Του Μάριου Κριτίδη,
Αλλαγές φαίνεται πως φέρνει η διαδοχή του βρετανικού θρόνου, για το καθεστώς πολλών χωρών που παραμένουν στην Κοινοπολιτεία του Ηνωμένου Βασιλείου. Για τα πρακτικά, η Κοινοπολιτεία στη σύγχρονη εποχή αποτελεί μία ένωση κρατών, με χαρακτηριστικά διεθνούς οργανισμού, στην οποία συμμετέχουν 56 χώρες από όλες τις ηπείρους, κυρίως πρώην αποικίες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας ή χώρες που έχουν περάσει υπό τη διοίκηση του στέμματος στο παρελθόν (όπως η Κύπρος). Ειδική υποκατηγορία αυτών των κρατών είναι τα 14 κράτη –πέραν του Ηνωμένου Βασιλείου– τα οποία διατηρούν μέχρι σήμερα το Βρετανικό Στέμμα ως Αρχηγό του Κράτους τους, ομοίως με το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι χώρες της Κοινοπολιτείας καρπώνονται διάφορα πλεονεκτήματα μεταξύ τους, όπως ελεύθερη μετακίνηση πληθυσμών, συνεργατικά προγράμματα ανάπτυξης, καθώς και ευκαιρίες για εργασία και εκπαίδευση στις χώρες της Κοινοπολιτείας.
Όμως, η Κοινοπολιτεία φαίνεται να λαμβάνει αρκετά πλήγματα στο εσωτερικό της, ειδικότερα μεταξύ των χωρών που έχουν τη βρετανική Μοναρχία ως Αρχηγό του Κράτους. Σχεδόν έναν χρόνο πριν, τον Νοέμβριο του 2021, το νησιωτικό κράτος του Barbados πραγματοποίησε και επίσημα την πολιτειακή μεταβολή του σε Αβασίλευτη Δημοκρατία (republic), μεταφέροντας τον ανώτερο τίτλο του κράτους από τη Βασίλισσα Ελισάβετ στον νεοσύστατο τίτλο του Πρόεδρου του Barbados. Η κίνηση αυτή έγινε αποδεκτή από το Παλάτι, ενώ στην τελετή ορκωμοσίας της πρώτης Προέδρου της χώρας Sandra Mason, ήταν παρών και ο τότε Πρίγκιπας Κάρολος. Από την άλλη, η Βασίλισσα Ελισάβετ ευχήθηκε ειρήνη και πρόοδο για το μικρό νησιωτικό κράτος της Καραϊβικής σε δήλωσή της.
Όμως, το πολιτειακό ζήτημα του Barbados επεκτείνεται και σε άλλες χώρες με τη μοναρχία στο ύψιστο αξίωμά τους. Συγκεκριμένα, φαίνεται πως το παράδειγμα του Barbados θέλουν να ακολουθήσουν και άλλες χώρες της Κοινοπολιτείας στην Καραϊβική. Αυτήν τη στιγμή, η χώρα με το μεγαλύτερο κίνημα χειραφέτησης από το Βρετανικό Στέμμα είναι η Jamaica. Μετά τον θάνατο της Βασίλισσας, οι φωνές που μιλάνε για ρεπουμπλικανισμό (δηλαδή αβασίλευτο πολίτευμα) στις χώρες της Κοινοπολιτείας, και ιδιαίτερα στην Jamaica, έχουν πληθύνει. Ο βασικός λόγος για τον οποίο οι Τζαμαϊκανοί μιλούν για την αλλαγή του πολιτεύματός τους είναι λόγω της βεβαρημένης αποικιακής ιστορίας του στέμματος στην περιοχή της Καραϊβικής, ιδιαίτερα στο ζήτημα της δουλείας και του φυλετικού ρατσισμού.
