23.4 C
Athens
Δευτέρα, 14 Οκτωβρίου, 2024
ΑρχικήΝομικά ΘέματαΙδιωτικές συνομιλίες, ηχογραφήσεις και φωτογραφίες ως αποδεικτικά μέσα

Ιδιωτικές συνομιλίες, ηχογραφήσεις και φωτογραφίες ως αποδεικτικά μέσα


Της Δήμητρας Σταματάκη,

Ένα από τα προστατευόμενα συνταγματικά δικαιώματα αποτελεί η ελεύθερη άσκηση της επικοινωνίας. Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, όπως φωτογραφίες, ηχογραφήσεις, βίντεο, ιδιωτικές συζητήσεις στο κινητό ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και διάφορα άλλα έγγραφα, που εμπεριέχουν προσωπικά δεδομένα, προστατεύονται από συγκεκριμένες διατάξεις, όχι μόνο εθνικού, αλλά και ενωσιακού χαρακτήρα.

Ειδικότερα, στο άρθρο 9 του Συντάγματος προβλέπεται ότι «1. η κατοικία του καθενός είναι άσυλο. H ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του ατόμου είναι απαραβίαστη. Καμία έρευνα δεν γίνεται σε κατοικία, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος και πάντοτε με την παρουσία εκπροσώπων της δικαστικής εξουσίας. 2. Oι παραβάτες της προηγούμενης διάταξης τιμωρούνται για παραβίαση του οικιακού ασύλου και για κατάχρηση εξουσίας και υποχρεούνται σε πλήρη αποζημίωση του παθόντος, όπως νόμος ορίζει». Επίσης, το άρθρο 9Α του Συντάγματος προβλέπει ότι: «Καθένας έχει δικαίωμα προστασίας από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως με ηλεκτρονικά μέσα, των προσωπικών του δεδομένων, όπως νόμος ορίζει. Η προστασία των προσωπικών δεδομένων διασφαλίζεται από ανεξάρτητη αρχή, που συγκροτείται και λειτουργεί, όπως νόμος ορίζει». Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 19 παρ. 3 του Συντάγματος «Απαγορεύεται η χρήση αποδεικτικών μέσων που έχουν αποκτηθεί κατά παράβαση του άρθρου αυτού και των άρθρων 9 και 9Α».

Αντίστοιχα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναφέρεται ρητά στο άρθρο 25 του Ν.4624/2019 ότι: «1. Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από ιδιωτικούς φορείς, για σκοπό διαφορετικό από αυτόν για τον οποίο έχουν συλλεχθεί, επιτρέπεται, εφόσον είναι απαραίτητη: α) για την αποτροπή απειλών κατά της εθνικής ασφάλειας ή της δημόσιας ασφάλειας, κατόπιν αιτήματος δημόσιου φορέα· ή β) για τη δίωξη ποινικών αδικημάτων· ή γ) για τη θεμελίωση, άσκηση ή υποστήριξη νομικών αξιώσεων, εκτός και εάν υπερτερεί το συμφέρον του υποκειμένου των δεδομένων να μην τύχουν επεξεργασίας τα δεδομένα αυτά. 2. Η επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως αυτά αναφέρονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 του ΓΚΠΔ, για σκοπό διαφορετικό από αυτόν για τον οποίο έχουν συλλεχθεί, επιτρέπεται, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις της προηγούμενης παραγράφου και εφαρμόζεται μία από τις προβλεπόμενες στο άρθρο 9 παράγραφος 2 του ΓΚΠΔ εξαιρέσεις ή το άρθρο 22 του παρόντος».

Πηγή εικόνας: naturanrg.gr

Στο άρθρο 20 του Συντάγματος κατοχυρώνεται και το δικαίωμα της δικαστικής προστασίας, στο οποίο επισημαίνεται ότι : «1. Καθένας έχει δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια και μπορεί να αναπτύξει σ’ αυτά τις απόψεις του για τα δικαιώματα ή συμφέροντά του, όπως νόμος ορίζει. 2. Tο δικαίωμα της προηγούμενης ακρόασης του ενδιαφερομένου ισχύει και για κάθε διοικητική ενέργεια ή μέτρο που λαμβάνεται σε βάρος των δικαιωμάτων ή συμφερόντων του». Όταν γίνεται αναφορά στο δικαίωμα δικαστικής προστασίας, εννοείται και το δικαίωμα πρόσβασης στο δικαστήριο, επίκλησης, καθώς και της προσκόμισης όλων των αποδεικτικών μέσων που κρίνονται αναγκαία για την υποστήριξη των ισχυρισμών του διαδίκου ενώπιον του δικαστηρίου.

