Της Μαρίας Μπότη,
Αναμφίβολα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εισβάλλει αποφασιστικά στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια, αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας πολλών ανθρώπων. Σίγουρα, είναι ένας δίαυλος επικοινωνίας, έκφρασης και αλληλεπίδρασης, ωστόσο η αλόγιστη χρήση τους οδηγεί συχνά σε αρνητικές συνέπειες.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα social media αποτέλεσαν «συντροφιά» για πολλούς, ενώ η χρήση τους αυξήθηκε κατακόρυφα εν μέσω των lockdowns. Μέσα σε πρωτόγνωρες συνθήκες με συνεχείς ψυχολογικές διακυμάνσεις, καταγράφηκαν και πολλές ανεπιθύμητες συμπεριφορές, όπως είναι η σεξουαλική παρενόχληση μέσω του διαδικτύου.
Περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ή cyber stalking εντοπίζονται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των θυμάτων είναι γυναίκες. Ομολογουμένως, η έντονη χρήση του διαδικτύου δημιούργησε νέες συνθήκες για την εκδήλωση τέτοιου είδους συμπεριφορών, καθώς το Internet προσφέρεται ως ένα πιο εύκολο και «ασφαλές» πεδίο για τον δράστη, αφού απουσιάζει η άμεση επαφή με το θύμα, γεγονός που διευκολύνει την τέλεση του αδικήματος. Τι είναι όμως η σεξουαλική κακοποίηση και το cyber stalking και πως θα μπει «φρένο» σε αυτή τη μάστιγα;
Διαδικτυακή σεξουαλική κακοποίηση υφίσταται όταν ο δράστης ενεργεί με ενοχλητική συμπεριφορά η οποία – εν γνώσει του τις περισσότερες φορές – είναι ανεπιθύμητη για το θύμα και η συμπεριφορά αυτή του προκαλεί φόβο, ανησυχία και γενικότερα αρνητικά συναισθήματα. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν ο δράστης στέλνει συνεχή και επίμονα μηνύματα, ακατάλληλες φωτογραφίες ή βίντεο, προσβλητικά σχόλια.
Από την άλλη πλευρά και το cyber stalking αποτελεί ένα ανησυχητικό φαινόμενο, καθώς σε αυτή την περίπτωση το διαδίκτυο και τα social media λειτουργούν ως «κλειδαρότρυπα» στις ζωές των θυμάτων. Ο δράστης προσπαθεί μέσω του διαδικτύου να εντοπίσει τα προσωπικά στοιχεία του θύματος και όσα σχετίζονται με τη ζωή και τα ενδιαφέροντά του, να επικοινωνήσει μαζί του και γενικότερα να «εισέλθει» στη ζωή του με κάθε τρόπο.
Δυστυχώς, πολλές φορές η χειριστική συμπεριφορά από την πλευρά του δράστη, κάνει πολλούς «ανυποψίαστους» ανθρώπους να πέφτουν θύματα και να ανταποκρίνονται. Αρκετοί εξαναγκάζουν το θύμα να στείλει φωτογραφίες ή βίντεο με προσωπικές στιγμές, τα οποία συχνά καταλήγουν να διακινούνται παράνομα στο διαδίκτυο, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τη γενετήσια αξιοπρέπειά του. Ως αποτέλεσμα, τα θύματα υφίστανται σοβαρά ψυχολογικά και ψυχοσωματικά προβλήματα, με κυριότερα τα αισθήματα φόβου, θλίψης, ντροπής, απογοήτευσης και παραίτησης με οδυνηρές συνέπειες. Δεν είναι λίγες οι φορές, που δικαιολογούν την πράξη του δράστη και ενοχοποιούν τον εαυτό τους πιστεύοντας ότι φέρουν την αποκλειστική ευθύνη.
Συνεπώς, γίνεται σαφές ότι η διαδικτυακή σεξουαλική κακοποίηση δεν μπορεί να βλάψει τη σωματική ακεραιότητα – με εξαίρεση τις περιπτώσεις που το θύμα οδηγείται σε καταστροφικές για το ίδιο συμπεριφορές π.χ. αυτοκτονία – ωστόσο μπορεί να βλάψει την ψυχική υγεία. Τα ενοχλητικά μηνύματα, τα προσβλητικά σχόλια αλλά και οτιδήποτε – ή μάλλον καλύτερα οποιοσδήποτε – εισχωρεί στον προσωπικό μας χώρο χωρίς την έγκρισή μας, αποτελούν κακοποιητικές συμπεριφορές που φθείρουν το άτομο.
Μεγάλη ανησυχία εκπέμπει το γεγονός ότι τέτοιους είδους περιστατικά καταγράφονται έντονα και σε ανηλίκους, γεγονός που φανερώνει την διαστροφή ορισμένων ανθρώπων, αλλά και την απουσία γονικού ελέγχου σε πολλές περιπτώσεις. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τον φιλανθρωπικό οργανισμό Internet Watch Foundation (IWF) φανέρωσε ότι το 2021 ήταν η χειρότερη χρονιά, σύμφωνα με τα στοιχεία, για την σεξουαλική παιδική κακοποίηση στο διαδίκτυο. Η έκθεση επιβεβαίωσε 252.000 URL με εικόνες ή βίντεο παιδιών που κακοποιούνται σεξουαλικά, σε σύγκριση με 153.000 του 2020.
Το κίνημα #MeToo μπορεί να άργησε να εμφανιστεί στην Ελλάδα, όμως σύντομα απέκτησε μεγάλη επιρροή και βοήθησε στην συνειδητοποίηση ότι τη μοναδική ευθύνη τη φέρει ο δράστης και όχι το θύμα. Κατάφερε να καταρρίψει σε μεγάλο βαθμό ένα ταμπού που ταλάνιζε την κοινωνία εδώ και πολλά χρόνια, δίνοντας χώρο σε ακόμα περισσότερες εξομολογήσεις θυμάτων που είχαν βιώσει κάτι αντίστοιχο. Αυτή η προσπάθεια κατάφερε να γίνει η «φωνή» που υψώνεται σαν «τοίχος» ενάντια σε καθετί που προκαλεί φόβο, ντροπή ή ενοχή.
Έτσι συμβαίνει και με τη διαδικτυακή σεξουαλική κακοποίηση, καθώς αποτελεί μία μορφή βίας και όπως όλες είναι απολύτως καταδικαστέα και πρέπει να εξαλειφθεί. Δυστυχώς, χρειάζονται ακόμα πολλοί «αγώνες» έως ότου πετύχουμε αυτή τη «νίκη», ωστόσο κάθε προσπάθεια μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά.
Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και αξίζει πολλά. Κανείς δεν μπορεί να τον μειώσει, να τον κάνει να αισθανθεί «λίγος» ή να τον οδηγήσει σε ανεπιθύμητες καταστάσεις. Τα social media είναι ένα «παιχνίδι», που δυστυχώς απουσιάζουν βασικοί «κανόνες». Και ένας από αυτούς είναι ο σεβασμός.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η χειρότερη χρονιά για τη σεξουαλική, παιδική κακοποίηση στο interntet, ladylike.gr, διαθέσιμο εδώ
- Cyber Stalking: σεξουαλική παρενόχληση γυναικών μέσω διαδικτύου κατά την εποχή του Covid-19, csii.gr, διαθέσιμο εδώ
