19.9 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΙστορίαΤο ταξίδι του νεαρού βασιλιά Όθωνα στη Σμύρνη

Το ταξίδι του νεαρού βασιλιά Όθωνα στη Σμύρνη


Του Στέλιου Καραγεώργη,

Στις 25 Ιανουαρίου 1833, ο σχεδόν δεκαοκτάχρονος πρίγκιπας Όθωνας, γιος του βασιλιά Λουδοβίκου Α΄ της Βαυαρίας, κατέφθασε στο Ναύπλιο για να αναλάβει τον ελληνικό θρόνο. Ωστόσο, ο νεαρός άνακτας θα έπρεπε να περιμένει περίπου δυο χρόνια ακόμα, για να αναλάβει πλήρως τα βασιλικά του καθήκοντα, όπως όριζε η Συνθήκη του Λονδίνου. Μέχρι την τυπική «ενηλικίωση» του βασιλιά, την εξουσία στην χώρα θα ασκούσε επιτροπή αντιβασιλείας, διορισμένη από τον πατέρα του.

Οι αντιβασιλείς στην προσπάθειά τους να αυξήσουν την δημοφιλία του βασιλιά Όθωνα στις τάξεις του ελληνικού λαού, ξεκίνησαν να προγραμματίζουν ένα ταξίδι του, στην Κωνσταντινούπολη. Πέρα από την ενίσχυση, της ήδη μεγάλης δημοτικότητας του μονάρχη, η επίσκεψή του στην Κωνσταντινούπολη, θα ενδυνάμωνε το εθνικό αίσθημα των αλύτρωτων Ελλήνων της Ιωνίας, σχεδόν μια δεκαετία πριν αποκρυσταλλωθεί η ιδεολογία της Μεγάλης Ιδέας. Παρ’ όλ’ αυτά, για να πραγματοποιηθεί το ταξίδι θα έπρεπε πρώτα να δοθεί άδεια από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με την οποία η Ελλάδα δεν είχε ακόμα εγκαθιδρύσει διπλωματικές σχέσεις, αφότου κέρδισε την ανεξαρτησία της.

Η άφιξη του βασιλιά Όθωνα στο Ναύπλιο. Πηγή εικόνας: Αντώνης Κλάψης, Αφοσιωμένος σε μια ιδέα, Ο βασιλιάς Όθων και η Ελλάδα, σ. 34.

Το δύσκολο έργο της εξασφάλισης άδειας για την επίσημη βασιλική επίσκεψη, ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο Κωνσταντίνος Ζωγράφος, πρεσβευτής του ελληνικού βασιλείου στην οθωμανική πρωτεύουσα. Στο υπόμνημα, που υποβλήθηκε στην Υψηλή Πύλη, ως σκοπός του ταξιδιού παρουσιάστηκε η ανάπτυξη σχέσεων φιλίας ανάμεσα στα δύο κράτη. Ο σουλτάνος Μαχμούτ Β΄, αμέσως απέρριψε το ελληνικό αίτημα, αρνούμενος ακόμα και να δεχτεί τον Ζωγράφο ως διπλωματικό εκπρόσωπο της Ελλάδας. Ακολούθησε ακρόαση του Έλληνα πρεσβευτή με τον Οθωμανό Υπουργού Εξωτερικών, ο οποίος με την σειρά του απέκλεισε οποιαδήποτε επίσκεψη, ακόμα και με ανεπίσημο χαρακτήρα.

Τελικά, υπό τις πιέσεις του Ρώσου πρέσβη, η Υψηλή Πύλη παραχώρησε την άδεια παραμονής στο βασιλιά Όθωνα, αλλά μόνο στη Σμύρνη, και υπό αυστηρούς όρους. Αρχικά, η εκεί του διαμονή θα έπρεπε να είναι μυστική και καθαρά ιδιωτικής φύσεως, και κατά δεύτερον θα έπρεπε να υπάρχει κάποια αφορμή για να πραγματοποιηθεί το ταξίδι. Η ελληνική πλευρά επικαλέστηκε ως αφορμή τη δυνατότητα συνάντησης του βασιλιά Όθωνα με τον αδελφό του, πρίγκιπα Μαξιμιλιανό, διάδοχο του βαυαρικού θρόνου, καθώς αυτός θα περνούσε από τη Σμύρνη, στα πλαίσια ενός ευρύτερου ταξιδιού του στην Εγγύς Ανατολή.

