Της Παναγιώτας Σταματογιαννοπούλου,
Στις Η.Π.Α. βρίσκεται, πλέον, η αθλήτρια της ομάδας Phoenix Mercury της Εθνικής Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης Γυναικών, Brittney Griner, η οποία απελευθερώθηκε από το καθεστώς Putin, έπειτα από την ανταλλαγή της με τον Ρώσο υπήκοο Viktor Bout, γνωστό κι ως «έμπορο θανάτου». Η επιστροφή της στις Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια ανταλλαγής κρατουμένων μεταξύ της Ρωσικής Ομοσπονδίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο Viktor Anatolyevich Bout είναι Ρώσος έμπορος όπλων, γεννημένος στο Τατζικιστάν. Τα τελευταία 12 χρόνια βρισκόταν υπό κράτηση σε ομοσπονδιακή φυλακή του Ilinnois στις Η.Π.Α. Ο «έμπορος του θανάτου» κατατάχθηκε στις Σοβιετικές Ένοπλες Δυνάμεις λίγο πριν την κατάρρευσή τους, ενώ υπηρέτησε και ως μεταφραστής, αφού γνωρίζει τουλάχιστον έξι γλώσσες και κατείχε τον βαθμό του υπολοχαγού κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του στο στρατό. Ο ίδιος, μετά την απόλυση του, ξεκίνησε την καριέρα του στις «αεροπορικές μεταφορές» παραδίδοντας ανθρώπους και αγαθά για λογαριασμό ξένων Κυβερνήσεων στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Σύμφωνα με ένα βιβλίο του 2007 με τίτλο “Merchant of Death”, ο Bout δημιούργησε την επιχείρησή του χρησιμοποιώντας στρατιωτικά αεροπλάνα, που βρίσκονταν εγκαταλελειμμένα στα αεροδρόμια της καταrρέουσας Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Όπως δήλωσε το 2010, ο Douglas Farah, ο συγγραφέας του βιβλίου, αναφερόμενος στη ζωή του Bout, επρόκειτο για ένα σοβιετικό αξιωματικό, ο οποίος απλώς κατάφερε να διακρίνει τις «ευκαιρίες» που παρουσιάστηκαν με την κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ. Πιο συγκεκριμένα, εγκαταλελειμμένα αεροσκάφη στους διαδρόμους προσγείωσης από τη Μόσχα στο Κίεβο, που δεν μπορούσαν πλέον να πετάξουν λόγω έλλειψης πόρων για καύσιμα ή συντήρησης, τεράστιες αποθήκες γεμάτες όπλα που φυλάσσονταν από φρουρούς, που ξαφνικά έπαιρναν ελάχιστο ή καθόλου μισθό, και όλο και αυξανόμενη ζήτηση για αυτά τα όπλα από «παραδοσιακούς πελάτες» της Σοβιετικής Ένωσης.
Ως επιχειρηματίας, λοιπόν, και ως πρώην σοβιετικός στρατιωτικός μεταφραστής, χρησιμοποίησε τις πολλές εταιρείες του για να μεταφέρει όπλα, ξεκινώντας από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης από την Ανατολική Ευρώπη στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Το 1995, όταν ήταν 28 ετών, άρχισε να περνά χρόνο στα υπόστεγα του Διεθνούς Αεροδρομίου της Sharjah στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εγκαινιάζοντας τελικά την αεροπορική εταιρεία αερομεταφορών Air Cess με έναν μικρό στόλο ρωσικών αεροπλάνων, που μετέφεραν αγαθά στην Αφρική και το Αφγανιστάν. Στα χρόνια που ακολούθησαν, βοήθησε, μάλιστα, να πυροδοτήσει εμφύλιους πολέμους σε όλο τον κόσμο, παρέχοντας πιο εξελιγμένα όπλα, μερικές φορές και στις δύο πλευρές των αιματηρών συγκρούσεων.
