Του Γιώργου Κοσματόπουλου,
Οι δημοσκοπήσεις του 2022 καταγράφουν μια μικρή, αλλά σταθερή πτώση των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ. Διατηρεί μεν διψήφια νούμερα, όμως το ωστικό κύμα που είχε προκαλέσει η δημοσκοπική έκρηξη των τελευταίων μηνών του προηγούμενου έτους υποχώρησε, με συνέπεια να φτάσουμε στην στασιμότητα και τη σταδιακή μείωση.
Καταρχάς, ας ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα σε σχέση με τις δημοσκοπήσεις: Οι έρευνες αυτές, προφανώς και δεν μπορούν να μας αποκαλύψουν με απόλυτη ασφάλεια και σαφήνεια το αποτέλεσμα των εκλογών. Σε διαφορετική περίπτωση, δεν θα χρειαζόταν η προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία για την ανάδειξη πολιτικής ηγεσίας. Είναι, επίσης, καταγεγραμμένο ότι ορισμένες προβλέψεις δεν έχουν επιβεβαιωθεί κατά το παρελθόν και πιθανότατα θα υπάρξουν και στο μέλλον περιπτώσεις που θα διαψευστούν, για διαφόρους λόγους. Επομένως, οι δημοσκοπήσεις ούτε «ευαγγέλιο» είναι ούτε όμως και άνευ οιασδήποτε αξίας. Αποτελούν μια καταγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο εκλογικό σώμα, με βάση επιστημονικά εργαλεία. Αν κάποιος επιθυμεί ν’ αμφισβητήσει την εγκυρότητα κάποιας τέτοιας έρευνας υπάρχουν δύο οδοί: η πρώτη, έχει να κάνει με την αμφισβήτηση της επιστημονικής τεκμηρίωσης των ευρημάτων. Φυσικά, απαιτείται ανάλυση και συγκεκριμενοποίηση των σφαλμάτων, με βάση τα διδάγματα της επιστήμης. Η δεύτερη, αφορά την αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων υπό το πρίσμα του καταλογισμού σε αυτούς που διεξήγαγαν την έρευνα της απόπειρας εξυπηρέτησης ορισμένων «σκοτεινών» συμφερόντων. Κι εδώ, επίσης, απαιτείται τεκμηριωμένη καταγγελία, με αποδείξεις, διαφορετικά έχουμε να κάνουμε με φληναφήματα που στην καλύτερη περίπτωση μπορούν να θεωρηθούν γραφικά και στη χειρότερη ποινικώς κολάσιμα.
Αναγκαίες όλες οι ανωτέρω διευκρινίσεις, διότι στην Ελλάδα πορευόμαστε σταθερά υπό το αξίωμα «όταν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί μαζί μας, τόσο το χειρότερο γι’ αυτήν». Όταν οι δημοσκοπήσεις είναι ευνοϊκές για εμάς, πανηγυρίζουμε κι όταν δεν είναι, αναμασούμε θεωρίες συνωμοσίας. Αυτή η συμπεριφορά χαρακτηρίζει το σύνολο του πολιτικού συστήματος και φυσικά και το ΠΑΣΟΚ, με προβεβλημένα του στελέχη και μάλιστα πολύ κοντά στην ηγεσία να «μπουρδολογούν» διαδικτυακά και όχι μόνο, βγάζοντας αναξιόπιστες εταιρίες δημοσκοπήσεων, που πριν λίγους μήνες ήταν αξιόπιστες, γιατί έδιναν το ΠΑΣΟΚ να διεκδικεί ακόμα και τη δεύτερη θέση. Παράλληλα, πριν από αυτό ήταν και πάλι αναξιόπιστες, γιατί έδειχναν τον υποψήφιο που στήριζαν στις εσωκομματικές εκλογές να μην περνάει στον δεύτερο γύρο… Παιδαριώδη επιχειρήματα τα οποία όχι μόνο δεν αντέχουν σε σοβαρή κριτική, αλλά επίσης επικοινωνούν τεράστιο άγχος, έτσι ώστε, διά της ετερογονίας των σκουπών, να καταλήγουν να λειτουργούν υποστηρικτικά για τα δημοσκοπικά πορίσματα που αμφισβητούν. Η πραγματικότητα είναι ότι ο διπλασιασμός των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ, σ’ επίπεδο ερευνών, συνετελέσθη, κατά τους τελευταίους μήνες του 2021, για δύο κυρίως λόγους.
Πρώτος, ο αδόκητος χαμός της Φώφης Γεννηματά. Η αείμνηστη τέως Πρόεδρος, μπορεί να είχε ολοκληρώσει τον πολιτικό της κύκλο και να μην είχε τη δυνατότητα να οδηγήσει το κόμμα σε κάτι περισσότερο από ένα αξιοπρεπές, τηρουμένων των αναλογιών, μονοψήφιο ποσοστό, αλλά ήταν ένα πρόσωπο συμπαθές τόσο σε αυτούς που την στήριζαν όσο και σ’ αυτούς που θεωρούσαν ότι έπρεπε να παραδώσει πια την ηγεσία. Ήταν, επίσης, φορέας ενός επιθέτου το οποίο έχει συνδεθεί με τις ενδοξότερες εποχές του ΠΑΣΟΚ, όταν όλοι γνωρίζουμε την αξία τέτοιων συμβολισμών στην ελληνική πολιτική ζωή. Εν τέλει, ουδείς στοιχειωδώς ευαίσθητος άνθρωπος μπορεί να μείνει απαθής μπροστά στην είδηση του θανάτου μιας νέας γυναίκας από την επάρατο νόσο. Ο θάνατος της Γεννηματά, μέσα στην τραγικότητά του, συνετέλεσε στη συσπείρωση της βάσης του κόμματος.
