Του Βασίλη Χαρίτου,
Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 1776, στην Βενετοκρατούμενη Κέρκυρα. Από το 1794-1797 σπουδάζει στο πανεπιστήμιο της Πάδοβα φιλολογία, φιλοσοφία και ιατρική. Το έτος 1797, επιστρέφει στην Κέρκυρα και ασκεί το επάγγελμα του ιατρού. Μεγάλωσε σε ένα θρησκευτικό, εύπορο, αριστοκρατικό, πατριαρχικό περιβάλλον. Ήταν οραματιστής, χαρισματικός και πρωτοπόρος, όλα τα κατάλληλα προσόντα για να μπορέσει να ηγηθεί και να βοηθήσει την ανεξαρτησία ενός ολόκληρου έθνους. Μάλιστα, διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το αξίωμά του κατά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, καθώς διαφώνησε ανοιχτά με το Τσάρο Αλέξανδρο, που καταδίκαζε κάθε επαναστατική κίνηση στην Ευρώπη.
Η πλειοψηφία του ελληνικού λαού έβλεπε τον Καποδίστρια ως τον σωτήρα που θα επέλυε τα δεκάδες προβλήματα της χώρας, και παράλληλα θα διαδραμάτιζε ρόλο εγγυητή της εθνικής ανεξαρτησίας, λόγω της διπλωματικής του εμπειρίας. Όταν έφθασε στην Ελλάδα η κατάσταση που βρήκε ήταν απελπιστική. Ο στρατός του Ιμπραήμ Πασά έλεγχε το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου, ενώ σχεδόν όλη η Στερεά Ελλάδα ήταν υπό την κατοχή των Τούρκων. Η γεωργία, η κτηνοτροφία, και η βιοτεχνία είχαν υποστεί τεράστιες καταστροφές, μεταδοτικές ασθένειες θέριζαν τους πληθυσμούς και πολλά κτίρια και οικισμοί είχαν ερημωθεί. Ο Καποδίστριας έθεσε ως προτεραιότητα την επίλυση των εσωτερικών προβλημάτων, καθώς ο διακανονισμός των εθνικών ζητημάτων ήταν κυρίως έργο των Μεγάλων Δυνάμεων. Σκοπός του ήταν η δημιουργία ενός συγκεντρωτικού κράτους για την εξυπηρέτηση της πλειονότητας του λαού.
Εκλέχτηκε Κυβερνήτης της Ελλάδας από την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (αρχές 1827) και την άνοιξη του 1828 ήρθε στο Ναύπλιο. Εν συνεχεία, ανέστειλε την ισχύ του Συντάγματος και συγκέντρωσε στα χέρια του όλες τις εξουσίες. Είχε ανάγκη από έναν αξιόμαχο στρατό, ο οποίος θα βοηθούσε στην εκδίωξη των αιγυπτιακών στρατευμάτων από την Πελοπόννησο, και των τουρκικών από την Στερεά. Μια ακόμη βασική προτεραιότητα ήταν η οργάνωση της εκπαίδευσης. Ίδρυσε το Ορφανοτροφείο της Αίγινας, στο οποίο λειτούργησαν τρία αλληλοδιδακτικά σχολεία (τετραετούς φοίτησης), τρία ελληνικά (με τριετή φοίτηση), καθώς και το Πρότυπο Σχολείο, για όσους προορίζονταν να γίνουν δάσκαλοι. Τέλος, θεσπίστηκε το Κεντρικό Σχολείο, μαθητές του οποίου ήταν νέοι που είχαν σκοπό να σπουδάσουν σε πανεπιστημιακά ιδρύματα της δυτικής Ευρώπης.
Όταν ο Κερκυραίος πρώην Υπουργός του Τσάρου έφθασε στην Ελλάδα, η επανάσταση βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη καθώς οι πολεμικές επιχειρήσεις δεν είχαν σταματήσει ακόμη. Η τελευταία μάχη δόθηκε στην Πέτρα της Βοιωτίας, όπου ελληνικές δυνάμεις με επικεφαλής τον Δημήτριο Υψηλάντη επικράτησαν εναντίον των Τούρκων και έτσι η Ελλάδα όχι μόνο θα αναγνωριστεί ως ανεξάρτητο κράτος, αλλά θα διευρύνει τα σύνορά της, στις γραμμές του Αμβρακικού-Παγασητικού κόλπου. Το ελληνικό κράτος θα περιλαμβάνει την Στερεά, την Πελοπόννησο, τα νησιά Αργοσαρωνικού, την Εύβοια, τις Κυκλάδες και τις Σποράδες.
Παρ’ όλα αυτά, η συγκεντρωτική εξουσία του Καποδίστρια προκάλεσε τη δυσαρέσκεια τόσο των προκρίτων και των ναυτικών, όσο και των οπαδών του συνταγματικού πολιτεύματος. Ως αποτέλεσμα, ξέσπασαν στασιαστικά κινήματα, όπως της Ύδρας το 1829 με επικεφαλής τον Μιαούλη, και οι Μανιάτες αρνούνταν να πληρώσουν φόρους στην κεντρική εξουσία και στασίασαν με την σειρά τους. Μοιραία ήταν η αντιπαλότητα του Κυβερνήτη με τους Μαυρομιχάληδες, την ισχυρότερη οικογένεια της Μάνης. Ο Ιωάννης Καποδίστριας θα συμπεριφερθεί πολύ σκληρά στον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, διατάσσοντας την σύλληψη και τον εγκλεισμό του. Αυτή η φυλάκιση πυροδότησε έτι περαιτέρω το μίσος εναντίον του Καποδίστρια, και φούντωσε την ανάγκη για εκδίκηση από μέρους της μανιάτικης οικογένειας.
Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο από δύο μέλη της οικογένειας Μαυρομιχάλη, τα οποία τον πυροβόλησαν θανάσιμα έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος, όπου μετέβαινε για να παρακολουθήσει την Θεία Λειτουργία. Έτσι, έλαβε τέλος η προσπάθεια διαμόρφωσης του νεοσύστατου κράτους από τον πρώτο Κυβερνήτη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Βακαλόπουλος, Απόστολος Ε. (1986), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, Η Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση (1821-1829), τμ. Ζ΄, Θεσσαλονίκη: χ.ε.
- Γουντχάους, Κρίστοφερ Μ. (2020), 1821, Ο πόλεμος της ελληνικής ανεξαρτησίας, Αθήνα: Παπαδόπουλος.