Η ταινία του 2005 Lord of War, βασισμένη στη ζωή του Ρώσου εμπόρου όπλων, εμφανίζει τον αντιήρωα να δραπετεύει από τη δικαιοσύνη στο τέλος. Όμως, αυτό δεν έγινε πραγματικά για τον Bout, ο οποίος είχε παραμείνει μέχρι σήμερα που ανταλλάχθηκε σε φυλακή στις Η.Π.Α. από την καταδίκη του το 2012. Τόσο διαβόητα είναι όμως τα κατορθώματα του πρώην αξιωματικού της σοβιετικής αεροπορίας, που έχουν αποτελέσει έμπνευση και για ταινία του Hollywood, ενώ του απέδωσαν και το παρατσούκλι του «Έμπορου του Θανάτου».
Οι διασυνδέσεις με τη ρωσική Ελίτ
Υπάρχουν ισχυρισμοί ότι εργάστηκε στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες και έγινε χρήσιμος για αυτές στην προμήθεια όπλων σε όλο τον κόσμο, για την ενίσχυση των γεωπολιτικών στόχων της Μόσχας. Εκτιμάται, επίσης, ότι είχε υπηρετήσει δίπλα σε Ρώσους ολιγάρχες φιλικά προσκείμενους προς τον Putin. Πρόκειται για έναν άνθρωπο για τον οποίο πολλοί απλοί Ρώσοι θα έχουν ακούσει και έχει σίγουρα μεγάλη σημασία για τη ρωσική ελίτ, δηλαδή αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους των οποίων την εύνοια θέλει να εξασφαλίσει τώρα ο Ρώσος Πρόεδρος.
Οι ρωσικές αρχές τον υποστήριξαν σε όλη τη νομική του περιπέτεια με τον Υπουργό Εξωτερικών, Sergey Lavrov, να δεσμεύεται να αγωνιστεί για να εξασφαλίσει την επιστροφή του στη Ρωσία και καταγγέλλει την καταδίκη του ως «αβάσιμη και προκατειλημμένη».
Ο Bout κατάφερε για χρόνια να αποφύγει τα διεθνή εντάλματα σύλληψης, αλλά και τη δήμευση των περιουσιακών του στοιχείων. Στις 2 Νοεμβρίου 2011, όμως, καταδικάστηκε από ενόρκους στο ομοσπονδιακό δικαστήριο του Manhattan σε ελάχιστη ποινή φυλάκισης 25 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες με ένα πλήθος κατηγοριών να τον βαραίνουν. Συγκεκριμένα, κατηγορήθηκε για συνωμοσίες για τη δολοφονία Αμερικανών, μέχρι και την κατοχή και εξαγωγή αντιαεροπορικών πυραύλων και την παροχή υλικής υποστήριξης σε τρομοκρατική οργάνωση. Η δίκη του, που διήρκεσε τρεις εβδομάδες, επικεντρώθηκε στον ρόλο του Bout στην προμήθεια όπλων στη F.A.R.C., μια αντάρτικη ομάδα που διεξήγαγε εξέγερση στην Κολομβία μέχρι το 2016, με τις Η.Π.Α. να δηλώνουν ότι τα όπλα προορίζονταν για τη δολοφονία Αμερικανών πολιτών.
Έχει κατηγορηθεί για τη συγκρότηση ενός στόλου φορτηγών αεροσκαφών για τη διακίνηση στρατιωτικών όπλων από τη δεκαετία του 1990, τροφοδοτώντας αιματηρές συγκρούσεις από τη Λιβερία έως τη Σιέρα Λεόνε και το Αφγανιστάν, αφού, όπως φαίνεται, διακινούσε όπλα στις μεγαλύτερες εμπόλεμες ζώνες του κόσμου.
Ο Bout ισχυρίστηκε στην υπεράσπισή του πως ήταν απλώς ένας επιχειρηματίας με μια νόμιμη επιχείρηση διεθνών μεταφορών, κατηγορούμενος άδικα ότι προσπάθησε να πουλήσει όπλα στους αντάρτες της Νότιας Αμερικής. Αλλά το δικαστήριο στη Νέα Υόρκη δεν πίστεψε την ιστορία του. Ο ίδιος, βέβαια, παραδέχτηκε ότι μετέφερε όπλα στο Αφγανιστάν στα μέσα της δεκαετίας του 1990, υποστηρίζοντας ότι χρησιμοποιήθηκαν από διοικητές που πολεμούσαν κατά των Ταλιμπάν. Ισχυρίστηκε, επίσης, ότι βοήθησε τη γαλλική Kυβέρνηση να μεταφέρει αγαθά στη Ρουάντα μετά τη γενοκτονία και ότι μετέφερε ειρηνευτικές δυνάμεις του Ο.Η.Ε.
