24.8 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΚοινωνίαΥγείαΣβήνει η υγρασία τη φλόγα της άσκησης;

Σβήνει η υγρασία τη φλόγα της άσκησης;


Του Μανώλη Κουφόπουλου,

Από τα αρχαία κιόλας χρόνια υπάρχει η πεποίθηση ότι η υγρασία μπορεί να αυξήσει τον πόνο και τη δυσκινησία στις αρθρώσεις. Δεν είναι σπάνιo, μάλιστα, να βιώνουμε πόνο ή να ακούμε από άλλους ότι η αλλαγή του καιρού ερεθίζει τα αρθριτικά τους προβλήματα. Αξιοσημείωτο είναι ότι ορισμένοι άνθρωποι εικάζουν ότι θα βρέξει, επειδή για παράδειγμα δεν νιώθουν καλά το γόνατό τους. Είναι, λοιπόν, εξαιρετικά ενδιαφέρον να δούμε αν η υγρασία μπορεί να επηρεάσει τα συστήματα του οργανισμού ή συνιστά ένα μύθο που δρα ως placebo για να σπείρει τον φόβο.

Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να ανοίξουμε μία παρένθεση. Συγκεκριμένα, τα ερευνητικά στοιχεία που διαθέτουμε δεν έχουν καταλήξει στον μηχανισμό και την πραγματική σχέση της υγρασίας και άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων στην πρόκληση πόνου. Επίσης, παράγοντες όπως οι προκαταλήψεις ασθενών και επιστημόνων, η πολυπλοκότητα του ζητήματος και σφάλματα στη λήψη των δεδομένων (φαίνεται ότι τα ερευνητικά δεδομένα είναι αμφιλεγόμενα σε πολλές περιπτώσεις) επηρεάζουν αρνητικά την εξαγωγή ασφαλούς και έγκυρου αποτελέσματος. Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα της υγρασίας σε άλλα συστήματα του οργανισμού και στη γενικότερη αθλητική επίδοση είναι καλύτερα καταγεγραμμένα στη βιβλιογραφία και οι πληροφορίες που θα χρησιμοποιήσουμε φαίνεται να είναι πιο έγκυρες. Ακόμα, στην ανάλυση του ζητήματος θα πρέπει να κάνουμε τον διαχωρισμό μεταξύ κρύου και ζεστού καιρού, αφού η υγρασία επιδρά διαφορετικά ανάλογα με την θερμοκρασία.

Αρθρώσεις, ο μετεωρολογικός σταθμός του σώματος

Όταν η ατμοσφαιρική πίεση πέφτει, το υγρό στα μαλακά μόρια (αρθρώσεις, μύες, σύνδεσμοι, τένοντες) αυξάνεται. Ως αποτέλεσμα, οι νευρικές απολήξεις που ελέγχουν την κατάσταση της άρθρωσης ενεργοποιούνται ευκολότερα. Εάν, μάλιστα, συνυπάρχει φλεγμονή (που προκαλεί οίδημα), τα συμπτώματα αυξάνονται. Στο πλαίσιο αυτό, συνεργιστικά δρα το κρύο που ευαισθητοποιεί τους νευρώνες και μειώνει την αιμάτωση των περιφερικών ιστών (κυρίως αυτών κοντά στο δέρμα). Τα παραπάνω όχι μόνο δυσχεραίνουν την αποκατάσταση, αλλά ενισχύουν το αίσθημα πόνου, ακόμα και όταν αυτό δεν συνεπάγεται απαραίτητα πραγματική βλάβη. Τι εννοούμε με το τελευταίο;

Πηγή Εικόνας: peerwell.com

Γενικά το αίσθημα πόνου προειδοποιεί για την πρόκληση βλάβης ή ενημερώνει όταν αυτή έχει συμβεί. Βέβαια, υπάρχει πιθανότητα να πονάμε χωρίς να υπάρχει πραγματική αιτία (π.χ. ινομυαλγία), κάτι που αδιαμφισβήτητα είναι δυσάρεστο. Όμοια, η ύπαρξη πόνου λόγω κρύου και υγρασίας δεν σηματοδοτεί απαραίτητα την πρόκληση ζημιάς, αλλά τη διαταραχή της αισθητικότητας. Παράλληλα, φαίνεται ότι σε ορισμένα άτομα η υγρασία μπορεί να αναζωπυρώσει αυτοάνοσες ασθένειες, όπως είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα (σε κρύο) και το σύνδρομο Sjogren (σε ζέστη). Όταν μάλιστα συνυπάρχουν και τα δύο, η πιθανότητα εκτοξεύεται. Όμοια, ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα παραπονιούνται για εξάρσεις τον χειμώνα.

