποληθούν, πάνω από 1.000 ακίνητα κατεστραμμένα ή λεηλατημένα και 250 αστυνομικά τμήματα ή χωροφύλακες επιτέθηκαν, σε σκηνές που θυμίζουν την εξέγερση του 2005. Σχεδόν 4.000 άτομα συνελήφθησαν, ως απάντηση στις ταραχές.
Ο Πρόεδρος, Εmmanuel Macron, είχε πρόσφατα συνάντηση με περίπου 300 δημάρχους από τους πληγέντες δήμους, με στόχο να ξεκινήσει έναν εποικοδομητικό διάλογο σχετικά με τα απαραίτητα βήματα για την αντιμετώπιση των κοινωνικών ζητημάτων που μαστίζουν τη Γαλλία. Παρά το πολιτικό χάσμα και τις διαφωνίες μεταξύ αριστερών και δεξιών δημάρχων, ο Macron παρέμεινε αισιόδοξος, ακόμη και όταν η αναταραχή της εβδομάδας ώθησε την κυβέρνησή του σε λειτουργία διαχείρισης κρίσεων. Ο Macron σημείωσε προσεκτικά ότι, ενώ, η κορύφωση της αναταραχής φαίνεται να έχει περάσει, ο απώτερος στόχος είναι η εγκαθίδρυση μιας διαρκούς, δημοκρατικής τάξης. Η Γαλλία έχει βιώσει στο παρελθόν παρόμοιες κρίσεις δημόσιας οργής, ιδιαίτερα σε φτωχότερες κοινότητες που αποτελούνται κυρίως από μειονότητες. Αυτά τα ξεσπάσματα θυμού, συχνά, ως απάντηση στην αστυνομική βία και τις συστημικές διακρίσεις, είναι ένα επαναλαμβανόμενο ζήτημα από τη δεκαετία του 1980.
Η πρόσφατη αναταραχή, ωστόσο, επηρεάστηκε από νέους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου των social media στην ενίσχυση των χαοτικών σκηνών και στην επισκίαση των τραγικών συνθηκών του θανάτου του Merzouk. Η βία φαίνεται, επίσης, να έδωσε μια ευκαιρία για τη γαλλική ακροδεξιά, με τη Marine Le Pen να κεφαλαιοποιεί την κατάσταση. Μια δημοσκόπηση που διεξήχθη στον απόηχο των ταραχών αποκάλυψε, ότι το γαλλικό κοινό ευνόησε τη σκληροπυρηνική απάντησή της έναντι οποιουδήποτε άλλου Γάλλου πολιτικού, συμπεριλαμβανομένου του Macron. Η Le Pen έχει προτείνει αυστηρά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της ηλικίας για ποινική δίωξη στα 16 και την άρνηση καταβολής δημόσιας στέγης και πρόνοιας σε όσους έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα ή μικροαδικήματα. Υποστηρίζει επίσης την αύξηση της χωρητικότητας των φυλακών και την εφαρμογή της υποχρεωτικής ελάχιστης ποινής. Αντίθετα, ο Macron υιοθέτησε μια πιο προσεκτική στάση, ζητώντας κοινωνικό απολογισμό και κατηγορώντας τις πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, όπως το TikTok και το Snapchat, ότι βοηθούν τους ταραχοποιούς και εμπνέουν τη συμπεριφορά των αντιγραφέων. Αυτή η άποψη αντιμετωπίστηκε με περιφρόνηση από την αριστερά, με ορισμένους πολιτικούς να απαιτούν μεγαλύτερη αναγνώριση του εγγενούς ρατσισμού στη γαλλική κοινωνία, ιδιαίτερα εντός της αστυνομίας.
