Της Χιόνας Οικονομάκη,
«Στὴν ἀγκαλιά σου τὴ γλυκειά, μαννούλα μου, ν’ ἀράξω, μὲς στὸ βαθὺ τὸ πέλαγο αὐτὸ πριχοὺ βουλιάξω» γράφει ο… «κοσμοκαλόγερος» των ελληνικών γραμμάτων, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, συνοψίζοντας σε μία φράση τη σπουδαιότητα της αναντικατάστατης μητρικής θαλπωρής. Σήμερα, 14 Μαΐου, την Παγκόσμια Ημέρα της Μητέρας, τιμούμε το πρόσωπο εκείνο που από την πρώτη στιγμή της ζωής μας ήταν πάντοτε στο πλάι μας, το «ασφαλές μας καταφύγιο», τη μαμά μας.
Η Παγκόσμια Ημέρα της Μητέρας συνιστά μία γιορτή με αρχαιοελληνικές αναφορές, οι οποίες σχετίζονται με τη «μητέρα των θεών». Πιο συγκεκριμένα, στη Θεογονία του Ησίοδου, η σύζυγος του μικρότερου αλλά ικανότερου Τιτάνα, του Κρόνου, και μητέρα των πρώτων θεών, είναι αυτή που θα κρύψει τον γιο της, Δία, στο όρος Ίδη της Κρήτης για να του σώσει τη ζωή, αφού ο Κρόνος, έχοντας ο ίδιος ανατρέψει τον πατέρα του, Ουρανό, και φοβούμενος πως θα του συμβεί το ίδιο, άρχισε να καταπίνει τα παιδιά του. Όπως βλέπουμε, λοιπόν, το μητρικό ένστικτο της αυτοθυσίας και η γεμάτη αγάπη και ανιδιοτέλεια πράξη της μητέρας, με μοναδικό σκοπό να σώσει το παιδί της, εορταζόταν και τιμόταν από τα αρχαία χρόνια.
Στη σύγχρονη, τώρα, εποχή η Παγκόσμια Ημέρα της Μητέρας εορτάστηκε για πρώτη φορά την 9η Μαΐου του 1914, κατόπιν υπογραφής σχετικής προκηρύξεως από τον τότε Αμερικανό Πρόεδρο, Γούντροου Γουίλσον. Η ιδέα, όμως, ξεκινά από την Αμερικανίδα ακτιβίστρια, Άννα Τζάρβις. Αναλυτικότερα, η Άννα, ούσα δασκάλα, δεν άργησε να διαπιστώσει πως τόσο οι μαθητές της, όσο και τα περισσότερα νεαρά παιδιά δεν απέδιδαν στους γονείς τους τη τιμή και τον σεβασμό που θα τους άρμοζε. Η Άννα αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια της, ξεκινώντας μία τοπικής έκτασης εκστρατεία που είχε, ως στόχο να προωθήσει την ιδέα για την παγίωση μίας προκαθορισμένης ημέρας εορτασμού, προς τιμήν όλων των μητέρων. Στις 10 Μαΐου του 1908, την ημέρα συμπλήρωσης τριών ετών από τον θάνατο της μητέρας της Άννας, εορτάστηκε πρώτη φορά, στο Γκράφτον, η Ημέρα της Μητέρας. Η ιδέα προωθήθηκε, με την ίδια την Τζάρβις να μην εγκαταλείπει ποτέ το όνειρό της, κάτι που πράγματι οδήγησε στην καθιέρωση της δεύτερης Κυριακής του Μαΐου ως «Παγκόσμια Ημέρα της Μητέρας» με προεδρική απόφαση, ενώ η εν λόγω γιορτή είναι, σήμερα, παγκόσμιας εμβέλειας.
