Της Σύλιας Δόσπρα,
Έπειτα από δέκα ημέρες εθνικού πένθους στη Μεγάλη Βρετανία, ετοιμάζεται σήμερα να τελεστεί η κηδεία της Βασίλισσας Ελισάβετ Β’, η πρώτη κηδεία δημοσία δαπάνη μετά από εκείνη του Winston Churchill το 1965. To Λονδίνο προετοιμάζεται πυρετωδώς για το γεγονός, το οποίο αναμένεται να προσελκύσει περισσότερο πλήθος από κάθε άλλο σημαντικό γεγονός της ιστορίας της βρετανικής πρωτεύουσας, ενώ καλεσμένοι από όλο τον κόσμο καταφτάνουν στα βασιλικά ανάκτορα για να απονείμουν φόρο τιμής στη Βασίλισσα. Μετά την ανάληψη του βρετανικού θρόνου από τον Βασιλιά Κάρολο Γ’, και ιδιαίτερα σήμερα μετά την κηδεία της Βασίλισσας, η Μεγάλη Βρετανία αφήνει πίσω της οριστικά το «κεφάλαιο Ελισάβετ», που για 70 χρόνια κατείχε τα σκήπτρα της ηγεσίας και της ενότητας του βρετανικού λαού. Μία νέα μέρα θα ξημερώσει για τη βρετανική μοναρχία και συνάμα μία νέα τάξη πραγμάτων για ολόκληρη τη χώρα, η οποία θα κληθεί να αντιμετωπίσει ακόμα περισσότερες προκλήσεις.
Μέσα σε όλες τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές αλλαγές του 20ού και του 21ου αιώνα, η Βασίλισσα Ελισάβετ κατάφερε να σταθεί ως σύμβολο της ακλόνητης μοναρχίας που αντιπροσωπεύει την ασφάλεια, τη σιγουριά, την ενότητα και τη συνέχιση του βρετανικού λαού. Οι συστημικές αλλαγές της φύσης του Ηνωμένου Βασιλείου, που μετετράπηκε από αυτοκρατορία σε κοινοπολιτεία και συγχρόνως, η μετάπτωσή του από μεγάλη αυτοκρατορική δύναμη σε μία μεσαίου μεγέθους ευρώ ατλαντική δύναμη, στιγματίστηκαν, θα λέγαμε, από την ισχυρή παρουσία της Βασίλισσας, η οποία έχαιρε παγκόσμιας φήμης και σεβασμού.
Ωστόσο, όπως πολύ σωστά παρατήρησε το 1962 ο Υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Dean Acheson: «Η Βρετανία έχασε μια αυτοκρατορία και ακόμη δεν έχει βρει ένα ρόλο», ο ρόλος αυτός μέσα στα χρόνια κάπου βρέθηκε μέχρι το 2016 και το Brexit, όπου χάθηκε και πάλι. Φτάνοντας, λοιπόν, στο σήμερα, αντιλαμβανόμαστε πως αυτή η έλλειψη ρόλου της Βρετανίας, σε συνδυασμό με τις ατελείωτες κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει, φαίνεται να της κοστίζει ακριβά, και ιδιαίτερα τώρα όπου στο τιμόνι της χώρας βρίσκονται δύο νέα αμφιλεγόμενα, θα λέγαμε, πρόσωπα, αφενός η νέα Πρωθυπουργός της Βρετανίας Liz Truss, και αφετέρου ο νέος Βασιλιάς Κάρολος Γ’.
Η Μεγάλη Βρετανία του 2022 έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά ζητημάτων, που σε βάθος χρόνου είναι ικανά να απειλήσουν όχι μόνο τη θέση και τη δύναμή της, αλλά ταυτόχρονα και τη γεωγραφική και εθνική της υπόσταση. Το αυξημένο κόστος ζωής, η εκτόξευση του εθνικού χρέους, η οικονομική ύφεση και το χρόνιο πρόβλημα παραγωγικότητας είναι μερικά από τα βασικά οικονομικά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η Μεγάλη Βρετανία του σήμερα. Την ίδια στιγμή, οι αποσχιστικές τάσεις της Σκωτίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, οι οποίες μετά το Brexit αποτυπώνονται ακόμα πιο έντονα, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη Μεγάλη Βρετανία, η οποία σίγουρα χρειάζεται αναδιοργάνωση. Με τον θάνατο της Βασίλισσας, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα, αφού ελλείψει πλέον του «συμβόλου» ενότητας του βρετανικού λαού, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις εντός και εκτός της χώρας και τη χαμηλή δημοτικότητα και απήχηση του Βασιλιά Καρόλου σε σχέση με τη μητέρα του, το μέλλον της βρετανικής μοναρχίας διακυβεύεται εντόνως.
Η μοναρχία στη Μεγάλη Βρετανία είναι εδραιωμένη για πάνω από 9 αιώνες. Τα τελευταία χρόνια, όμως, η προσήλωση των βρετανών, ιδιαίτερα της ηλικίας 18-25, στον θεσμό έχει αρχίσει να εκπίπτει. Σύμφωνα με στατιστικές, ένα μεγάλο ποσοστό των Βρετανών έδειχνε προτίμηση στη μοναρχία εξαιτίας του ρόλου και της επιρροής που είχε η Βασίλισσα στο κράτος, και όχι γιατί είχε πραγματική πίστη στις αξίες και την αποτελεσματικότητα του θεσμού. Μετά τον θάνατο της Βασίλισσας, δεν ήταν λίγες οι διαμαρτυρίες εντός της βρετανικής πρωτεύουσας κατά της μοναρχίας. Αρκετές βρετανικές δημοκρατικές παρατάξεις έχουν δηλώσει εδώ και χρόνια την επιθυμία τους για την παύση του θεσμού της μοναρχίας, ενώ, σύμφωνα με έρευνες, το 41% των Βρετανών κάτω των 30 ετών επιθυμεί η Βρετανία να έχει εκλεγμένο Πρόεδρο και όχι Βασιλιά. Το γεγονός πως ο Βασιλιάς Κάρολος υστερεί σημαντικά σε δημοτικότητα και δεν χαίρει της ίδιας συμπάθειας που είχε για τη μητέρα του ο βρετανικός λαός, αποτελεί ευκαιρία για όσους θέλουν να καταρρίψουν τη μοναρχία εντός του βρετανικού κράτους.
Το συμπέρασμα είναι πως, ενώ άλλοτε ο ήλιος δεν έδυε ποτέ για τη βρετανική αυτοκρατορία –και κυριολεκτικά και μεταφορικά–, σήμερα ο ήλιος δεν φαίνεται να ανατέλλει ποτέ για τη Μεγάλη Βρετανία. Το οικονομικό, θεσμικό, κοινωνικό και εθνικό της μέλλον κλυδωνίζεται ανεπανόρθωτα και οι διεθνείς εξελίξεις δεν βοηθούν στην ανάκαμψή της. Ταυτόχρονα, η κρίση συνοχής και ενότητας που περνάει σε συνδυασμό με τη θεσμική αμφισβήτηση όσον αφορά τον θεσμό της μοναρχίας σε ένα κράτος που πλήττεται καθημερινά από εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες, κάνει ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Post-Elizabethan Britain faces a diminished and difficult future – but don’t count it out, Τhe Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Anti-Monarchists Tread Lightly After Queen’s Death, but Their Goals Persists, The New York times, διαθέσιμο εδώ
- From British money to the national anthem, here’s everything the Queen’s death will change in the UK, Insider, διαθέσιμο εδώ