Δεύτερος, αυτή καθαυτή η διαδικασία ανάδειξης νέου Προέδρου και τα επιμέρους χαρακτηριστικά που η συγκεκριμένη εξέλαβε. Τέτοιες διαδικασίες σηματοδοτούν μια νέα αρχή, η οποία από μόνη της γεννά ελπίδα, προκαλεί ευφορία και λειτουργεί θελκτικά. Εν προκειμένω, αυτή η εσωκομματική αναμέτρηση προσέλαβε δημοψηφισματικά χαρακτηριστικά σχετικά με το μέλλον της παράταξης. Ο κόσμος της, με τεράστια συμμετοχή, εν μέσω χειμερινού ψύχους, χριστουγεννιάτικου κλίματος και κορονοϊού, έδωσε το μήνυμα ότι απαιτεί αλλαγή γενιάς. Ο Νίκος Ανδρουλάκης θριάμβευσε κυρίως γιατί τη δεδομένη χρονική συγκυρία ήταν ο μόνος που μπορούσε να υπηρετήσει το αίτημα της ανανέωσης, έστω και με ηλικιακά κριτήρια, σε πρώτη φάση. Ο Γιώργος Παπανδρέου, αντιθέτως, συνετρίβη ακριβώς διότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της παράταξης κινητοποιήθηκε στον β΄ γύρο προκειμένου ν’ αποτρέψει την παλινόρθωσή του.
Οι ανωτέρω λόγοι, σε συνδυασμό με την αδυναμία του απαξιωμένου ΣΥΡΙΖΑ να βγει από το τέλμα που βρίσκεται και να κάνει σοβαρή αντιπολίτευση στον ανεξέλεγκτο Μητσοτάκη, οδήγησαν στη θεαματική αύξηση των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ.
Η δυναμική αυτών των γεγονότων όμως εξαντλήθηκε πλέον. Κι εξαντλήθηκε σχετικά γρήγορα διότι τα καθαρά πολιτικά τους στοιχεία δεν ήταν επαρκή για να τη διατηρήσουν επί μακρόν: το αποτύπωμα που αφήνει η αείμνηστη Γεννηματά, ναι μεν είναι θετικό (παρά τις ανεπάρκειες και τα σημαντικά της λάθη), αλλά δεν είναι τόσο ισχυρό ώστε να αποτελέσει για μεγάλο διάστημα πόλο έλξης μεγάλων τμημάτων ψηφοφόρων, που θα προκαλέσουν την ανατροπή. Ο Ανδρουλάκης ναι μεν καρπώθηκε την αρνητική διάθεση της πλειοψηφία της πασοκικής βάσης έναντι «κληρονόμων», «βαρόνων» και «κηπουρών» που επί δεκαετίες καταλάμβαναν το Κίνημα, αλλά επίσης δεν παύει να είναι και ο υποψήφιος Πρόεδρος που έκανε την πλέον «αναιμική» προεκλογική εκστρατεία σ’ επίπεδο πολιτικού λόγου και προτάσεων. Πόνταρε στο αίτημα ανανέωσης μόνο που βολεύτηκε στο γεγονός ότι στην Ελλάδα, η ανανέωση ταυτίζεται κυρίως με τη χρονολογία γέννησης. Ο πολύ καλός μηχανισμός του, λειτούργησε και πάλι άψογα, δίνοντάς του μια τεράστια νίκη και στη συνέχεια τον απόλυτο έλεγχο όλων των κομματικών δομών. Μόνο που οι «γραμμιτζήδες» δεν μπορούν να δομήσουν πολιτική εθνικού και διεθνούς επιπέδου και δεν μπορούν να μιλήσουν με όρους κοινωνίας.
Για να ταυτιστεί το νεανικό πρόσωπο με νέες προτάσεις και να διατηρήσει την προσοχή αυτού που σε πρώτη φάση το ξεχώρισε και του έδωσε την ευκαιρία, πρέπει να παράξει πολιτική πρωτογενώς· να διαμορφώσει προτάσεις χωρίς να περιμένει να ακούσει τι θα πουν οι αντίπαλοί του, ώστε να είναι σίγουρο ότι δεν θολώνει τις διαχωριστικές γραμμές. Να ξεχωρίσει τις γνήσια πρωτοποριακές προτάσεις από της υποτιθέμενες. Να μην παγιδεύεται σε ταμπέλες όπως «δεξιός», «κεντρώος». «αριστερός», «προοδευτικός», συντηρητικός», προκειμένου να λάβει πιστοποιητικά πολιτικών φρονημάτων από παρακμιακά συστήματα εξουσίας και λαθρόβιους γυρολόγους της πολιτικής. Να λειτουργεί συνδυάζοντας και με γνώση της Ιστορίας προς αποφυγή λαθών των προκατόχων του. Να ξεφύγει από φοβικές αντιλήψεις σχετικά με τις εσωκομματικές ισορροπίες και να τολμήσει επιλογές προσώπων που θα είναι σύμφωνες με το DNA της παράταξης που εκπροσωπεί και ταυτοχρόνως έχουν τις γνώσεις, την εμπειρία και την όρεξη να προσφέρουν. Να αξιοποιήσει ανθρώπους ευρύτερα καταξιωμένους στη συλλογική συνείδηση κι ας μην είναι «ταλιμπάν» του.
Το μόνο εύκολο είναι ν’ ανακαλύπτει κάποιος εχθρούς, προκειμένου να ρίξει το άχθος των αδιεξόδων που ο ίδιος δημιουργεί. Τουλάχιστον, όμως, ας μην το κάνει όταν ακόμα έχει τη δυνατότητα να διορθώσει την κατάσταση…