Ωστόσο, το καίριο ερώτημα, που άπτεται συζήτησης στις συνεδριάσεις των δικαστηρίων για τη χρήση προσωπικών δεδομένων ως αποδεικτικά μέσα, είναι: Επιτρέπονται ως αποδεικτικά μέσα μία κρυφή ηχογράφηση ή έγγραφα που περιέχουν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα του ενός από τους δύο διαδίκους, όπου ο παραβαίνων–διάδικος ομολογεί την παράβασή του και ελήφθησαν χωρίς τη συναίνεση και την αντίληψή του; Η «παγίδευση» ουσιαστικά του ενός διαδίκου, που παρενέβη τον νόμο, από τον άλλον διάδικο. Ερώτημα, το οποίο δημιουργεί το «δίλημμα», αν μπορούν να αξιοποιηθούν αυτά τα αποδεικτικά μέσα, γιατί αν αξιοποιηθούν προσβάλλεται το δικαίωμα του άλλου διαδίκου στην ελευθεριότητα της ιδιωτικής ζωής του. Από την άλλη πλευρά, αν δεν αξιοποιηθούν, ανακύπτει το ερώτημα κατά πόσο περιορίζεται το δικαίωμα της δικαστικής προστασίας του διαδίκου, που έφερε αυτά τα στοιχεία ως αποδεικτικά.

Η ελληνική νομολογία αντιμετωπίζει το ζήτημα των αποδεικτικών μέσων, που έχουν αποκτηθεί με «όχι τόσο ηθικά μέσα», περιπτωσιολογικά. Γενικά, δεν γίνονται, δηλαδή, αποδεκτά τα παρανόμως κτηθέντα μέσα από προσωπικές συζητήσεις στο κινητό ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή από ηχογραφήσεις–βιντεοσκοπήσεις ή προσωπικές φωτογραφίες που έχουν ανταλλάξει οι διάδικοι. Όμως, ανάλογα τη βαρύτητα του εγκλήματος –αν, για παράδειγμα, υπάρχει έγκλημα κατά της ανθρώπινης ζωής– το δικαστήριο είναι πολύ πιθανό να αποδεχτεί και αυτά τα μέσα ή, αν δεν υπάρχει κανένα άλλο αποδεικτικό στοιχείο, θεωρείται και, σε αυτή την περίπτωση, (ανάλογα την κρίση του δικαστή), κατά περίπτωση, αποδεκτό.

Αξίζει, βέβαια, να επισημανθεί ότι φωτογραφίες, βίντεο, ηχογραφήσεις και οτιδήποτε δημοσιεύει κάποιος στον λογαριασμό του μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά μέσα στο δικαστήριο, καθώς είναι ορατά αδιακρίτως και το ίδιο το άτομο το έχει κάνει δημόσιο για όλους στο λογαριασμό του. Αν, βέβαια, δημοσιεύσει στο Facebook, Instagram ή σε κάποια άλλη πλατφόρμα υλικό, που ο ίδιος ο χρήστης κάνει ρύθμιση, με την οποία αυστηρά μόνο συγκεκριμένοι «φίλοι» του μπορούν να το δουν και κάποιος τρίτος, που δεν περιλαμβάνεται στα άτομα αυτά, το βρήκε με οποιονδήποτε τρόπο, δεν έχει το δικαίωμα να το χρησιμοποιήσει ως αποδεικτικό εναντίον του σε δίκη.

Γενικά, βέβαια, δε θεωρούνται προτιμητέα αυτού του είδους τα αποδεικτικά μέσα, καθώς δημιουργούν μια γενική ανησυχία στον πολίτη, περιορισμό στην ελευθερία της έκφρασης και τον φόβο ότι οτιδήποτε συζητά ή στέλνει σε μήνυμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον του στο πλαίσιο μίας δίκης. Όπως, επίσης, κάποιος πιο κακόβουλος, που θα θέλει να παγιδεύσει κάποιον άλλον για δικό του συμφέρον, θα μπορούσε να κατασκευάζει και να «φυτεύει» στοιχεία, με αυτόν τον τρόπο, εναντίον του.

Πηγή εικόνας: cnj.jus.br Φωτογράφος και Δικαιώματα χρήσης: Banco de Imagens/TJMA

Συμπερασματικά, είναι πολύ θετικό το γεγονός ότι δεν υπάρχει απολυτότητα σε αυτή τη ρύθμιση του νόμου, καθώς κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, όπως και οι παράγοντες μίας υπόθεσης. Ο ιδανικότερος τρόπος επίλυσης φαίνεται, τελικά, να είναι ένας συνδυασμός από τη στάθμιση όλων των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων με τα ξεχωριστά ατομικά δεδομένα κάθε υπόθεσης.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
  • Χρήση ιδιωτικών συνομιλιών, φωτογραφιών και λοιπών εγγράφων που εμπεριέχουν προσωπικά δεδομένα στην πολιτική δίκη, ekapsali.gr, διαθέσιμο εδώ 


 

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Δήμητρα Σταματάκη
Δήμητρα Σταματάκη
Γεννήθηκε το 2000 στο Αγρίνιο και ζει στην Αθήνα. Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια στη Νομική Σχολή του Δ.Π.Θ. Έχει άριστη γνώση της αγγλικής γλώσσας, ενώ, παράλληλα, έχει παρακολουθήσει σεμινάρια με έμφαση στο ποινικό και εμπορικό δίκαιο.