Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η Liz Truss κέρδισε την κούρσα για να διαδεχθεί τον Boris Johnson ως Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου και τώρα καλείται να αναλάβει την εξουσία με τη χώρα να βρίσκεται στην μέση μιας οικονομικής τρικυμίας, που απειλεί να βυθίσει στη φτώχεια εκατομμύρια Βρετανούς αυτόν τον χειμώνα. H 47χρονη, μέχρι πρότινος, Yπουργός Εξωτερικών αναδείχθηκε νικήτρια εχθές το μεσημέρι, μετά από μια δίμηνη αναμέτρηση για την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος, που ξεκίνησε με 11 υποψηφίους, και ολοκληρώθηκε με μια μάχη μεταξύ της ίδιας και του πρώην Υπουργού Οικονομικών Rishi Sunak.
Τον νίκησε με 81.326 ψήφους έναντι 60.399 σε ένα ψηφοδέλτιο μελών του κόμματος —κάπως μικρότερη διαφορά από αυτή που είχαν προβλέψει οι δημοσκοπήσεις— και θα γίνει τώρα η τρίτη γυναίκα Πρωθυπουργός της Βρετανίας. Η Truss δεν θα αναλάβει επισήμως την εξουσία, μέχρι αργότερα σήμερα που θα επισκεφθεί τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’ στο σκωτσέζικο κάστρο της για να διοριστεί επίσημα. Στη συνέχεια, η Truss αναμένεται να επιστρέψει στο 10 της Ντάουνινγκ Στριτ για να δώσει μια ομιλία στο έθνος, προτού διορίσει μέλη του υπουργικού συμβουλίου της.
Η Liz Truss γεννήθηκε στις 26 Ιουλίου 1975. Είναι η πρώτη γυναίκα των Tories, που κατάφερε να γίνει Υπουργός Εξωτερικών. Για την εφημερίδα Corriere della Sera, η Liz Truss είναι η «ξανθιά Thatcher της νέας χιλιετίας και του Instagram». Υπάρχουν άλλωστε αρκετοί παραλληλισμοί μεταξύ της «Σιδηράς Κυρίας» και της Truss. Σε αντίθεση με τους περισσότερους πολιτικούς, η Truss, όπως και η Thatcher, δεν φοίτησε σε ιδιωτικό σχολείο. Σε αντίθεση με τη Thatcher, ωστόσο, μεγάλωσε σε ένα αριστερό «αντιθατσερικό» σπίτι. Οι γονείς της πήγαιναν συχνά σε διαδηλώσεις κατά της εγκατάστασης πυρηνικών πυραύλων στην Ευρώπη, όπου κυριαρχούσε το σύνθημα: «Έξω η Μάγκι! Έξω η Μάγκι!». Η Truss ακολούθησε, πάντως μια πολύ πιο συμβατική σταδιοδρομία. Σπούδασε πολιτική, φιλοσοφία και οικονομικά στην Οξφόρδη και εργάστηκε για την πετρελαϊκή εταιρεία Shell. Επί πρωθυπουργίας Teresa May, η Truss ανέλαβε το υπουργείο Δικαιοσύνης. Έπειτα, ο Boris Johnson την διόρισε πρώτα Υπουργό Οικονομικών και εν συνεχεία επικεφαλής του Υπουργείου Εξωτερικών. Υπέγραψε, μάλιστα, μια σειρά από εμπορικές συμφωνίες μετά το Brexit, αν και κάποτε έκανε εκστρατεία υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάνοντας τα πρώτα βήματα στην πολιτική, υποστήριξε τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες και στη συνέχεια εντάχθηκε στο στρατόπεδο των Tories.
