Της Γεωργίας Διπλού,
Η ελληνική κοινωνία τείνει να πηγαίνει ένα βήμα μπροστά και είκοσι βήματα πίσω. Αν προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις παθογένειες και τους λάθος χειρισμούς της «γενέτειρας της δημοκρατίας», δεν θα καταλήξουμε σε κάποιο ασφαλές συμπέρασμα. Η κατάσταση πολιτικά, ηθικά και κοινωνικά είναι το λιγότερο τραγελαφική. Το σημερινό μου άρθρο επιδιώκω να εστιάσει στο ένα βήμα μπροστά. Σεβαστή και πλέον θεσμοθετημένη είναι η άρνηση οποιουδήποτε εργαζομένου να έχει έκθεση στα social media για χάρη της εταιρείας στην οποία εκείνος εργάζεται.
Αναλυτικότερα, με εγκύκλιο του διοικητή της ΑΑΕΕ (Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας), Γιώργου Τζιλιβάκη, αποσαφηνίζεται το δικαίωμα του εκάστοτε εργαζομένου στα δίκτυα (social media). Στην εν λόγω εγκύκλιο ξεκαθαρίζεται, μάλιστα, και η νομιμότητα της εξέτασης του προφίλ των social media του υποψηφίου.
Πιο συγκεκριμένα, μια τέτοιου είδους κίνηση κρίνεται βάσιμη μόνο και εφόσον σχετίζεται με επαγγελματικούς σκοπούς. Όπως είναι φυσικό, ο εργοδότης δεν έχει κανένα απολύτως δικαίωμα να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε προσωπική πληροφορία από το προφίλ του εξεταζόμενου και να τις δημοσιοποιεί σε τρίτα άτομα. Τέτοιου είδους στοιχεία λογίζονται να είναι οι κοινωνικές συναναστροφές, οι φιλίες, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, δείγματα πολιτικής σκέψης και σεξουαλικές προτιμήσεις. Σύμφωνα με την ΑΑΕΕ και την προστασία έκφρασης και ελεύθερης βούλησης, ο φερόμενος εργοδότης δεν έχει δικαίωμα να υποχρεώσει τον συνεργάτη του να γίνει «φίλος» του στα κοινωνικά δίκτυα, εάν και εφόσον, ο ίδιος δεν το επιθυμεί.
Με βάση όσα λέχθηκαν παραπάνω, άμεση αποσαφήνιση χρειάζονται και οι κινήσεις, οι οποίες θεωρούνται επιθέσεις στον εργασιακό χώρο. Η εργασιακή παρενόχληση άρχισε να λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις και να συνδιαλέγεται πρώτη φορά τη δεκαετία του 1960. Το καίριο ερώτημα είναι, αυτή η διαγωγή τι άραγε ενσαρκώνει;
Αρχικά, εργασιακός εκφοβισμός θεωρείται όταν κάποιο άτομο δέχεται απειλές, σχόλια μειωτικού χαρακτήρα και διαρκή στοχοποίηση και έκθεση για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι μορφές της πράξης αυτής είναι -κυρίως- τρεις. Την πρώτη και πιο συνηθισμένη αποτελεί η λεκτική βία. Λεκτική βία είναι η υποβίβαση του ατόμου μέσω χλευασμών, η μόνιμη τρομοκρατία δια μέσου απειλών, η ασύστολη διάδοση ψευδών ειδήσεων και η επαναλαμβανόμενη επιμονή δια σεξουαλικών υπονοουμένων.
Έπειτα, η φυσική βία, όπως προδίδει και το όνομα της πραγματώνεται δια μέσου σπρωξίματων, επιτηδευμένων και επαναλαμβανόμενων χτυπημάτων, αλλά και ολοσχερούς καταστροφής προσωπικών αντικείμενων. Η τελευταία, και η πιο ενοχλητική κατά τη γνώμη μου, είναι η σιωπηρή – το “silent treatment” σε μια πιο άγρια και ακραία μορφή. Το άτομο αναγκάζεται να έρχεται αντιμέτωπο με την παντελή αγνόηση από μέρους των συναδέλφων του, τον επί τούτου αποκλεισμό από συλλογικές δραστηριότητες, που ως σκοπό έχουν το δέσιμο της ομάδας. Εκτός αυτών, εξίσου επώδυνοι θεωρώ πως είναι οι μορφασμοί, οι γκριμάτσες, οι αναστεναγμοί και τα ειρωνικά χαμόγελα, που υποβιβάζουν παντελώς το νοητικό επίπεδο του ανθρώπου τον οποίο στοχεύουν.
Σύμφωνα με ενδελεχείς έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, τα θύματα των καταστάσεων αυτών χωρίζονται σε δύο ακραίες μεταξύ τους κατηγορίες.
- Τα άτομα χαμηλών τόνων, με χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεινά επίπεδα αυτοπεποίθησης είναι πιο σύνηθες να δεχτούν τέτοιες συμπεριφορές για τον απλό λόγο ότι ο θύτης νιώθει δυνατότερος και ισχυρότερος εις βάρος του θύματος, το οποίο ακόμα και την ώρα που πραγματώνεται ο εκφοβισμός αυτός, νιώθει ότι -όντως- έχει φταίξει και καλώς πράττει ο θύτης.
