22.7 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΠολιτισμός«Δι-ορατότητα Braille» του Δημήτρη Καπετάνου: Μια εικαστική έκθεση που δεν μπορείς να...

«Δι-ορατότητα Braille» του Δημήτρη Καπετάνου: Μια εικαστική έκθεση που δεν μπορείς να δεις, παρότι βλέπεις


Της Σοφίας Πεχλιβανίδου,

Έχεις αναρωτηθεί ποτέ πώς μπορεί ένα άτομο με οπτική αναπηρία να δει ένα έργο τέχνης; Σε έχει προβληματίσει το γεγονός ότι ως κοινωνία έχουμε διαμορφώσει τα πάντα γύρω μας, ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν από ανθρώπους καθ’ όλα «φυσιολογικούς»; Φτιάξαμε τον κόσμο σαν να πρόκειται να ζήσουν σε αυτόν μόνο τα άτομα που έχουν όλες τις αισθήσεις τους σε πλήρη λειτουργικότητα και θεωρήσαμε ότι έτσι έπρεπε να είναι, γιατί αυτό θεωρείται πρόσβαση σε όλους. Ναι, πράγματι, εξασφαλίσαμε πρόσβαση σε όλους αυτούς που έτυχε να γεννηθούν ταιριαστοί σε αυτό που κοινωνικά θεωρείται «υγιές», για να συμπεράνουμε τελικά –και ευτυχώς– ότι βρισκόμαστε στο λάθος μονοπάτι, σε αυτό που αντί να συμπεριλαμβάνει, αποκλείει.

Πηγή Εικόνας: Προσωπικό Αρχείο Δημήτρη Καπετάνου

Η αλήθεια είναι ότι, μιλώντας για δικαίωμα πρόσβασης σε άτομα με αναπηρία οποιασδήποτε μορφής, αναφερόμαστε συνήθως σε ζητήματα καθημερινότητας που σχετίζονται με παιδεία, υγεία, επαγγελματική αποκατάσταση, πρόσβαση στα μέσα μεταφοράς και γενικά στη διευκόλυνση της ζωής τους σε πρακτικά ζητήματα, όπως το διάβασμα ή η χρήση τηλεφώνου κ.λπ., ενώ πολύ σπάνια σκεφτόμαστε την προσβασιμότητα που δίνεται σε αυτούς τους ανθρώπους στην τέχνη. Αυτός ακριβώς ο προβληματισμός ήταν που στάθηκε η αφορμή για τον εικαστικό καλλιτέχνη –και προσωπικό μου φίλο και συνάδελφο– Δημήτρη Καπετάνου να αναζητήσει τον τρόπο, ώστε να γίνει ορατό το έργο τέχνης για τα άτομα με οπτική αναπηρία. Και το κατάφερε!

Στην έκθεση «Δι-ορατότητα Braille», που διοργανώθηκε στο πλαίσιο του 10ού Thessaloniki Pride 2022 και φιλοξενήθηκε στην Toss Gallery τον περασμένο Ιούνιο, ο θεατής ερχόταν αντιμέτωπος με το εικαστικό έργο που αυτήν τη φορά ο βλέπων δεν μπορούσε να δει και ο οπτικά ανάπηρος γινόταν ο θεατής που μπορούσε να εξηγήσει στον βλέποντα τι ακριβώς περιλαμβάνει το έργο που είναι τοποθετημένο στον τοίχο. Εικαστικά έργα γραμμένα σε γραφή Braille, με τις χαρακτηριστικές ανάγλυφες τελείες, γίνονται ορατά σε εκείνους που δεν μπορούν να δουν, κάνοντας την τέχνη προσβάσιμη σε όλους, ανατρέποντας την ισορροπία μεταξύ εκείνων που μπορούν τελικά να δουν τέχνη και δημιουργώντας ένα οπτικό αποτέλεσμα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο για βλέποντες όσο και για άτομα με οπτική αναπηρία.

Πηγή Εικόνας: Προσωπικό Αρχείο Δημήτρη Καπετάνου

Πρόκειται για μια εικαστική εγκατάσταση όπου στον τοίχο τοποθετούνται φύλλα χαρτιού στα χρώματα του pride, στα οποία έχουν γραφτεί όσα κατέγραψε ο Δημήτρης Καπετάνου από συνέντευξη που πήρε από άτομο με οπτική αναπηρία που ανήκει στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Σε κάθε φύλλο καταγράφονται σκέψεις, συναισθήματα και απόψεις του ατόμου αυτού σε σχέση με όσα έχει ζήσει ως οπτικά ανάπηρος και, ταυτόχρονα, μέλος της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, μιλάει για τα στερεότυπα της ελληνικής κοινωνίας, τις διαφορετικές απόψεις των ανθρώπων σε σχέση με τη σεξουαλικότητα του ίδιου, αλλά και γενικά τον ρόλο της εκκλησίας σε όλα αυτά, για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, για τις συλλογικότητες των αναπήρων και των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, για τον πρωταθλητισμό στο goalball και πώς αυτό του άλλαξε τη ζωή, για τον σκύλο-οδηγό του και καταλήγει να μιλάει για τα χρώματα και πώς τα έχει στο μυαλό του όταν ακούει τις λέξεις που τα περιγράφουν.

