Της Γεωργίας Κουμεντάκη,
Γιατί άραγε κυριαρχεί αυτή η τάση να ενθαρρύνουμε τον εαυτό μας να βγούμε από τη λεγόμενη ζώνη άνεσης, να δοκιμάσουμε νέα πράγματα, αλλά φοβόμαστε μήπως χάσουμε το αίσθημα της σιγουριάς και της σταθερότητας; Το γνωστό σε όλους comfort zone (ζώνη άνεσης) είναι τα πράγματα, οι εμπειρίες, οι καταστάσεις που έχουμε ζήσει αρκετές φορές, θεωρήσαμε ότι μας ταιριάζουν και αδυνατούμε να ξεφύγουμε από αυτές, από φόβο μήπως αποτύχουμε ή δεν αισθανθούμε άνετα με την όποια νέα εμπειρία.
Η θεωρία της ζώνης άνεσης έχει τις ρίζες της σε βαθύτερα ψυχολογικά αίτια που ευθύνονται για την προσκόλλησή μας στα τετριμμένα και τον φόβο του «ξεβολέματος». Ιδέες, πιστεύω, τρόπος ζωής, ακόμα και η σχέση μας με τους γύρω εμπίπτει σε συγκεκριμένες συμπεριφορές, που όταν συμβεί κάτι αρνούμαστε κατηγορηματικά να αλλάξουμε. Στην πραγματικότητα αρκούμαστε στο να επιμείνουμε ή και να υπομείνουμε μια κατάσταση (ακόμα και αν δεν είναι ευχάριστη), από συνήθεια. Ο φόβος της αλλαγής χτυπάει την πόρτα όλων, ακόμα και των πιο τολμηρών. Στη ζώνη άνεσης δεν υπάρχει ρίσκο, προκλήσεις, δεν επιδιώκουμε την όποια εξέλιξη, άρα μένουμε και στάσιμοι. Το ερώτημα που τίθεται, όμως, είναι: βραχυπρόθεσμη άνεση ή μακροπρόθεσμη δυσφορία;
Το σκηνικό που δημιουργεί η σκέψη αλλαγής των δεδομένων φαντάζει αρκετά αμφίβολο, καταλήγοντας πάντα σε μια παθητική στάση απέναντι στη ζωή. Βέβαια, ας μην είμαστε και άδικοι. Η ζώνη άνεσης δημιουργεί, συνήθως, καλή απόδοση σε ό,τι και αν κάνουμε, αφού αισθανόμαστε οικεία με αυτό.
Ωστόσο, όσο δύσκολο και ακατόρθωτο αν φαίνεται, το πέρασμα από τη ζώνη άνεσης στη ζώνη ανάπτυξης σαν διαδικασία μπορεί να ωφελήσει πολλαπλά. Το αρχικό στάδιο είναι το comfort zone, μετά το fear zone, το learning zone και, τέλος, το growth zone. Όπως γίνεται αντιληπτό, αυτά που περνά κανείς για να φτάσει στη ζώνη ανάπτυξης είναι αυτά που τον ωριμάζουν. Αυτό γιατί δοκιμάζουμε τα όρια και τις αντοχές μας, εν ολίγης αναπτυσσόμαστε. Στην αρχή, πραγματοποιώντας μικρά και σταθερά βήματα προσπαθούμε από το comfort zone να περάσουμε στο μεταβατικό στάδιο του φόβου (fear zone). Σε αυτή την προσπάθεια όλα φαντάζουν ξένα και απειλητικά. Το άτομο, όμως, προσπαθεί να βρει τα πατήματά του και να βγει από το βολικό και το συνηθισμένο, γνωρίζοντας νέα πράγματα. Αφού έχει αρχίσει να εξοικειώνεται, έστω και δειλά, με το οτιδήποτε καινούργιο αναπτύσσει νέες δεξιότητες, επισημαίνει αδυναμίες και βλέπει σε τι μπορεί να ανταπεξέλθει και σε τι όχι. Έτσι λέμε ότι, πλέον, έχει περάσει στη ζώνη μάθησης (learning zone). Από εκεί και έπειτα ο δρόμος προς την ανάπτυξη (growth zone) και την προσωπική εξέλιξή μας είναι ανοιχτός.
Στο πρακτικό κομμάτι, γιατί ξέρω φαντάζει πολύ δύσκολο ξαφνικά από τη ζώνη άνεσης μας να βρεθούμε στη ζώνη ανάπτυξης, υπάρχουν κάποια tips που μπορεί κανείς να ακολουθεί στην καθημερινότητά του. Το πιο σημαντικό είναι να αρχίσεις να πειραματίζεσαι και να δοκιμάζεις να κάνεις πράγματα που σε φόβιζαν μέχρι τώρα. Δεν εννοώ και τίποτα ακραίο! Θα μπορούσες να κάνεις εκείνη την κουβέντα που σε έκανε να ντρέπεσαι ή θα μπορούσες να αλλάξεις μια συνήθειά σου, έτσι για να βγεις και εκτός προγράμματος λίγο, εάν τα έχεις όλα υπολογισμένα με μαθηματική ακρίβεια.
Επιπλέον, σταμάτα να πιστεύεις και να λες στον εαυτό σου ότι δεν μπορείς τις αλλαγές. Η ζωή είναι ευμετάβλητη και ποτέ δεν ξέρουμε τι θα φέρει η επόμενη μέρα, οπότε ξεκίνα να συνηθίζεις τις μικρές αλλαγές. Μην σκέφτεσαι πολύ κάτι, αν το θες πραγματικά, και μην φοβάσαι μήπως ξεβολευτείς, νιώσεις άσχημα κλπ. Ναι, ίσως στην αρχή νιώσεις, αλλά με αυτόν τον τρόπο κερδίζεις σε αυτοπεποίθηση και σε εμπειρίες. Επίσης, αποσυνδέσου και λιγάκι από τα social media. Αφιέρωσε μία μέρα στον εαυτό σου, ξεκίνα μια δημιουργική δραστηριότητα και μην αφήνεσαι στην τηλεόραση και το κινητό. Τέλος, όσο τρελό και αν ακούγεται, μίλα μαζί σου. Δεν είναι λίγες οι φορές που αρνούμαστε να μας δούμε όπως ακριβώς είμαστε, να μας αποδεχτούμε. Μόνο αν σκεφτείς τι σε ενοχλεί και γιατί μπορείς να αρχίσεις να βρίσκεις τρόπους αντιμετώπισης των (μικρών ή μεγάλων) προβλημάτων σου.
Η ζώνη άνεσης δεν είναι παρά η εικόνα του βολεμένου εαυτού μας που έχουμε στο μυαλό και ένα συνονθύλευμα από ανησυχίες, φόβους, ντροπές και, γενικά, συναισθήματα που αφήνουμε στην άκρη, είτε γιατί βαριόμαστε και δεν επιθυμούμε να αλλάξουμε κάτι είτε γιατί υποβόσκει πάντα ο φόβος της αποτυχίας-δυστυχίας. Είναι στο χέρι μας, λοιπόν, να διανύσουμε τον μακρύ και καθόλου εύκολο δρόμο από το comfort zone μας στη ζώνη ανάπτυξης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Brown Mike, “Comfort Zone: Model or Metaphor?”, The University of Waikato, Australian Journal of Outdoor Education, 12(1), 3-12, 2008, διαθέσιμο εδώ