- Τα άτομα, τα οποία διακρίνονται από στοιχεία, όπως η υπερκινητικότητα, η έλλειψη του μέτρου, άκρατη αυτοπεποίθηση, στα όρια της μη αυτογνωσίας, η προκλητική συμπεριφορά. Τα εν λόγω χαρακτηριστικά θεωρείται, ότι εύκολα μπορούν να εγείρουν κάποιον άνθρωπο στα άκρα. Αυτό το γεγονός διευκολύνει κατά πολύ τη στοχοποίηση των ατόμων αυτών.
Οι συμπεριφορές αυτές, συνήθως, εστιάζουν στο εκάστοτε εργασιακό αντικείμενο και στην προβολή της ατομικότητας του θύματος.
Το σύνθημα «Η σιωπή δεν είναι λύση» μπορεί να μοιάζει με διαφημιστικό σποτ του υπουργείου παιδείας, αλλά αποτελεί μια πραγματικότητα. Η αντιμετώπιση «άκρα του τάφου σιωπή» είναι εντελώς αναποτελεσματική. Τη μια μέρα, οι συνάδελφοι «απλά» αδιαφορούν, την επόμενη γίνονται κυρίαρχοι της δυστυχίας του άλλου και την τρίτη γίνονται αυτοί τα θύματα και δεν έχουν ποιον να τους βοηθήσει. Πάνω σε αυτό το ζήτημα διάβασα μια τρομερή φράση, η οποία ταιριάζει με απόλυτη βεβαιότητα στο φαινόμενο που εξετάζεται «Οι συνάδελφοι, μετατρέπονται σε κοινό μιας ρωμαϊκής αρένας που με τις επιδοκιμασίες του καθορίζει ποια θα είναι τα όρια της τιμωρίας του θύματος».
Ένα άλλο ζήτημα, το οποίο με ταλανίζει αρκετά πάνω στο εν λόγω σοβαρό ζήτημα, αφορά το πόσο σωστό και καθόλα συναδελφικό θεωρείται να πραγματοποιείται η λήψη σημαντικών αποφάσεων με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί ένα εργαλείο, το οποίο ήρθε για να μείνει. Το λογισμικό αυτό αποθηκεύει αυτόματα τα στοιχεία των υπαλλήλων, και με τη βοήθεια προγραμματικών ρυθμίσεων, τα δημοσιοποιεί ή κοινοποιεί, εν αγνοία τους πολλές φορές, είτε με άμεσο είτε με έμμεσο τρόπο. Όπως και να έχει, η κοινοποίηση ιδεών και πληροφοριών χωρίς τη βασική συναίνεση του προσώπου αποτελεί προϊόν επεξεργασίας χωρίς συγκατάθεση. Εάν ο εργοδότης δεν είχε τις δεξιότητες και την ευκαιρία, ώστε να χτίσει σχέσεις ειλικρίνειας και εμπιστοσύνης με τους ανθρώπους που ο ίδιος αποφάσισε να στελεχώσει την επιχείρηση του, με σκοπό την πιο τελέσφορη λειτουργία αυτής, τότε το πρόβλημα είναι σοβαρότερο από την απλή αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης. Το ρηθέν, το οποίο με έχει συγκλονίσει, από τον Μαξ Πλανκ, Γερμανό φυσικό, είναι το εξής. «Από που έρχομαι και που πηγαίνω; Αυτό είναι το μεγάλο ασύλληπτο ερώτημα, το ίδιο για όλους μας. Η επιστήμη δεν έχει απάντηση σε αυτό». Και, όχι, δεν αναφέρεται στη κίνηση, αλλά στο πόσο μικρή είναι η ζωή, αλλά και εμείς που δεν βλέπουμε τον δρόμο μπροστά μας ανοίγεται…
Κάτω από τον ίδιο μπλε ουρανό, όλοι είμαστε άνθρωποι με δικαιώματα και αξίες. Ο εργασιακός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο, το οποίο πρέπει να σταματήσει να συμβαίνει από τους «δήθεν» δυνατούς. Ένας καλός λόγος και μια όμορφη κουβέντα δεν κοστίζουν τίποτα. Ας είμαστε άνθρωποι που θα μας θυμούνται για το χαμόγελο μας και την καλοσύνη μας.
Τα καλά λόγια δεν κοστίζουν τίποτα και προσφέρουν πολλά!!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ποιες κινήσεις συνιστούν παρενόχληση στο χώρο εργασίας σε σχέση με τα social media, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Επιθεώρηση Εργασίας: Ο εργαζόμενος δικαιούται να αρνηθεί έκθεσή του στα social media του εργοδότη, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εργασιακή παρενόχληση: ο ψυχολογικός εκφοβισμός στους χώρους εργασίας, i-psyxologos.gr, διαθέσιμο εδώ