Πιστεύεται ότι ο Bout ταξίδευε με πολλά ψευδώνυμα μετακινούμενος μέσω χωρών, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Νότια Αφρική, πριν αναδυθεί ξανά στην επιφάνεια στη Ρωσία το 2003. Την ίδια χρονιά, ο Yπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Peter Hain, χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο «Έμπορος του Θανάτου».
H επιχείρηση σύλληψής του
Σε μια επιχείρηση «δόλωμα» των Η.Π.Α., ο Bout συνελήφθη στις 6 Μαρτίου 2008 στην Ταϊλάνδη με κατηγορίες για τρομοκρατία από τη Βασιλική Αστυνομία της Ταϊλάνδης σε συνεργασία με τις αμερικανικές αρχές και την Interpol.
Μέχρι το 2007, η Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών επινόησε ένα σχέδιο για να παρασύρει τον Bout από τη Ρωσία με μια συμφωνία όπλων που θα ήταν δύσκολο να αρνηθεί κανείς. Το πρακτορείο προσέλαβε έναν μυστικό πράκτορα για να επικοινωνήσει με έναν έμπιστο συνεργάτη του Bout για μια μεγάλη επιχειρηματική συμφωνία. Αυτή η ανταλλαγή οδήγησε στην πρώτη συνάντηση μεταξύ των ψεύτικων αγοραστών όπλων της D.E.A., οι οποίοι υποδύονταν τους αξιωματούχους των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων της Κολομβίας, γνωστές και ως F.A.R.C., και του συνεργάτη του Bout στο νησί Κουρασάο, μερικές εκατοντάδες μίλια μακριά από την ακτή της Κολομβίας.
Κατά τη διάρκεια μιας συνάντησής του τον Μάρτιο του 2008 σε μια αίθουσα συνεδριάσεων σε ξενοδοχείο στην Μπανγκόκ, ο Bout είπε στους πληροφοριοδότες της D.E.A., που παριστάνονταν ως στελέχη των F.A.R.C., ότι μπορούσε να ρίξει τα όπλα στην Κολομβία και αναγνώρισε ότι τα όπλα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να σκοτώσουν Αμερικανούς. Αφού άκουσαν τη συνάντηση, η αστυνομία της Ταϊλάνδης και οι πράκτορες της D.E.A. εισέβαλαν στην αίθουσα και συνέλαβαν τον Bout.
Πλέον, μετά την ανταλλαγή, ο Viktor Bout έχει επιστρέψει στη «Μητέρα Ρωσία» και αμέσως έχει ενταχθεί δυναμικά στη ρωσική πολιτική σκηνή. Σε συνέντευξή του στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης μίλησε για τα 12 χρόνια κράτησής του στις αμερικάνικες φυλακές, ενώ δήλωσε ανοιχτά τη στήριξή του για την εισβολή στην Ουκρανία, δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι: «απορώ γιατί δεν έγινε νωρίτερα». Στο ζήτημα του ρωσο–ουκρανικού πολέμου πρόσθεσε, επίσης, ότι θα στηρίξει με κάθε τρόπο την «ειδική επιχείρηση».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βίκτορ Μπουτ: Ποιος είναι ο «έμπορος του θανάτου» που οι Ρώσοι τον αντάλλαξαν με την Μπρίτνι Γκράινερ, Ethnos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Viktor Bout: Who is the Merchant of Death?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Who is Viktor Bout? Russian arms dealer known as the “Merchant of Death” swapped for Brittney Griner, CBS, διαθέσιμο εδώ
- Viktor Bout: Russian arms dealer known as the ‘Merchant of Death’ swapped for Brittney Griner, CNN, διαθέσιμο εδώ
- The Dark Truth About Viktor Bout, Time Magazine, διαθέσιμο εδώ