Το σημερινό πολιτικό χάσμα στη Γαλλία είναι μια απόκλιση από το παρελθόν, όταν η χώρα κυβερνούνταν κυρίως από παραδοσιακά κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα. Σήμερα, η γαλλική πολιτική είναι διχασμένη μεταξύ μιας ριζοσπαστικής αριστεράς, του μεταρρυθμιστικού κέντρου του Macron, και μιας ακροδεξιάς που σκέφτεται με ρητά φυλετικούς όρους. Τα τελευταία χρόνια, πολλά στελέχη του γαλλικού κατεστημένου, συμπεριλαμβανομένου του Macron, επέκριναν την υποτιθέμενη διείσδυση των αμερικανικών αξιών στην κοινωνία τους, ιδιαίτερα στον απόηχο του παγκόσμιου κινήματος Black Lives Matter μετά τη δολοφονία του George Floyd το 2020. Υποστηρίζουν, ότι το κοσμικό, δημοκρατικό ήθος της Γαλλίας διαβρώνεται από μια αριστερή, «ταυτιστική» ιδεολογία που έρχεται σε αντίθεση με τις αχρωματοψίες της χώρας. Ωστόσο, οι αριστεροί κριτικοί έχουν εδώ και καιρό τονίσει την υποκρισία αυτής της επίσημης αχρωματοψίας και τις ανεπίλυτες εντάσεις στη γαλλική κοινωνία, συμπεριλαμβανομένου του μακροχρόνιου αντίκτυπου του αποικιακού παρελθόντος της στα φυλετικά, φτωχά προάστια της. Οι πρόσφατες ταραχές είδαν επίσης την εμφάνιση ενός νέου είδους αμερικανικής εισαγωγής στη Γαλλία: μια σκληροπυρηνική πολιτική «νόμου και τάξης», σε συνδυασμό με μια οπλισμένη περιφρόνηση για τις μειονεκτούσες μειονοτικές κοινότητες. Αυτή η τάση είναι εμφανής στην επιτυχία ενός συγκεντρωτικού εράνου για τον αστυνομικό που σκότωσε τον Nahel, ο οποίος συγκέντρωσε τέσσερις φορές περισσότερα χρήματα από ένα ταμείο που δημιουργήθηκε για την οικογένεια του θύματος.
Η Le Pen και άλλοι δεξιοί πολιτικοί είναι πιθανό να εκμεταλλευτούν αυτό το αυξανόμενο συναίσθημα τα επόμενα χρόνια. Οι Ευρωπαίοι ιδεολογικοί ομόλογοί τους έχουν ήδη αρχίσει να το κάνουν πάντως, με τον Ούγγρο Πρωθυπουργό Viktor Orban να αναφέρει τις ταραχές στη Γαλλία, ως απόδειξη της αποτυχίας της πολυπολιτισμικότητας και της δικαιολόγησης για την αντίθεση της κυβέρνησής του σε ένα προτεινόμενο ευρωπαϊκό σύμφωνο για τη μετανάστευση. Ο ακροδεξιός Ιταλός πολιτικός Matteo Salvini απέδωσε τις ταραχές σε «χρόνια χαλαρότητας απέναντι στον ισλαμικό ριζοσπαστισμό και στα τοπία όπου κυριαρχεί η εγκληματικότητα». Η θητεία του Macron δεν ήταν χωρίς το μερίδιό της από κρίσεις, συμπεριλαμβανομένων μαζικών διαμαρτυριών ενάντια στις οικονομικές του μεταρρυθμίσεις και μια επίμαχη μάχη για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Ανεξάρτητα από το πώς διαχειρίζεται αυτή τη τελευταία πρόκληση, οι αναλυτές αντιλαμβάνονται μια βαθύτερη κοινωνική αποκάλυψη. Όπως εξήγησε ο Bruno Cautrès, πολιτικός ερευνητής στο Sciences Po, «Είναι σαν να ήταν η Γαλλία χύτρα ταχύτητας, [κάθε κρίση] αποκαλύπτει εντάσεις, μια σύγκρουση στην κοινωνία και εντάσεις που καταπατούν τον σεβασμό που οφείλουμε στους θεσμούς… Η χώρα μας επικαλείται συνεχώς τις ρεπουμπλικανικές αξίες, αλλά φαίνεται ότι ολόκληρα τμήματα του πληθυσμού δεν αισθάνονται, ότι αυτό έχει σημασία για αυτούς».
Συνοπτικά, το πρόσφατο κύμα αναταραχών στη Γαλλία, που προκλήθηκε από τη δολοφονία ενός Βορειοαφρικανού εφήβου από την αστυνομία, έχει αποκαλύψει βαθιά κοινωνικά ζητήματα και πολιτικούς διαχωρισμούς. Ενώ η βία έχει υποχωρήσει, τα επακόλουθα έχουν αφήσει μόνιμο αντίκτυπο, με ακροδεξιούς πολιτικούς να κεφαλαιοποιούν την κατάσταση και ένα αυξανόμενο αίσθημα σκληροπυρηνικής πολιτικής «νόμου και τάξης». Καθώς η Γαλλία αντιμετωπίζει αυτές τις προκλήσεις, η χώρα αντιμετωπίζει μια κρίσιμη συγκυρία στο κοινωνικό και πολιτικό της τοπίο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Marine Le Pen seizes on French riots in push to outflank Emmanuel Macron, Financial Times, διαθέσιμο
- Far-right parties on the rise across Europe, διαθέσιμο εδώ
