Της Μαρίας Λεουτσάκου,
«Το τέλειο θαύμα θα το βρεις μονάχα μες στον άνθρωπο: Λευκές εκτάσεις που ακτινοβολούν αληθινά στο σύμπαν και υπερέχουν. Το πιο καθαρό πράγμα, λοιπόν, της δημιουργίας δεν είναι το λυκόφως, ούτε ο ουρανός που καθρεφτίζεται μες στο ποτάμι ούτε ο ήλιος πάνω στης μηλιάς τ’ άνθη. Είναι η αγάπη».
O Νικηφόρος Βρεττάκος αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές. Γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1912 στις Κροκεές της Λακωνίας. Τα πρώτα του 6 χρόνια έζησε στην Πλούμιτσα με μοναδική του παρέα τους ήχους και τα χρώματα της φύσης και με θέα τον όμορφο Ταΰγετο, που αποτέλεσαν καταλυτικά στοιχεία των έργων του.
Στη συνέχεια, μετακόμισε μαζί με την οικογένειά του στις Κροκεές, προκειμένου να ξεκινήσει τη φοίτησή του στο δημοτικό σχολείο της περιοχής. Τα μαθητικά του χρόνια συνεχίστηκαν στο Γυμνάσιο του Γυθείου, όπου συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον Γιάννη Ρίτσο. Η σπουδαιότητα του Νικηφόρου Βρεττάκου άρχισε να διαφαίνεται ήδη από το 1928, αν και σε πολύ νεαρή ηλικία, όταν έδωσε δύο διαλέξεις στην Εμπορική Λέσχη Γυθείου με θέμα «Από τη δικαιοσύνη και την παιδεία ως τη διάσταση του ατόμου».
Το 1929 εγκαταστάθηκε μόνος του στην Αθήνα, προκειμένου να ξεκινήσει τις πανεπιστημιακές του σπουδές. Ωστόσο, εξαιτίας οικονομικών και οικογενειακών δυσχερειών το όνειρό του να σπουδάσει δεν επιτεύχθηκε ποτέ. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ξεκίνησε να εργάζεται, με τα επαγγέλματά του να είναι σχεδόν αναρίθμητα. Ξεκίνησε ως ιδιωτικός υπάλληλος για μερικούς μήνες και στη συνέχεια, καταπιάστηκε με ποικίλα χειρωνακτικά επαγγέλματα.
Στα τέλη του 1929 έκανε το ντεμπούτο του εκδίδοντας την πρώτη ποιητική συλλογή με τίτλο «Κάτω από σκιές και φώτα». Το 1930 συνεχίζει το πολύ όμορφο και δυναμικό ξεκίνημά του στα ελληνικά γράμματα με 6 ακόμα ποιητικές συλλογές και το πρώτο του πεζό με τίτλο «Το γυμνό παιδί». Παράλληλα, η πρώτη του διάκριση έρχεται στο προσκήνιο το 1940, που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του «Το μεσουράνημα της φωτιάς».
Ακολούθησε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος στον οποίο αγωνίστηκε στην πρώτη γραμμή, αλλά αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα μετά τη διάλυση του Συντάγματός του. Ωστόσο, για εκείνον ο αγώνας δεν τελείωσε, αφού αποφάσισε να ενταχθεί στο ΕΑΜ ζώντας σε όλες τις εκφάνσεις του, τον ηρωισμό, τον κίνδυνο και τον τρόμο. Το 1945 μένει άνεργος καθ’ ότι απολύθηκε από το Υπουργείο Εργασίας, στο οποίο είχε προσληφθεί το 1938, λόγω της στράτευσής του στο ΚΚΕ.
Οι δυσκολίες, όμως, δεν έφτασαν στο τέλμα τους ακόμη, αφού ακολούθησε ένας άλλος πόλεμος, αυτή τη φορά στο εσωτερικό της χώρας μας. Στη διάρκεια του εμφυλίου αυτού, ο ποιητής εμπνεύστηκε να γράψει μερικά από τα πιο πικρά του ποιήματα, όπως «Χθες τη νύχτα ξαναγύρισα στον Ταΰγετο», «Θολά ποτάμια», «Πλούμιτσα». Το 1949 επηρεασμένος και απογοητευμένος από τα τελευταία του βιώματα έγραψε το ανθρωποκεντρικό βιβλίο «Δύο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη κόσμου», το οποίο αποτελείται από 7 γράμματα απευθυνόμενα σ’ έναν φίλο με τα οποία εξηγεί την ανθρώπινη και την επαναστατική του θέση. Ωστόσο, το βιβλίο αυτό δεν έγινε δεκτό από καμία από τις δύο παρατάξεις, ενώ αποτέλεσε αφορμή για την απόλυση και τη διαγραφή του από το ΚΚΕ. Μετέωρος πλέον ανάμεσα στις δύο παρατάξεις, άνεργος και νιώθοντας μόνος μέσα σε αυτόν τον κόσμο, ο Βρεττάκος απομονώθηκε.
