Της Άννας-Νικολέτας Γρίβα,
«Εδώ που τα λέμε, ήταν να τον πιεις στο ποτήρι, με τα αναψοκοκκινισμένα μαγουλάκια του, τα φρεσκολουσμένα ξανθά μαλλιά και το σχεδόν βρεφικό άρωμα που έβγαινε απ’ όλους τους πόρους του καλογυμνασμένου κορμιού του». Κάπως έτσι φαντάζει ένας νεαρός ονόματι Χάρης, στα μάτια μίας γυναίκας, σε έναν φανταστικό, μητριαρχικό κόσμο, αυτόν που δημιούργησε η Λένα Διβάνη στο βιβλίο της Εργαζόμενο Αγόρι που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη.
Πρόκειται, ομολογουμένως, για έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από τον δικό μας. Οι θέσεις εξουσίας ανήκουν σε μεγάλο ποσοστό στις γυναίκες, οι οποίες αποτελούν βεβαίως και τον αρχηγό της οικογένειας – τον «άντρα του σπιτιού» θα μπορούσε να πει κανείς, ειρωνικά. Οι άντρες, αντίθετα, είναι επιφορτισμένοι με τη φροντίδα του νοικοκυριού, και φυσικά, την ανατροφή των παιδιών. Τα περιοδικά μόδας απευθύνονται κατ’ αποκλειστικότητα στους άντρες, ενώ οι φιγούρες υπερηρώων είναι γνωστές και ως “action women”.
Η ιστορία, λοιπόν, ακολουθεί τον πρωταγωνιστή, τον Χάρη, στην προσωπική του περιπέτεια προς την ενηλικίωση, μια πραγματική περιπέτεια, αφού ο ίδιος απορρίπτει τους στερεοτυπικούς ρόλους που η κοινωνία αναθέτει στα δύο φύλα, και παρά το αναμενόμενο για αυτόν, αρνείται να παντρευτεί σε μικρή ηλικία, με μοναδικό στόχο ζωής να δημιουργήσει μια οικογένεια. Έτσι, ο ήρωας αποφασίζει να πάρει τη ζωή του στα χέρια του και να το «σκάσει» από το σπίτι, αναζητώντας την αυτοπραγμάτωση.
Στο «ταξίδι» του συναντά όλων των ειδών ανθρώπους, από καλούς, όπως έναν ταξιτζή με την κόρη του, που τον σώζει από τον λαβύρινθο που είναι για αυτόν η Αθήνα, έως κακοπροαίρετους, που προσπαθούν με κάθε τρόπο να τον εκμεταλλευτούν. Αξιοσημείωτη είναι δε η παρουσία μίας μεγαλύτερης, πλούσιας γυναίκας στη ζωή του, η οποία επιθυμεί και σχεδόν καταφέρνει να τον παντρευτεί και να τον μετατρέψει σε «σύζυγο πλήρους απασχόλησης».
Ποια είναι, όμως, η δημιουργός που κρύβεται πίσω από την αναλυτικότατη αυτή περιγραφή της ζωής κάτω από τον «μητριαρχικό κλοιό»; Η Λένα Διβάνη είναι συγγραφέας και πρώην καθηγήτρια Ιστορίας Εξωτερικής Πολιτικής στη Νομική Σχολή Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει πέντε ιστορικές μελέτες και πληθώρα άρθρων για τη σχέση της σύγχρονης Ελλάδας με τις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες, καθώς και δώδεκα μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων, που έχουν μεταφραστεί και μεταφερθεί στην τηλεόραση, έναν τόμο με τα θεατρικά της έργα και τέσσερα παιδικά βιβλία. Υπήρξε, τέλος, ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, μεταξύ των σημαντικών θέσεων που κατείχε.
Επιστρέφοντας, όμως, στο βιβλίο της, το Εργαζόμενο αγόρι είναι, κατ’ εμέ, ένα έργο που ξεχωρίζει, αφού επιτυγχάνει κάτι μοναδικό: την ευαισθητοποίηση πάνω σε ένα ζήτημα κοινωνικό, που αν και δεν προέκυψε πρόσφατα, παραμένει δυστυχώς άκρως επίκαιρο, χωρίς όμως να αποκτά τόνο σοβαρό και χαρακτήρα επίσημης κοινωνιολογικής μελέτης. Το γράψιμο της Διβάνη διέπεται από λεξιλόγιο απλό, χιούμορ και ευρηματικότητα, ενώ ο ευφυής τρόπος με τον οποίο επιλέγει να καταδείξει τον παραλογισμό της επικράτησης του ενός φύλου σε ορισμένους τομείς της ζωής, είναι αυτός που το καθιστά ανάγνωσμα στο οποίο αξίζει να δώσει κανείς μια ευκαιρία.
Θα σας αφήσω με ένα ρητό της φυλής των Μασάι, το οποίο η συγγραφέας παραθέτει στις πρώτες σελίδες του βιβλίου, πριν να ξεκινήσει με τη διήγηση της ιστορίας: «Αν τα λιοντάρια μιλούσαν, η ιστορία του κυνηγιού θα ήταν πολύ διαφορετική».
