Της Νικολέτας-Οξάνα Νικομάνη,
Το ζήτημα των εκτρώσεων, ως σύνθετο και αμφιλεγόμενο, έχει ήδη απασχολήσει τη διεθνή κοινότητα σε σημαντικό βαθμό, ενώ νέες συζητήσεις ανοίγουν συνεχώς. Οι νομοθεσίες που εφαρμόζονται και η στάση των κρατών ανά τον κόσμο, σε σχέση με το συγκεκριμένο θέμα, ποικίλουν. Η ποικιλία αυτή οφείλεται σε βαθιές πολιτιστικές και κοινωνικές διαφορές που καθορίζουν την οπτική ενός κράτους ή ενός λαού.
Στην Ιαπωνία πρόσφατα και με μεγάλη καθυστέρηση, σε σχέση με άλλα κράτη, εγκρίθηκε το χάπι της έκτρωσης. Η καθυστέρηση αυτή οφείλεται στην κουλτούρα της χώρας, η οποία προσδίδει στην ιερότητα της ζωής αποκλειστική αξία. Αυτή η κουλτούρα κατά των εκτρώσεων έχει βαθιά τις ρίζες της σε παραδοσιακές αξίες, στη θρησκεία και στην ηθική.
Η θρησκεία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη κουλτούρα κατά των εκτρώσεων στην Ιαπωνία. Ο Βουδισμός και ο Σιντοϊσμός, ως κυρίαρχες θρησκείες, πιστεύουν ότι κάθε ανθρώπινη ζωή έχει ένα θεϊκό πνεύμα και, κατά συνέπεια, οποιαδήποτε μορφή αφαίρεσης ζωής είναι αμαρτία. Φυσικά, η παραπάνω πεποίθηση οδηγεί στην απόρριψη της έκτρωσης, καθώς αντιμετωπίζεται, ως πράξη ανήθικη συνοδευόμενη με έντονο στιγματισμό.
Συγκεκριμένα στον Σιντοϊσμό, η ζωή θεωρείται ιερό δώρο που πρέπει να προστατευτεί και οι αγέννητες ψυχές είναι εξίσου ιερές. Επιπλέον, η αρχή της ειρήνης και της ιερότητας της ζωής είναι θεμελιώδη στοιχεία του Βουδισμού. Τα παραπάνω θρησκευτικά πιστεύω έχουν ενσωματωθεί στην ιαπωνική κουλτούρα τόσο βαθιά που καθιστούν την έκτρωση εξαιρετικά αμφιλεγόμενη πρακτική.
Αξίζει, ακόμη, να γίνει αναφορά στις παραδοσιακές ιαπωνικές αξίες, οι οποίες δίνουν έμφαση στην οικογένεια και την κοινότητα. Η οικογένεια αποτελεί τη βάση ολόκληρης της κοινωνίας, ενώ οι δυνατοί οικογενειακοί δεσμοί είναι απαραίτητοι για την ευημερία του ατόμου. Έτσι, η εγκυμοσύνη εκλαμβάνεται, ως κοινοτική ευθύνη και αφορά τις προσδοκίες της κοινότητας. Το άτομο που επιλέγει την έκτρωση δεν συναντά τις προσδοκίες αυτές περί γεννήσεων και αντιμετωπίζει, συχνά, κοινωνικό αποκλεισμό.
Το νομικό κομμάτι των εκτρώσεων στην Ιαπωνία χαρακτηρίζεται, ως αρκετά περιοριστικό. Δεν είναι παράνομες, αλλά έντονα ρυθμιζόμενες από τη κυβέρνηση. Οι ρυθμίσεις αυτές βασίζονται στο νόμο για την προστασία της υγείας της μητέρας (Maternal Health Protection Act) από το 1948 και επιτρέπουν την έκτρωση κάτω από συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως είναι ο βιασμός ή ο κίνδυνος της υγείας της μητέρας. Παρόλα αυτά, η εκτέλεση νόμιμων εκτρώσεων δυσχεραίνεται μέσω των προϋποθέσεων που υποχρεούνται να τηρούν οι γυναίκες. Μερικές από αυτές είναι η συναίνεση του συντρόφου, η παρακολούθηση συμβουλευτικής συνεδρίας και η εξασφάλιση έγκρισης από δύο γιατρούς.
Οι νομικοί περιορισμοί σε σχέση με τις εκτρώσεις στην Ιαπωνία αποτελούν αντικείμενο σχολιασμού. Οι ακτιβίστριες για τα δικαιώματα των γυναικών υποστηρίζουν ότι η δυσκολία των γυναικών να λάβουν την έγκριση για νόμιμη έκτρωση, τις οδηγεί στο να προβούν σε παράνομες και επικίνδυνες διαδικασίες. Ακόμη, το νομικό πλαίσιο κατακλύζεται από έντονο πατριαρχικό πνεύμα, καθώς παρέχει στην κυβέρνηση και στους επαγγελματίες υγείας σημαντικό έλεγχο πάνω στα αναπαραγωγικά δικαιώματα της γυναίκας.
Παρά την κουλτούρα της και το αυστηρό νομικό πλαίσιο, η Ιαπωνία έχει πολύ υψηλά ποσοστά εκτρώσεων, καθώς εκτελούνται περίπου 300.000 μηνιαία. Οι αριθμοί αυτοί οφείλονται σε παράγοντες σχετικούς με την έλλειψη σεξουαλικής αγωγής και την περιορισμένη πρόσβαση σε προληπτικά μέσα προφύλαξης. Βέβαια, εξίσου μεγάλη επίδραση στα αποτελέσματα έχει το κοινωνικό στίγμα και οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ανύπαντρες γυναίκες.
Με τα ποσοστά ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης στην Ιαπωνία να είναι υψηλά, η ανάγκη για ύπαρξη ενός ασφαλούς πλαισίου νομιμοποίησης των εκτρώσεων καθίσταται επιτακτική. Οι συζητήσεις για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και την υγεία συνεχίζονται και το μέλλον είναι αβέβαιο. Χωρίς αμφιβολία, όμως, η βελτιωμένη πρόσβαση στις αναπαραγωγικές υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης και της ασφαλούς έκτρωσης, θα συμβάλει σημαντικά στην προστασία της υγείας και της ευημερίας των γυναικών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- William L. LaFleur, Liquid life: Abortion and Buddhism in Japan, Princeton University Press, 1994
- Global Abortion Policies Database, WHO.org, Διαθέσιμο εδώ
