Η «Μέγα-φυλακή» του El Salvador: Μία από τις μεγαλύτερες και πιο σκληρές φυλακές του κόσμου

Της Δήμητρας Σταματάκη,

Η Δημοκρατία του Ελ Σαλβαδόρ (στα ισπανικά: República de El Salvador) σημαίνει «Ο Σωτήρας» και είναι χώρα της Κεντρικής Αμερικής. Βέβαια, μόνο «σωτήρια» δε θεωρείται για τα μέλη συμμοριών, που συλλαμβάνονται και τους επιβάλλεται κάθειρξη στη χώρα αυτή, καθώς η φυλακή του Ελ Σαλβαδόρ έχει διαπιστωθεί ότι είναι μία από τις μεγαλύτερες –η μεγαλύτερη στην Αμερική μάλιστα– και πιο σκληρές φυλακές. Σύμφωνα με το Al Jazeera, η φυλακή βρίσκεται σε απόσταση περίπου 74 χιλιομέτρων σε απομονωμένη αγροτική περιοχή από την πρωτεύουσα της χώρας, Σαν Σαλβαδόρ.

Η συγκεκριμένη φυλακή είναι σχεδιασμένη για την κράτηση 40.000 ατόμων. Έχει αποδειχθεί, επίσης, ότι το Ελ Σαλβαδόρ είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη αναλογία φυλακισμένων στον κόσμο. Σύμφωνα με στατιστικές έρευνες, στους 100.000 κατοίκους του Ελ Σαλβαδόρ οι 605 εμφανίζουν εγκληματική συμπεριφορά και φυλακίζονται. Η εν λόγω φυλακή κατασκευάστηκε με στόχο να μεταφερθούν περισσότερα από 64.000 μέλη συμμοριών που βρέθηκαν υπό κράτηση, μετά την κήρυξη του πολέμου στο οργανωμένο έγκλημα.

Η νέα φυλακή του Ελ Σαλβαδόρ ονομάζεται αλλιώς και «Μέγα-Φυλακή». Περίπου 2.000 ύποπτοι –μέλη συμμοριών– μεταφέρθηκαν σε αυτή στα τέλη του Φεβρουαρίου του 2023, με μία από τις κύριες κατηγορίες που αντιμετωπίζουν να είναι η τρομοκρατία. Ο Πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ, Nayib Bukele, σε αυτή την προσπάθειά του να αμβλύνει τα ποσοστά της εγκληματικότητας στη χώρα, σχολιάζει και υποστηρίζει τον σχεδιασμό αυτής της φυλακής με βίντεο που ανέβασε στο Twitter. Συγκεκριμένα, αναφέρει: «Τα ξημερώματα με μία μόνο επιχείρηση καταφέραμε να πραγματοποιήσουμε τη μεταγωγή 2.000 μελών συμμοριών στο Κέντρο Κράτησης της Τρομοκρατίας (Centro de Confinamiento del Terrorismo, CECOT). Αυτό θα γίνει το νέο τους σπίτι, σε αυτό θα ζήσουν δεκαετίες, ανήμποροι να κάνουν κι άλλο κακό στον πληθυσμό». Σύμφωνα με τον Πρόεδρο Bukele, οι gangsters, που φυλακίζονταν κατά τη διάρκεια προηγούμενων Κυβερνήσεων, είχαν πρόσβαση, όπως αναφέρει, σε: «ιερόδουλες, τηλεοράσεις, κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές, PlayStation».

Ο Πρόεδρος Bukele έχει κηρύξει πόλεμο στις συμμορίες του οργανωμένου εγκλήματος του Ελ Σαλβαδόρ και αυτό φαίνεται όχι μόνο από τα εγκαίνια της «Μέγας-Φυλακής», αλλά και από τα παραπάνω σχόλιά του στο Twitter. Δηλώσεις δεν έκανε μόνο ο ίδιος, αλλά και ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Ασφάλειας Gustavo Villatoro, σχολιάζοντας, επίσης, στο Twitter: «Κελί – κελί, θα εξαλείψουμε αυτόν τον καρκίνο από την κοινωνία. Να ξέρετε πως δεν θα βγείτε ποτέ από τη CECOT, θα πληρώσετε για αυτό που είσαστε… άνανδροι τρομοκράτες».

Διεισδύοντας, έπειτα, στο εσωτερικό της φυλακής, ανακαλύπτουμε ότι περιλαμβάνει 8 κτίρια και έχει 32 κελιά, όπου θα κρατούνται σε αυτά περισσότερα από 100 άτομα. Επίσης, κάθε κελί έχει μόλις 2 νιπτήρες και μία τουαλέτα.