Η Jamaica αποτελούσε μία από τις κύριες χώρες-σταθμούς του βρετανικού δουλεμπορίου στην Καραϊβική. Αυτό σε συνάρτηση με μία αφύπνιση ακαδημαϊκών και πολιτών στην αμερικανική ήπειρο σε ζητήματα ρατσισμού και κριτικής θεώρησης της Ιστορίας, καθιστούν πλέον αδικαιολόγητο, σύμφωνα με τους ίδιους, να έχουν στο ανώτατο αξίωμα έναν θεσμό υπεύθυνο για τις μαύρες σελίδες της Ιστορίας της χώρας τους. Έτσι, λοιπόν, έχει γίνει φανερή η βούληση της Jamaica να ακολουθήσει την διαδικασία αλλαγής του πολιτεύματός της, πράγμα το οποίο πιθανότατα να αποφασιστεί από τον λαό της χώρας μέσω δημοψηφίσματος.
Η Jamaica δεν είναι, όμως, η μόνη χώρα που θα κληθεί σε δημοψήφισμα για το μέλλον της βρετανικής Μοναρχίας στο πολίτευμά της. Μία βδομάδα πριν, στο νησιωτικό κράτος της Antigua και Barbuda, ανακοινώθηκε μέσω του Πρωθυπουργού της, Gaston Browne, η δέσμευσή του να διεξαχθεί δημοψήφισμα στη χώρα για το αν θα παραμείνει ο Βασιλιάς Κάρολος ως Αρχηγός του Κράτους ή αν η χώρα θα ακολουθήσει τον δικό της αβασίλευτο δρόμο. «Δεν είναι πράξη εχθρότητας ή ύπαρξης διαφορών της χώρας μας με τη μοναρχία, αποτελεί απλά το τελευταίο βήμα για την ολοκλήρωση του κύκλου της ανεξαρτησίας μας», δήλωσε ο ηγέτης του νησιωτικού κράτους της Καραϊβικής.
Πέρα, όμως, από τα κράτη της Καραϊβικής, όπου παρατηρείται το συγκεκριμένο κύμα εναντίωσης στο στέμμα σε σχεδόν όλες τις χώρες της περιοχής, η στάση των υπολοίπων κρατών φαίνεται να παραμένει η ίδια, καθώς ο πρίγκιπας Κάρολος αναδείχθηκε και αναγνωρίστηκε επίσημα ως διάδοχος της Κοινοπολιτείας από όλες τις χώρες. Στην Αυστραλία, η κυβέρνηση του Albanese, υπό το Εργατικό Κόμμα, ένας πρώην υπέρμαχος της «Ρεπουμπλικανικής, ανεξάρτητης Αυστραλίας», μίλησε εκτενώς για τον θάνατο της Ελισάβετ, ενώ αναγνώρισε τη διαδοχή του θρόνου και μέχρι σήμερα αρνείται να θέσει πολιτειακό ζήτημα στην χώρα, παρά τις αντιδράσεις των Πρασίνων του Adam Bandt.
Η Βασίλισσα Ελισάβετ, όπως μπορούμε να καταλάβουμε, αποτελούσε συνδετικό κρίκο για τη σταθερότητα της Κοινοπολιτείας, κρίκος που φαίνεται να ραγίζει με τον θάνατό της. Αν και δεν θα είναι απαραίτητα ραγδαίες οι αλλαγές στη σύσταση της Ένωσης για αρκετά χρόνια ακόμα, φαίνεται πόσο σημαντικό ήταν το κύρος της και πως ακόμα και οι αλλαγές σε ένα κατά τ’ άλλα συμβολικό αξίωμα, μπορεί να επιφέρει αισθητές μεταβολές σε άλλες χώρες, στην περίπτωσή μας στο πολίτευμα κάποιας χώρας, ενώ και στη σημασία των συμβολισμών και των παραδόσεων σε ένα πολιτικό σύστημα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Queen Elizabeth II and the Commonwealth, Al Jazeera, Διαθέσιμο εδώ
- Can the commonwealth survive the death of the queen?, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
- ‘Moment of reckoning’: Queen’s death fuels Jamaica’s republican movement,The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
- Antigua and Barbuda to hold republic referendum within three years, says PM, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
- King Charles’s ascension ignites debate over royals across Commonwealth, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
- Queen congratulates Barbados as it becomes a republic, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
- Australia ‘needs to become a republic’: Bandt calls for change in wake of Queen’s death, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