Η μητρική φιγούρα έχει υμνηθεί παγκοσμίως, ίσως περισσότερο από κάθε άλλη, τόσο στη λογοτεχνική όσο και στη μουσική παραγωγή. Το πρόσωπο της μητέρας είναι εκείνο που μας καθορίζει, που μας ανατρέφει, αυτό στο οποίο πάντα επιστρέφουμε. Είναι αυτό που έχει με τον δικό του τρόπο σημαδέψει πολλούς από τους λογοτέχνες και του ελληνικού χώρου, οι οποίοι έγραψαν ποιήματα, διηγήματα ή ακόμα και ολόκληρα βιβλία αφιερωμένα στη σπουδαία αυτή μορφή. Χαρακτηριστικά, μεγάλοι ποιητές όπως η Κική Δημουλά, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Γιάννης Ρίτσος και ο Κ. Π. Καβάφης έχουν γράψει ποιήματα αφιερωμένα στις μητέρες τους. Άλλος για τη μητέρα που μόχθησε, άλλος για εκείνη που πλήγωσε, για εκείνη ξεχάστηκε, που άντεξε, που στήριξε. Πολλές και διαφορετικές οι ποιητικές προσεγγίσεις, πολλά και ιδιόμορφα τα «είδη της μητρότητας». Το κοινό τους, όμως, χαρακτηριστικό είναι εκείνη η… «σπιτική αγάπη», εκείνη η ασφάλεια που μονάχα η μητέρα μπορεί να προσφέρει.
Για τη μητέρα που «έφυγε», πάλι, έχει γράψει η Μαρία Πολυδούρη: «Στὴ μοίρα σου, ποὺ γνώρισα σὲ μένα, τὴ σπαραγμένη σκέψη μου προσφέρω. Μὰ στὴν καρδιά μου μόνο ἐγὼ θὰ ξέρω πόσους μετροῦν νεκροὺς τἀγαπημένα. Μητέρα μου, πόσο μου λείπεις τώρα ποὺ πνιχτικό, βαθὺ σκότος θὰ γίνῃ στὴ μάταιη ζωή μου ποὺ ὅλο σβήνει… Ἄχ, πώς μου λείπεις σὲ μία τέτιαν ὥρα». Και κάπου εδώ ας γίνει μία μνεία, ίσως πιο προσωπική, σε όλες εκείνες τις μητέρες που μπορεί να μην βρίσκονται πλάι στα παιδιά τους, μα ποτέ δεν θα λησμονηθούν. Η προσφορά μίας μητέρας, οι καταβολές της, η παρουσία και αγάπη της παραμένουν «δώρα» ανεξίτηλα στον χρόνο ακόμη κι όταν εκείνη έχει πια χαθεί. Για πολλούς από εμάς ο εορτασμός της σημερινής μέρας -όπως, ίσως, και κάθε εορτασμός- έχει έναν τόνο γλυκόπικρο. Όμως, το σημαντικό είναι να αποδοθεί μνεία σε αυτή την ευγνωμοσύνη που αισθανόμαστε για το πρόσωπο που μας μεγάλωσε, μας στήριξε, μας διαμόρφωσε. Άλλωστε, η μητέρα, ακόμη κι όταν φεύγει από τη ζωή, παραμένει μαμά.
Κλείνοντας, ας αναφερθούμε στον μεγάλο λαϊκό τραγουδιστή, Στέλιο Καζαντζίδη, και στο τραγούδι Μάνα Μου το οποίο είχε συγκλονιστικά ερμηνεύσει για τη δική του μητέρα, Γεσθημανή. «Όλα σε ‘σένα τα χρωστάω, ό,τι έγινα, γιατί μου έδινες κουράγιο και δεν έσβηνα» είναι ένας από τους στίχους του άσματος που εκφράζει λιτά και συνάμα περίτεχνα το μεγαλείο της μητρότητας. Χρόνια πολλά, λοιπόν, σε όλες τις μητέρες, όπου κι αν βρίσκονται!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Άννα Τζάρβις, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Παγκόσμια Ημέρα της Μητέρας, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μάνα, μητέρα, μαμά: Παγκόσμια ημέρα της μητέρας, ethnos.gr, διαθέσιμο εδώ
