Του Κώστα Νωτούδα,
Με το μόνο που απομένει να είναι η ανακοίνωση της ακριβούς ημερομηνίας των εκλογών, τα πολιτικά κόμματα ετοιμάζονται για την εκλογική μάχη. Ήδη τα ψηφοδέλτια έχουν καταρτιστεί σε μεγάλο βαθμό, οι διαφημίσεις στο διαδίκτυο έχουν κάνει την εμφάνισή τους και τα διακυβεύματα έχουν τεθεί. Όλα δείχνουν ως την πιθανότερη ημερομηνία την 9η Απριλίου, μια εβδομάδα πριν το Πάσχα. Επειδή κατά πάσα πιθανότητα θα χρειαστούν και δεύτερες κάλπες οι επικρατέστερες ημερομηνίες είναι η 14η Μαΐου και ή 21η του ίδιου μήνα. Ωστόσο, όλο αυτό το διάστημα η χώρα πρέπει να κυβερνηθεί, καθώς οι υποχρεώσεις δεν σταματούν ποτέ και στο εσωτερικό, αλλά και στο εξωτερικό.
Σε τέτοιες περιπτώσεις το Σύνταγμα προβλέπει τον διορισμό υπηρεσιακής Κυβέρνησης, η οποία θα οδηγήσει τη χώρα με σταθερότητα σε δεύτερες εκλογές, κάτι που είχε συμβεί και το 2012, αλλά και το 2015. Ο θεσμός της υπηρεσιακής Κυβέρνησης είναι απότοκο της πολιτικής περιόδου του 19ου αιώνα. Η εν λόγω κυβέρνηση διορίζεται από τον Αρχηγό του κράτους και ως επί το πλείστον απαρτίζεται από προσωπικότητες που δεν έχουν σχέση με τα πολιτικά κόμματα, ενώ έχει βραχύβιο χαρακτήρα.
Ο θεσμός της υπηρεσιακής Κυβέρνησης θεσμοθετήθηκε σε παλαιότερα χρόνια, μέχρι και τη δεκαετία του ’90, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί το αδιάβλητο της εκλογικής διαδικασίας και ότι δεν θα επηρεαστεί ο κρατικός μηχανισμός. Ωστόσο, οι απόψεις των συνταγματολόγων διαφέρουν για το εάν πρόκειται για συνταγματικό έθιμο η συνθήκη του πολιτεύματος. Ωστόσο, αρκετοί είναι και αυτοί που θεωρούν ότι η εν λόγω πρακτική θεωρείται δείγμα ανωριμότητας και έλλειψης εμπιστοσύνης προς τους δημοκρατικούς θεσμούς και ότι η μορφή αυτή των κυβερνήσεων έχει τις ρίζες της σε παλαιότερες εποχές, όπου ήταν αδύνατον να εξασφαλιστεί η διαφάνεια της εκλογικής διαδικασίας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, ο θεσμός των υπηρεσιακών κυβερνήσεων εγκαταλείφθηκε μετά το 1974 και ο απερχόμενος Πρωθυπουργός παραμένει στο αξίωμα είτε μέχρι να επανεκλεγεί είτε μέχρι να εκλεγεί νέος Πρωθυπουργός, ανάλογα πάντα με το αποτέλεσμα των εκλογών. Ενδέχεται σε προεκλογική περίοδο να τοποθετείται υπηρεσιακός Yπουργός σε κρίσιμα για τις εκλογές Yπουργεία, όπως το Υπουργείο Εσωτερικών. Μόνο σε μία περίπτωση το παρόν Σύνταγμα προβλέπει τον σχηματισμό υπηρεσιακής Κυβέρνησης: όταν οι διερευνητικές εντολές δεν φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα και αποτύχουν όλες οι προσπάθειες για τον σχηματισμό Κυβέρνησης, η οποία θα έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής. Τότε, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου τον σχηματισμό Κυβέρνησης, όσο το δυνατόν μεγαλύτερης αποδοχής, για τη διενέργεια εκλογών και διαλύει τη Βουλή.
Τέλος, οι υπηρεσιακές Κυβερνήσεις αποτελούν μια σταθερά σε μια περίοδο όπου μια χώρα έχει πολιτική αστάθεια λόγω των εκλογικών αναμετρήσεων. Οι άνθρωποι που στελεχώνουν μια τέτοια κυβέρνηση οφείλουν να είναι σοβαροί, να έχουν υψηλή αίσθηση του καθήκοντος και να γνωρίζουν ότι αποτελούν τους φερέγγυους θεματοφύλακες που θα παραδώσουν τη χώρα στην επόμενη εκλεγμένη κυβέρνηση. Τα πρόσωπα μιας υπηρεσιακής κυβέρνησης οφείλουν να εξασφαλίσουν τη συνέχεια του κράτους τόσο στο εσωτερικό, αλλά και στο εξωτερικό. Επίσης, τα μέλη της οφείλουν να είναι σε διαρκή ετοιμότητα και πάντα να μπορούν να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις που μπορεί να προκύψουν σε μια περίοδο που ομολογουμένως η χώρα δοκιμάζεται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Υπηρεσιακή κυβέρνηση. Τι είναι και πως λειτουργεί. Σε ποιες περιπτώσεις αναλαμβάνει, olympia.gr, διαθέσιμο εδώ
