Του Κωνσταντίνου Γκότση,
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος (Σ.Ε.Λ.Π.Ε.), η οποία πραγματοποιήθηκε τη χρονική περίοδο 3 με 5 Ιουνίου σε 900 καταναλωτές, οι Έλληνες ξοδεύουν περισσότερα από ό,τι παράγουν οι ίδιοι, δηλαδή οι δαπάνες τους ξεπερνούν το εισόδημά τους.
Πιο συγκεκριμένα, σπαταλούν το 126% του εισοδήματός τους, με το επιπλέον ποσό να προέρχεται είτε από πιστώσεις είτε από τις αποταμιεύσεις τους. Μάλιστα, σημαντικά πάνω από το μισό του οικογενειακού εισοδήματος ενός νοικοκυριού διατίθεται για λογαριασμούς (30%), ενοίκια (17%) και φόρους (20%). Επιπρόσθετα, μεγάλο μέρος των δαπανών (περίπου ίδιο ποσοστό με αυτό των λογαριασμών, που είναι και το υψηλότερο) αφορούν τις αγορές προϊόντων.
Γενικότερα, οι δαπάνες σε λογαριασμούς έχουν μειωθεί σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα που είχε διεξάγει η Σ.Ε.Λ.Π.Ε., γεγονός που οφείλεται στην πτώση των τιμών του ρεύματος κατά κύριο λόγω, ενώ, παράλληλα, οι καταναλωτές έχουν κάνει μεγάλη προσπάθεια να μειώσουν τις αγορές προϊόντων τους. Μάλιστα, στο «καλάθι» τους πλέον επικρατούν οι ιδιωτικές ετικέτες σε βασικά προϊόντα, αποφεύγοντας τα έτοιμα γεύματα, τα ποτά και τα βιολογικά προϊόντα με υψηλή προστιθέμενη αξία, καθώς υπάρχουν φθηνότερες εναλλακτικές και υποκατάστατα, ώστε να μειωθούν οι δαπάνες για το super market. Βάσει έρευνας, στις προτεραιότητες των καταναλωτών, όσον αφορά την προτίμησή τους σε ένα κατάστημα, κυριαρχούν οι ανταγωνιστικές τιμές (66,6% του δείγματος), η μεγάλη ποικιλία προϊόντων (57,2%) και οι ελκυστικές προσφορές (54,6%), ενώ για την ισχυρή πλειοψηφία η υψηλή ποιότητα προϊόντων δεν βρίσκεται υψηλά στις προϋποθέσεις τους. Επίσης, ο συνδυασμός ποιότητας-τιμής, και πιο συγκεκριμένα τα λεγόμενα value for money προϊόντα, βρίσκονται ψηλά στις προτιμήσεις των καταναλωτών, πιο έντονα απ’ ό,τι παλιότερα, αφού έχουν γίνει πιο επιλεκτικοί.
Οι καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων, όπως είναι λογικό και αναμενόμενο, έχουν αλλάξει και, σύμφωνα με κάποιους οικονομολόγους, θα διατηρηθούν έτσι για αρκετά ακόμη χρόνια. Αυτό οφείλεται σε παθογένειες και «πληγές» της ελληνικής οικονομίας, που διατηρούνται από την περίοδο της κρίσης χρέους. Οι τιμές στα τρόφιμα θα αργήσουν να αποκλιμακωθούν, δεδομένης της ολιγοπωλιακής σύνθεσης αρκετών εγχώριων αγορών σε σχέση με τις αντίστοιχες των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως και της ισχυρότερης ακαμψίας των μισθών, καθώς η ελληνική αγορά εργασίας στην Ευρώπη είναι από τις λιγότερο στενές. Μάλιστα, η ακρίβεια στα τρόφιμα αποτελεί ένα χρόνιο ζήτημα της ελληνική αγοράς, με το περιβάλλον αυτό να έχει διαμορφωθεί από την περασμένη υπερδεκαετή κρίση, ως απόρροια τις άμβλυνσης του ανταγωνισμού, της συρρίκνωσης της αγοράς και της υπερβολικής αύξησης των φόρων. Ειδικά η αύξηση του Φ.Π.Α. στα βασικά αγαθά, η ζήτηση των οποίων χαρακτηρίζεται από ανελαστικότητα ως προς την τιμή, σε συνδυασμό με τον χαμηλό βαθμό ανταγωνισμού, έσπρωξαν σημαντικά τις τιμές προς τα πάνω.
Βάσει το πορισμάτων της Σ.Ε.Λ.Π.Ε., το καταναλωτικό κλίμα στην Ελλάδα παραμένει πολύ χαμηλά σε αρνητικά επίπεδα, αν και είναι βελτιωμένο από τον προηγούμενο μήνα. Μάλιστα, ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό (42%) αναμένει αύξηση στις τιμές της αγοράς προϊόντων, όπως, επίσης, και στους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας (36%). Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το αποτέλεσμα της έρευνας που αφορά τις προσδοκίες για τη φορολογία, καθώς πάνω από τους μισούς (57%) πιστεύει πως θα μείνει αμετάβλητη και το 30% θεωρεί πως θα αυξηθεί.
Συνοψίζοντας, η ακρίβεια αποτελεί ένα πρόβλημα πολλών ετών στην ελληνική οικονομία, με τους υψηλούς φόρους και τον έλεγχο των τιμών (σε αρκετές αγορές) από μεγάλες επιχειρήσεις, με δεσπόζουσα θέση στον εκάστοτε κλάδο, να αποτελούν τα βασικά «αγκάθια» που διαμορφώνουν αυτό το περιβάλλον υψηλών τιμών. Οι πρόσφατοι εξωγενείς πληθωριστικοί παράγοντες απλά ενέτειναν το πρόβλημα. Οι διορθωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα διαμορφώσουν ένα πιο ανταγωνιστικό φορολογικό σύστημα (π.χ. απλοϊκότερο και με χαμηλότερους συντελεστές) και θα «σπάσουν» τα ολιγοπώλια της αγοράς, θα είναι καθοριστικές για την πορεία της εθνικής οικονομίας. Οι αυξήσεις στους μισθούς, οι οποίες θα επέλθουν ως απόρροια της ανόδου των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας, δεν αρκούν για να ενισχυθεί η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και να αμβλυνθεί η ακρίβεια. Μάλιστα, η υπερκάλυψη του εισοδήματος από τις δαπάνες, που μειώνει και αποτρέπει τις αποταμιεύσεις, πιθανόν μελλοντικά να ανακόψουν την ανάκαμψη της εγχώριας οικονομίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το 126% του εισοδήματός τους ξοδεύουν κάθε μήνα οι Έλληνες – Πού δίνουν τα περισσότερα, moneyreview.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ερευνα: Αγοράζουν φθηνότερα προϊόντα και κόβουν έτοιμα γεύματα, ποτά, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