Μήπως βήχετε παραπάνω;

Οι πνεύμονες είναι ένα όργανο που επηρεάζεται πολύπλευρα από τον υγρό αέρα. Αρχικά, η αύξηση της υγρασίας αυξάνει τις συγκεντρώσεις διαφόρων μορίων, όπως είναι τα αλλεργιογόνα, οι ρύποι και τα μικρόβια, στον αέρα που αναπνέουμε. Επίσης, επειδή αυτά παγιδεύονται μέσα του, οι μηχανισμοί της αναπνευστικής οδού που βοηθάνε στον καθαρισμό δεν είναι τόσο αποτελεσματικοί και τελικά τα μόρια διασπείρονται παντού. Έτσι, ο κίνδυνος εμφάνισης λοιμώξεων και η πυροδότηση άσθματος και χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας αυξάνεται. Τα παραπάνω οξύνονται από τη βρογχοσυστολή που προκαλεί η αυξημένη υγρασία. Εκτός αυτών, η ικανότητα ανταλλαγής αερίων δυσχεραίνεται και ο κορεσμός οξυγόνου στο αίμα μειώνεται. Τελικά, η αναπνευστική λειτουργία διακυβεύεται.

Καρδιαγγειακή υγεία και υγρασία δεν πάνε μαζί

Μάλλον όλοι έχουμε παρατηρήσει ότι τις μέρες του καλοκαιριού με πολύ υγρασία και άπνοια το δέρμα μας κολλάει και ο ιδρώτας δεν σταματάει. Αυτό, φυσικά, δεν είναι τυχαίο, αφού η αύξηση της υγρασίας δεν επιτρέπει στον ιδρώτα να εξατμιστεί. Η θερμοκρασία δέρματος και πυρήνα αυξάνονται και οι θερμορυθμιστικοί μηχανισμοί αποτυγχάνουν. Μέσα σε περίπου μισή ώρα παρατηρείται ταχυκαρδία και ταχύπνοια χωρίς ιδιαίτερη άσκηση.

Ένας υγιής άνθρωπος, παρόλο που βραχυχρόνια αντιμετωπίζει θερμικό στρες, μακροχρόνια δεν θα παρουσιάσει κάποιο πρόβλημα. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για αυτούς που πάσχουν από καρδιαγγειακά νοσήματα, οι οποίοι επηρεάζονται δραματικά και σε κρύες θερμοκρασίες. Στο ίδιο πλαίσιο, η μειωμένη ικανότητα ψύξης του σώματος οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση της αιμάτωσης του δέρματος. Αυτό με την σειρά του οδηγεί σε καταπόνηση του καρδιαγγειακού συστήματος, αφού το αίμα δεν κατευθύνεται προς τους ιστούς που το χρειάζονται (καρδιά, μύες). Ταυτόχρονα, η αύξηση της θερμοκρασίας επιδεινώνει την φλεβική επιστροφή και το αίμα λιμνάζει στα κάτω άκρα.

Πηγή Εικόνας: buythermopro.com

Στα παραπάνω μπορούμε να προσθέσουμε την αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης κραμπών ακόμα και σε επαγγελματίες αθλητές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τελικός NBA στο Σαν Αντόνιο όταν, λόγω βλάβης του κλιματιστικού, η θερμοκρασία στο παρκέ ανέβηκε και ο ΛεΜπρον αναγκάστηκε να βγει στον πάγκο λόγω πολλαπλών κραμπών. Φαίνεται ότι τα μυϊκά κύτταρα αυξάνουν την παραγωγή γαλακτικού οξέος σε συνθήκες αυξημένης υγρασίας, κάτι που σημαίνει μειωμένη ικανότητα παραγωγής έργου και μυϊκή δυσλειτουργία.

Από την άλλη πλευρά, η αύξηση της υγρασίας τους κρύους μήνες, ιδιαίτερα όταν φυσάει, οδηγεί σε πτώση της θερμοκρασίας του σώματος, λόγω εξάτμισης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν το άτομο δηλαδή δεν είναι ντυμένο κατάλληλα, ο οργανισμός αναγκάζεται να αυξήσει την παραγωγή θερμότητας περισσότερο από το εφικτό. Ως αποτέλεσμα, το γαλακτικό οξύ στο αίμα αυξάνεται και παράγονται ελεύθερες ρίζες που προκαλούν συστημικές βλάβες και μείωση της απόδοσης.

Κρυφή αιτία κούρασης

 Όλοι γνωρίζουμε τη σημασία του ύπνου στην υγεία. Υπάρχουν μέρες που ο Μορφέας μάλλον πήρε άδεια και το πρωί η κούραση και οι πόνοι αυξάνονται. Ένας παράγοντας που πολλές φορές ξεχνάμε ότι επηρεάζει την έναρξη και την ποιότητα του ύπνου είναι η υγρασία. Σε σχετική υγρασία πάνω από 70% φαίνεται ότι η θερμοκρασία του σώματος και η εφίδρωση αυξάνονται σημαντικά. Δεδομένου ότι ο ιδρώτας δημιουργεί αρνητικό αίσθημα και η ποιότητα του ύπνου καθορίζεται εν μέρει από τη μείωση της θερμοκρασίας (πυρήνα), είναι αναμενόμενο ότι η αυξημένη υγρασία, ιδιαίτερα κατά τους ζεστούς μήνες, οδηγεί σε ανήσυχες νύχτες. Επίσης, ασθενείς με υπνική άπνοια θα αντιμετωπίσουν σοβαρότερες συνέπειες, λόγω μείωσης του κορεσμού οξυγόνου. Στα παραπάνω μπορούμε να προσθέσουμε και την αύξηση των καρδιακών παλμών που δεν επιτρέπει στον καρδιακό μυ να ξεκουραστεί επαρκώς.