Οι επικριτές της κατηγόρησαν τη νέα σκληροπυρηνική στάση της για το Brexit ως τίποτα άλλο παρά ένα κυνικό τέχνασμα. Έχουν επισημάνει το γεγονός ότι σε όλη την ενήλικη ζωή της η Truss έχει εξελιχθεί, από αντιμοναρχική Φιλελεύθερη Δημοκρατική υπέρ της νομιμοποίησης των ναρκωτικών στα νιάτα της, στην ενσάρκωση της συντηρητικής δεξιάς σήμερα. Σε όλη την πολιτική της σταδιοδρομία, ειδικά κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού ηγεσίας, η Truss συγκρίθηκε με τη Thatcher, η οποία, για πολλούς στη δεξιά, παραμένει το σημείο αναφοράς για τους ηγέτες των Συντηρητικών. H Truss κληρονομεί την Πρωθυπουργία σε μία περίοδο όπου το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει αυξανόμενο πληθωρισμό, πιθανή ύφεση και πιέσεις ρεκόρ στο βιοτικό επίπεδο, που υποκινείται από την άνοδο των τιμών της ενέργειας. Με τις κατακόρυφες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, μεγάλες λίστες αναμονής για νοσοκομειακή περίθαλψη και εργαζόμενους του δημόσιου τομέα, λιμενεργάτες, ακόμη και δικηγόρους που απεργούν, υποστηρίζοντας ότι το κόμμα αξίζει να κερδίσει μια ιστορική πέμπτη θητεία στις επόμενες γενικές εκλογές, η ανατροπή της τωρινής κατάστασης θα απαιτήσει μια αδιαμφισβήτητα δύσκολη μάχη.
Πρέπει σε αυτό το σημείο να σημειωθεί όμως, ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερη πίστη στην Truss. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της YouGov, τα δύο τρίτα των Βρετανών και πάνω από το 50% των Συντηρητικών ψηφοφόρων δεν πιστέουν πως η Truss θα καταφέρει να αντιμετωπίσει την κρίση του κόστους ζωής, με την οποία βρίσκονται αντιμέτωποι επί του παρόντος οι πολίτες στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επιπλέον, μόλις το 14% συνολικά των Βρετανών και μόλις το 17% των Συντηρητικών ψηφοφόρων θεωρούν πως η 47χρονη θα τα πάει καλύτερα ως Πρωθυπουργός από τον Boris Johnson… Με άλλα λόγια, η Truss ξεκινά με τον δημοσκοπικό πήχη πολύ χαμηλά.
Όσον αφορά την διαχείριση της οικονομικής τρικυμίας, η —σε πολύ λίγο και επίσημα—Πρωθυπουργός απηύθυνε έκκληση στη δεξιά πτέρυγα του κόμματός της μέσω της ελευθεριακής φιλοσοφίας της, της ελεύθερης αγοράς και της δέσμευσής της να μειώσει αμέσως περισσότερους από 30 δισεκατομμύρια λίρες σε φόρους. Παρόλο, που είναι το μακροβιότερο μέλος του υπουργικού συμβουλίου με συνεχή θητεία, έχει χαρακτηριστεί με επιτυχία ως η υποψήφια για αλλαγή, που θα σπάσει αυτό που αποκαλεί οικονομική ορθοδοξία. Αλλά τα σχέδιά της οδήγησαν σε προειδοποιήσεις από τον Sunak και λοιπούς οικονομολόγους ότι κινδυνεύει να υποκινήσει περαιτέρω τον πληθωρισμό, που βρίσκεται ήδη σε υψηλό τεσσάρων δεκαετιών. Με τις απαιτήσεις για το δημόσιο ταμείο να αυξάνονται και η Truss να αποκλείει νέους φόρους, είναι πιθανό να χρειαστεί να στηριχθεί σε επιπλέον δανεισμό για να χρηματοδοτήσει τις υποσχέσεις της. Ο Sunak μάλιστα, ο οποίος καθόταν στο πλευρό της αντιπάλου του, καθώς αναγνώστηκε το αποτέλεσμα, είχε απορρίψει τα σχέδιά της χαρακτηρίζοντας τα ως «οικονομικά της φαντασίας».