Προσωπογραφία του βασιλιά Όθωνα του 1832. Πηγή εικόνας: Αντώνης Κλάψης, Αφοσιωμένος σε μια ιδέα, Ο βασιλιάς Όθων και η Ελλάδα, σ. 42.

Έτσι, ο βασιλιάς της Ελλάδας αφίχθη στην πρωτεύουσα της Ιωνίας, στις 5 Ιουνίου 1833. Προηγουμένως είχε πραγματοποιήσει περιοδεία στα νησιά του Αιγαίου Πελάγους, με τη βρετανική φρεγάτα «Μαγαδασκάρη», η οποία τον είχε μεταφέρει από την Τεργέστη στο Ναύπλιο λίγους μήνες πριν. Ο ελληνικός πληθυσμός της Σμύρνης επεφύλαξε πανηγυρική υποδοχή στον νεαρό άνακτα, με δεκάδες φορτηγά πλοία και βάρκες να προϋπαντούν τη βρετανική φρεγάτα, μόλις αυτή εισήλθε στον λιμένα. Ο βασιλιάς και η συνοδεία του, θα αποβιβαστούν στην προκυμαία, αλλά λίγο μετά θα αναγκαστούν να επιστρέψουν στο πλοίο που τους είχε μεταφέρει, καθώς οι εκδηλώσεις θαυμασμού ήταν εκτός ελέγχου, και η συμφωνία με την οθωμανική κυβέρνηση προέβλεπε ινκόγκνιτο ταξίδι. Εν τέλει, το επόμενο πρωί, και ύστερα από προτροπές των προκρίτων προς του Έλληνες της Σμύρνης για κόσμια συμπεριφορά, θα αποβιβαστεί πλέον μόνιμα ο βασιλιάς Όθωνας.

Κατά την διάρκεια της παραμονής του στα ιωνικά εδάφη, ο άνακτας θα επισκεφτεί ελληνικά ιδρύματα της Σμύρνης, όπως σχολεία και νοσοκομεία, γινόμενος παντού δεκτός με επευφημίες, από τους συγκινημένους Έλληνες. Παράλληλα, θα πραγματοποιήσει εκδρομή στην περιοχή του Βουρνόβα, επισκεπτόμενος τον Βρετανό μεγαλέμπορα Βιττάλ και την οικογένεια Γουίθαλ, ενώ θα παραστεί και σε δείπνο προς τιμήν του, στην Ευαγγελική Σχολή. Τρεις ημέρες πριν αποχωρήσει ο βασιλιάς, από την πρωτεύουσα της Ιωνίας, θα φτάσει σε αυτή και ο αδελφός του, ο πρίγκιπας Μαξιμιλιανός. Τα δυο αδέλφια θα συνυπάρξουν σε επίσημη δοξολογία στον μητροπολιτικό ναό της Αγίας Φωτεινής, χοροστατούντος του μητροπολίτη Σμύρνης Σεραφείμ. Στην τελετή που πραγματοποιήθηκε σε κλίμα εθνικής έξαρσης, παρέστησαν σύσσωμοι οι ορθόδοξοι κληρικοί της πόλης, καθώς και πλήθος κόσμου. Δείγμα της ενθουσιώδους ατμόσφαιράς των ημερών, αποτέλεσε η προσφώνηση προς τον βασιλιά Όθωνα, την οποία εκφώνησε ο διευθυντής της Ευαγγελικής Σχολής Αβράμιος Καισαρέας Ομηρόλης, ενδεδυμένος με βυζαντινή στολή.

Δοξαστική προσωπογραφία του βασιλιά Όθωνα. Πηγή εικόνας: Αντώνης Κλάψης, Αφοσιωμένος σε μια ιδέα, Ο βασιλιάς Όθων και η Ελλάδα, σ. 59.