Οι φύλακες φορούν πάντοτε μάσκα, ώστε να μην αναγνωρίζουν τα πρόσωπά τους οι φυλακισμένοι, καθώς διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο όχι μόνο από τους φυλακισμένους μέσα στη φυλακή, αλλά και από τις επαφές των φυλακισμένων στον «έξω κόσμο». Έχει διαπιστωθεί ότι τα μέλη συμμοριών, παρά την παρουσία τους και τον εγκλεισμό τους στη φυλακή, έχουν την οικονομική άνεση από τις δραστηριότητές τους να έχουν «αντιπροσώπους», που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή των φυλάκων και των οικογενειών τους. Σκοπός είναι η ευνοϊκότερη μεταχείρισή τους από τους φύλακες ή ακόμα και η συνδρομή ενός φύλακα για την απόδρασή τους.

Ο Πρόεδρος Bukele δημοσίευσε, επίσης, και βίντεο από τη μεταγωγή των κρατούμενων. Εικόνες που προκαλούν σοκ, προβληματισμό και σε πολλούς και λύπη από την κατάσταση που φαίνονται οι φυλακισμένοι, όλοι αλυσοδεμένοι, ημίγυμνοι με λευκά σορτς, με ξυρισμένα κεφάλια, να βαδίζουν πολύ γρήγορα ο ένας πίσω από τον άλλον, ακολουθώντας τη διμοιρία τους με τα χέρια πίσω από το κεφάλι. Η μεταγωγή τους γίνεται με βαριά οπλισμένη συνοδεία όχι μόνο επί ξηράς, αλλά και υπό την επίβλεψη ελικοπτέρων του στρατού της χώρας.

Επιπρόσθετα, όλοι φέρουν τατουάζ σε όλο τους το σώμα –ακόμα και σε όλο το πρόσωπο–, τα οποία αποτελούν ένδειξη ότι ανήκουν στις 2 κυριότερες συμμορίες στη χώρα, τη Barrio 18 και τη Mara Salvatrucha (MS–13). Οι 2 αυτές συμμορίες αντιμετωπίζουν κατηγορίες για ανθρωποκτονίες, εκβιασμούς, κλοπές και διακίνηση ναρκωτικών. Ακόμα, το τατουάζ «δάκρυ», κάτω από τα μάτια των φυλακισμένων, συμβολίζει ότι έχουν διαπράξει φόνο. Όλα τα τατουάζ τους φέρουν μια ιστορία τους και είναι ακόμα πιο συγκλονιστικό το γεγονός ότι φέρουν πάνω στο σώμα τους τα εγκλήματα που διαπράττουν.

Ο Πρόεδρος της χώρας κήρυξε ως μέτρο έκτακτης ανάγκης τα εγκαίνια αυτής της φυλακής και την καταστολή των εγκληματικών δραστηριοτήτων των συμμοριών. Έκανε, μάλιστα, αίτημα εξαίρεσης, ώστε το Κογκρέσο του Ελ Σαλβαδόρ να κάνει αποδεκτές τις μαζικές συλλήψεις και την προφυλάκιση υπόπτων, χωρίς δικαστικά εντάλματα ή δικαστικές αποφάσεις. Πράγμα το οποίο και εγκρίθηκε από το Κογκρέσο μετά από 87 δολοφονίες που διέπραξαν οι συμμορίες.

Ωστόσο, στον αντίποδα, βρήκε τις Οργανώσεις Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όπως, μεταξύ άλλων, και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Η.R.W.). Η H.R.W. κατηγόρησε τις αρχές ότι πραγματοποιούσαν συλλήψεις παιδιών, όπως και το ότι δεν παρέχεται το δικαίωμα του συνηγόρου στους φυλακισμένους και η επικοινωνία με τον δικηγόρο τους εν γένει. Γίνεται, επομένως, αμέσως αντιληπτό ότι η λειτουργία της φυλακής του Ελ Σαλβαδόρ, υπό αυτές τις συνθήκες, θεωρήθηκε αμφιλεγόμενος τρόπος καταστολής εγκλήματος από τους ανθρωπιστικούς οργανισμούς, καθώς, επίσης, υποστηρίχτηκε ότι μέσω των μαζικών συλλήψεων αθώοι άνθρωποι έχουν συλληφθεί από την Αστυνομία και δέχονται απάνθρωπη, βάναυση και ανελέητη μεταχείριση.

Τελικά, τι έχει σημασία και ποια πολιτική πρέπει να ακολουθείται σε βαρύνουσας σημασίας εγκλήματα, για τα οποία προβλέπονται πολύχρονες ποινές, όπως αυτά των συμμοριών; Βάρβαρη τιμωρία ή τιμωρία και σωφρονισμός;

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