Στη διεθνή σκηνή, η Truss θα πρέπει να αντιμετωπίσει το καθεστώς της συμφωνίας για το Brexit, που διέπει τη Βόρεια Ιρλανδία και την επιδείνωση της σχέσης του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως αποτέλεσμα του δικού της νομοσχεδίου για την παράκαμψή της. Είπε ότι θα συνεχίσει να ακολουθεί σκληρή γραμμή κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή της στην Ουκρανία και έχει υποσχεθεί να καταστείλει τις κινεζικές επενδύσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο. Θα πρέπει επίσης να επιδιορθώσει τη θέση του κόμματός της στο εκλογικό σώμα μετά από μια σειρά επιζήμιων σκανδάλων υπό τον Johnson, που ακολούθησε κυβερνητική παράλυση αυτό το καλοκαίρι, καθώς αυτή και ο Sunak αντάλλασσαν πλήγματα στην επίπονη μάχη τους για την ηγεσία. Οι Συντηρητικοί ακολουθούν το Εργατικό Κόμμα στις δημοσκοπήσεις και έχουν υποστεί βαριές ειδικές εκλογικές ήττες τους τελευταίους μήνες, τόσο στις παραδοσιακές νότιες και αγροτικές εστίες τους όσο και σε περιοχές της βόρειας Αγγλίας. Η Truss έχει μέχρι τον Ιανουάριο του 2025 —το τελευταίο έτος που μπορεί να προκηρύξει εκλογές— για να ανακτήσει λίγη από την «εκλογική μαγεία», που χρησιμοποίησε ο Johnson το 2019, όταν κέρδισε τη μεγαλύτερη πλειοψηφία των Tories από το 1987.
Πάνω, όμως, από τη νέα κυβέρνηση της Truss θα είναι η μακρά σκιά του Johnson, του οποίου η περίοδος στην εξουσία είδε τα ποσοστά αποδοχής και τις προθέσεις των ψηφοφόρων να πέφτουν κατακόρυφα για το Συντηρητικό Κόμμα. Φεύγει από το αξίωμα ως ένας βαθιά αντιδημοφιλής Πρωθυπουργός λιγότερο από τρία χρόνια, αφότου πέτυχε την προαναφερθείσα τεράστια εκλογική νίκη το 2019. Ο Johnson αναγκάστηκε να παραιτηθεί από το αξίωμα στις 7 Ιουλίου, μετά από μια σειρά σκανδάλων που κατέστησαν τη θέση του αβάσιμη. Η πτώση του ακολούθησε μήνες αποκαλύψεων σχετικά με πάρτι που πραγματοποιήθηκαν στo 10 της Ντάουνινγκ Στριτ, ενώ η χώρα βρισκόταν υπό περιορισμούς για τον Covid. Παρόλα αυτά, ο Johnson είναι πολύ πιθανό να παραμείνει ένα πρόσωπο υψηλού προφίλ. Υπάρχει μια «καλή» πιθανότητα να επιστρέψει στην προηγούμενη καριέρα του στα μέσα ενημέρωσης ως αρθρογράφος και ραδιοτηλεοπτικός φορέας, αν και η ζημιά στη φήμη του στην εξουσία μπορεί να σημαίνει ότι η επιρροή του θα είναι περιορισμένη, σε σύγκριση με το σημείο που αυτή βρισκόταν πριν εισέλθει στην Ντάουνινγκ Στριτ.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκστρατείας, η Truss θεωρήθηκε από τους περισσότερους ως η συνέχεια του Johnson, απολαμβάνοντας την υποστήριξη πολλών από τους ψηφοφόρους του. Ενώ αυτή η μεν υποστήριξη βοήθησε την Truss κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού ηγεσίας με μέλη των Συντηρητικών που έβλεπαν την αντίπαλό της, Sunak, ως προδότη και που εκτιμούν την πίστη της φυλής, σημαίνει δε, ότι θα μείνει για πάντα συνδεδεμένη με την κληρονομιά του. Αυτό θα μπορούσε τελικά να γίνει βάρος στο λαιμό της, καθώς το φάσμα του Johnson κινδυνεύει να επισκιάσει οτιδήποτε μπορεί να κάνει η Truss για να αντιμετωπίσει τη δυστυχία που πολλοί Βρετανοί πρόκειται να αντιμετωπίσουν αυτόν τον χειμώνα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Λιζ Τρας: Δύσκολο ξεκίνημα με αρνητικές δημοσκοπήσεις για τη Βρετανίδα πρωθυπουργό, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Μεγάλη Βρετανία: Νέα πρωθυπουργός η Λιζ Τρας, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Liz Truss Wins Contest to Become UK’s Next Prime Minister, Bloomberg, διαθέσιμο εδώ
- Liz Truss to succeed Boris Johnson as British prime minister, inheriting a country in crisis, CNN, διαθέσιμο εδώ