Στη συνέχεια, το 1955 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος Πειραιά μέχρι το 1959 αναπτύσσοντας μία αρκετά αξιόλογη πολιτιστική δράση με την ίδρυση του Πειραϊκού Θεάτρου του Δημήτρη Ροντήρη, του Ιστορικού Αρχείου, της Φιλαρμονικής Πειραιώς και της Δημοτικής Πινακοθήκης. Το 1958, δημοσίευσε σειρά άρθρων στην «Επιθεώρηση Τέχνης», για τα οποία κατηγορήθηκε μαζί με τους Γιάννη Ρίτσο και Μάρκο Αυγέρη για παράβαση του εμφυλιοπολεμικού νόμου 509/47, αλλά ευτυχώς απαλλάχθηκε με βούλευμα.
Ακολούθησε μία ήρεμη περίοδος για τον ποιητή, στην οποία έγραψε και το «Βάθος του κόσμου». Η ηρεμία αυτή δεν κράτησε, όμως, για πολύ, αφού ήρθε η δικτατορία και αναγκάστηκε να διαφύγει σε πληθώρα πόλεων της Ευρώπης. Κατά τη διάρκεια παραμονής του στην Ευρώπη συμμετείχε σε ραδιοφωνικές εκπομπές, σε φεστιβάλ ποίησης και τιμήθηκε, μάλιστα, από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Επέστρεψε στην Αθήνα κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, ενώ το 1982 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Επιπλέον, στις 26 Φεβρουαρίου του 1986 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και αργότερα, αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ακόμα, αξίζει να επισημάνουμε το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της πορείας του προτάθηκε τέσσερις φορές για Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος ήταν ένας ποιητής που ξεκίνησε το ταξίδι του με πεσιμιστικά και επαναστατικά στοιχεία. Ωστόσο, με την επιθετική του άμυνα διεκδίκησε τη ζωή και κατόρθωσε σταδιακά να βρει τον αληθινό του εαυτό, που ήταν εκ φύσεως αισιόδοξος. Για να ξεθάψει, όμως, αυτή του την πλευρά κατέφευγε συχνά στον τόπο του και ειδικότερα, στον Ταΰγετο, που αποτέλεσε για εκείνον ένα σύμβολο μεγαλοπρέπειας, γαλήνης και νηφαλιότητας.
Η αλήθεια είναι, λοιπόν, ότι σπουδαίοι άνθρωποι υπάρχουν πολλοί, ποιητές, λογοτέχνες και κάθε λογής. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος δίκαια αξίζει να είναι ένας από αυτούς τους σπουδαίους και όχι μόνο, λόγω του έργου του αλλά και γιατί θέλησε με την ποίηση να εισάγει ζωή στην ψυχή του κάθε ανθρώπου. Επειδή θέλησε να χρησιμοποιήσει τη σημαντική του ποιητική ιδιότητα προάγοντας την ειρήνη, το φως και τη δημιουργία της ζωής. Έτσι, ο ποιητής αυτός έφυγε από τη ζωή στις 4 Αυγούστου του 1991 αφήνοντας πίσω του αυτό που αναφέρει σε ένα από τα ποιήματά του: «Ένα λιβάδι με απίθανα χρώματα, έτσι που να μπορούμε να έχουμε όλοι μας ένα μπουκέτο καλοσύνη στο τραπέζι μας. Έτσι, που να έχει κι ο Χριστός δύο λουλούδια στα χέρια του την Κυριακή που θα τον βγάλει η μητέρα του να τον φωτογραφίσει με τους ψαράδες».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Νικηφόρος Βρεττάκος, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Νικηφόρος Βρεττάκος, ο ποιητής που προτάθηκε 4 φορές για Νόμπελ. Η δικτατορία Μεταξά έκαψε ένα βιβλίο του και το ΚΚΕ τον διέγραψε για ένα άλλο, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Νικηφόρος Βρεττάκος, whenpoetryspeaks.gr, διαθέσιμο εδώ
- Νικηφόρος Βρεττάκος – 4 Αυγούστου 1991, ert.gr, διαθέσιμο εδώ
- Νικηφόρος Βρεττάκος, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ – Νικηφόρος Βρεττάκος (1982), youtube.com, διαθέσιμο εδώ