Στις 14 Ιουνίου, ο βασιλιάς Όθωνας θα αποπλεύσει από τη Σμύρνη με το «Μαγαδασκάρη», υπό τις ιαχές των Ελλήνων κατοίκων, οι οποίοι στο πρόσωπό του είδαν την ενσάρκωση του ανεξάρτητου ελληνικού βασιλείου, και την ελπίδα απολύτρωσής τους από τον οθωμανικό ζυγό. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο νεαρός βασιλιάς, υπήρξε ο πρώτος Έλληνας εστεμμένος που βρέθηκε στα χώματα της Μικράς Ασίας, μετά τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και αιώνες δουλείας. Οπότε γίνεται αντιληπτή η συναισθηματική φόρτιση των κατοίκων της Σμύρνης, όσο και η μετέπειτα προσήλωση του βασιλιά στην εκπλήρωση του αλυτρωτικού ονείρου των Ελλήνων.

Έπειτα από την αναχώρηση του άνακτα, ο Οθωμανός διοικητής της πόλης, θα αποστείλει αναλυτική αναφορά στην Υψηλή Πύλη, για τα όσα διαδραματίστηκαν, ζητώντας την παραδειγματική τιμωρία του μητροπολίτη Σεραφείμ. Το πατριαρχείο, μετά από υπόδειξη της οθωμανικής κυβέρνησης, θα απομακρύνει τον αρχιερέα από την θέση του, εξορίζοντάς τον στην Προύσα, ως ποινή για την τελετή στην μητρόπολη. Την ίδια στιγμή, οι Οθωμανοί της Σμύρνης θα προβούν σε αντίποινα εναντίον των Ελλήνων, θυμίζοντάς τους ότι παραμένουν υποτελείς. Ωστόσο, ο σουλτάνος δεν θα προχωρήσει σε διπλωματικές ενέργειες κατά του ελληνικού βασιλείου, αφού πρωτύτερα είχε δεχθεί τον πρίγκιπα Μαξιμιλιανό ως μέλλοντα βασιλιά της Βαυαρίας, και στενό συγγενή του αυτοκράτορα της Αυστρίας.

Καταληκτικά, αυτή η έντονη βιωματική εμπειρία του νεαρού βασιλιά, φέρεται να τον έκανε να αντιληφθεί και ναι υιοθετήσει και ο ίδιος, το αλυτρωτικό όραμα του ελληνισμού, το οποίο θα διατυπωθεί επίσημα το 1844, από τον Ιωάννη Κωλέττη, ως η Μεγάλη Ιδέα. Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά από την επίσκεψή του στη Σμύρνη, η προσπάθειά του προς εκπλήρωση της Μεγάλης Ιδέας, θα αποτελέσει την βασική αιτία αποπομπής του βασιλιά Όθωνα από τον ελληνικό θρόνο.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
  • Κλάψης, Αντώνης (2021), Αφοσιωμένος σε μια ιδέα, Ο βασιλιάς Όθων και η Ελλάδα, Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
  • Κλάψης, Αντώνης (2019), Πολιτική και διπλωματία της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης, 1821-1923, Αθήνα: Πεδίο.
  • Η επίσκεψη του Βασιλιά Όθωνα στη Σμύρνη το 1833, amynometha.blogspot.com, Διαθέσιμο εδώ
  • Η απρόσμενη επίσκεψη του Βασιλιά Όθωνα στη Σμύρνη αμέσως μετά την απελευθέρωση. Πως κατάφερε να πάρει άδεια από τον Σουλτάνο, mixanitouxronou.gr, Διαθέσιμο εδώ

 

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Στυλιανός-Λάμπρος Καραγεώργης
Στυλιανός-Λάμπρος Καραγεώργης
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας από το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Έχει λάβει επιμόρφωση στην διοίκηση ναυτιλιακών επιχειρήσεων, και στις σχέσεις του ελληνισμού με την Δύση. Είναι γνώστης της αγγλικής και τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην Ελληνική και Ευρωπαϊκή Ιστορία, του 19ου και 20ου αιώνα.