Ομολογουμένως, πρόκειται για την πιο ενδιαφέρουσα έκθεση που έχω δει και αυτό διότι αλλάζει στερεότυπα που έχουμε όλοι στο μυαλό μας ως δεδομένα χρόνια τώρα σχετικά με το ποιον αφορά τελικά η τέχνη. Ο Δημήτρης Καπετάνου παρουσιάζοντας στο κοινό μια ανατρεπτική εικαστική έρευνα δείχνει τον δρόμο στο να δημιουργούμε τέχνη για όλους, να βρίσκουμε τρόπους να κάνουμε το έργο μας προσβάσιμο, να μας αφορά το να έρχονται στις εικαστικές εκθέσεις άτομα με αναπηρία, να τα προσκαλούμε και να δημιουργούμε για εκείνα τη συνθήκη που πρέπει, ώστε να μην στερούνται το δικό μας αυτονόητο δικαίωμα συμμετοχής στα καλλιτεχνικά δρώμενα. Παράλληλα, το γεγονός ότι η συγκεκριμένη έκθεση διοργανώθηκε στο πλαίσιο του pride και έδωσε βήμα σε ένα άτομο της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας να μιλήσει για όσα το απασχολούν είναι ένα ακόμα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση που θέλουμε και πρέπει να πάμε ως κοινωνία: στην ορατότητα όλων από όλους, ανεξαρτήτως φύλου, ποσοστού αναπηρίας ή κοινωνικής βαθμίδας.

Πηγή Εικόνας: Προσωπικό Αρχείο Δημήτρη Καπετάνου

Από τη «Δι-ορατότητα», λοιπόν, του αγαπημένου μου Δημήτρη Καπετάνου κρατώ πολλά. Κρατώ σίγουρα τη συνέντευξη από την οποία άντλησε όλα τα στοιχεία που χρειαζόταν για να δημιουργήσει το πιο πολύτιμο εικαστικό έργο που δεν είδα ποτέ, αλλά το ακούμπησα και ένιωσα την αξία του για όλους τους ανθρώπους που στερούνται τη χαρά του να έρχονται σε επαφή με την τέχνη, χωρίς να χρειάζονται περιγραφή από τρίτους. Κρατώ, επίσης, τα λόγια του ανθρώπου που μίλησε στον Δημήτρη για όλα όσα τον απασχολούν, σχολιάζοντας πως «…αυτό που θα έσβηνα αν μπορούσα σε μια νύχτα θα ήταν η πατριαρχία. Με μία λέξη, ονοματίζεις όλα τα προβλήματα της κοινωνίας», και καταλήγοντας στο ότι, όπως στον ίδιο τα χρώματα της σημαίας του pride δεν είναι πολλά, αλλά τα βλέπει ως ένα χρώμα, μία οντότητα, έτσι πρέπει να πηγαίνουν και οι άνθρωποι: ο ένας μαζί με τον άλλον.

Η τέχνη απέκτησε βαθύτερο νόημα σε αυτήν την έκθεση, απέκτησε έναν ρόλο πολύ σοβαρό, πολύ βαρύ, έναν ρόλο με σημαντικό περιεχόμενο που δεν αφορά ανθρώπους του πνεύματος και καμία ελίτ που είναι ξεχωριστή από τους ανθρώπους που δεν ασχολούνται με την τέχνη. Έγινε ο πομπός που μεταφέρει το σημαντικότερο μήνυμα του σήμερα: η τέχνη αφορά τον άνθρωπο που περπατάει δίπλα σου είτε σε βλέπει είτε όχι, είτε έχετε την ίδια σεξουαλικότητα είτε όχι. Η τέχνη αφορά το σύνολο των ανθρώπων που υπάρχουν γύρω μας και θα το διαπιστώνουμε κάθε φορά που αποφασίζουμε να την ασκούμε όπως περιγράφονται τα χρώματα της σημαίας του pride από τον οπτικά ανάπηρο πρωταγωνιστή της έκθεσης: ο ένας μαζί με τον άλλον!


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
  • Δι-ορατότητα braille/Inter-visibility braille: Η Εικαστική Έκθεση του Δημήτρη Καπετάνου, avmag.gr, διαθέσιμο εδώ.

 

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Σοφία Πεχλιβανίδου
Σοφία Πεχλιβανίδου
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Είναι απόφοιτη του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση, απόφοιτη της Σχολής Ζαχαροπλαστικής La Chef στη Θεσσαλονίκη και φοιτήτρια του Εργαστηρίου Γλυπτικής του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Γνωρίζει άριστα Αγγλικά και Γερμανικά. Ασχολείται με την καλλιτεχνική ζαχαροπλαστική και ερασιτεχνικά με το θέατρο ως ηθοποιός και ως σκηνογράφος. Αγαπάει τα ταξίδια, τη μουσική, τη λογοτεχνία, ενώ στον ελεύθερο χρόνο της επισκέπτεται μουσεία και χώρους τέχνης και ασχολείται με τη συγγραφή, γεγονός που την ώθησε στην αρθρογραφία.