Πηγή Εικόνας: journals.physiology.org

Το φαινόμενο placebo

Όπως και με άλλες καταστάσεις, έτσι και αυτή δεν έχει ανοσία στο φαινόμενο placebo. Παρόλο που παραπάνω έχουμε αναφέρει διάφορους τρόπους με τους οποίους η υγρασία μπορεί να επηρεάσει τα συστήματά μας, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι οι συνέπειες της υγρασίας, ειδικά στο κομμάτι των αρθρώσεων, είναι σε μεγάλο μέρος πλασματικές. Θεωρείται ότι, επειδή στην κοινωνία κυριαρχεί η πεποίθηση ότι η υγρασία προκαλεί αρθραλγίες, τα άτομα είναι προκατειλημμένα. Έτσι, ενδεχομένως το παράπονο για πόνο οφείλεται σε φοβία και όχι απαραίτητα στην υγρασία. Είναι αξιοσημείωτο ότι, ακόμα και όταν διενεργούνται πειράματα για την ανακάλυψη των αιτιών, οι προκαταλήψεις των ατόμων (συμπεριλαμβανομένων των ερευνητών) μπορούν να μεταποιήσουν άθελά τους το αποτέλεσμα. Στο πλαίσιο αυτό, οφείλουμε να αναφέρουμε ότι το παραπάνω συμβαίνει σε πολλές ιατρικές καταστάσεις, ωστόσο εδώ φαίνεται να είναι αρκετά έντονο. Αυτός είναι και ο λόγος που αφιερώσαμε μία ενότητα για τη συζήτηση του φαινομένου.

Κλείνοντας το άρθρο, είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η υγρασία δεν αποτελεί έναν θανάσιμο εχθρό που καταστρέφει την υγεία μας. Αδιαμφισβήτητα, οφείλουμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας κατάλληλα, π.χ. αποφυγή άσκησης σε ζέστη και υγρασία και κατάλληλη ένδυση, ώστε να αποφύγουμε τις συνέπειες. Αυτό που πρέπει να μας μείνει, όμως, είναι πως οφείλουμε να μην επιτρέψουμε σε προκαταλήψεις να μας προκαλέσουν πόνο και δυσλειτουργία.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ 
  • Effects of humid heat exposure on sleep, thermoregulation, melatonin, and microclimate, ScienceDirect. Διαθέσιμο εδώ
  • Impact of environmental parameters on marathon running performance, plos one journal. Διαθέσιμο εδώ
  • Are weather conditions associated with chronic musculoskeletal pain?International Association for the study of pain. Διαθέσιμο εδώ
  • The Influence of Weather Conditions on Joint Pain in Older People with Osteoarthritis: Results from the European Project on OSteoArthritis, the journal of rheumatology. Διαθέσιμο εδώ
  • Azzouzi H, Ichchou L. Seasonal and Weather Effects on Rheumatoid Arthritis: Myth or Reality? National Library of Medicine. Διαθέσιμο εδώ
  • The effects of differing heat and humidity on the performance and recovery from multiple high intensity, intermittent exercise bouts. International Journal of Sports Medicine. Διαθέσιμο εδώ
  • The effects of a systematic increase in relative humidity on thermoregulatory and circulatory responses during prolonged running exercise in the heat. Taylor and Francis Online. Διαθέσιμο εδώ
  • Humidity May Modify the Relationship between Temperature and Cardiovascular Mortality in Zhejiang Province, China, National Library of Medicine. Διαθέσιμο εδώ 
  • The impacts of ambient relative humidity and temperature on supine position-related obstructive sleep apnea in adults, Springer Polar Sciences. Διαθέσιμο εδώ 
  • Does rain really cause pain? A systematic review of the associations between weather factors and severity of pain in people with rheumatoid arthritis, Wiley Online Library. Διαθέσιμο εδώ 
  • Rain exacerbates cold and metabolic strain during high-intensity running. J Sports Med Phys Fitness. Διαθέσιμο εδώ
  • Blame it on the weather? The association between pain in fibromyalgia, relative humidity, temperature and barometric pressure, PLOS ONE. Διαθέσιμο εδώ

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Μανώλης Κουφόπουλος
Μανώλης Κουφόπουλος
Γεννήθηκε το 2002. Σπουδάζει Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Πατρών ερχόμενος από την Αθήνα. Ασχολείται ενδελεχώς με την λειτουργία του μυοσκελετικού συστήματος και τις παθήσεις του και τον συναρπάζει η εμβιομηχανική της άσκησης. Πέρα από την Ιατρική έχει ιδιαίτερη αδυναμία στον αθλητισμό και κυρίως στο τρέξιμο ενώ πάντα θα βρει χρόνο για να καταπιαστεί με την μηχανολογία και τη βελτίωση των αυτοκινήτων.