Του Ανδρέα Βλάχου,
Ο άνθρωπος, ως πολύ-επίπεδο πνευματικά και ψυχολογικά ον, είχε ανέκαθεν την ανάγκη να μοιραστεί τις μεγαλύτερες ανησυχίες και τους φόβους του με τους συμβίους του. Φόβοι, οι οποίοι συνδέονταν κυρίως με το ακανόνιστο και το εξωπραγματικό, το άγνωστο, το σκοτάδι. Με την πάροδο των χρόνων, το αίσθημα αυτό άρχισε να παίρνει πολλές και διαφορετικές μορφές, δεισιδαιμονίες, θρύλοι και ιστορίες, που η κάθε μια χαρακτήριζε το πνευματικό επίπεδο των ανθρώπων της εκάστοτε εποχής. Κοινός παρονομαστής, όμως, συνέχιζε να αποτελεί η αρχέγονη αυτή ανάγκη του ανθρώπου να μοιραστεί τις ιστορίες αυτές, με στόχο την ψυχολογική ελάφρυνση και την αίσθηση της από κοινού αντιμετώπισης κάτι αγνώστου και επομένως επικίνδυνου.
Με τη νεωτερικότητα και την εξέλιξη της τεχνολογίας, ανοίχτηκαν νέες πόρτες ως προς τη δημιουργία και αναμετάδοση τέτοιων ιστοριών, οι οποίες έχουν ως στόχο τη βαθύτερη σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων. Το διαδίκτυο, πλέον, αποτελεί την κύρια πηγή αναζήτησης και εύρεσης ιστοριών και θρύλων με επίκεντρο το τρομακτικό και το άγνωστο, οι οποίες είτε βασίζονται σε αληθινά γεγονότα, είτε αποτελούν προϊόν της ανθρώπινης φαντασίας, με στόχο να διασκεδάσουν και πολλές φορές να θέσουν ερωτήματα. Πριν, όμως, την εξάπλωση και απόλυτη κυριαρχία του διαδικτύου, σημείο ένωσης του κοινού και προβολής λαϊκών θρύλων και ιστοριών αποτελούσε ο κινηματογράφος. Σκηνοθέτες με ανησυχίες και σεναριογράφοι των οποίων η πένα έσταζε δημιουργικότητα, κόπιαζαν αδιάκοπα, με σκοπό να μεταφέρουν αυτές τις αρχαίες ιστορίες και τους θρύλους στη μεγάλη οθόνη και να τους μεταμορφώσουν τόσο σε εισπρακτικές επιτυχίες, όσο και σε διαχρονικά σύμβολα που θα συνδέονται με τον τρόμο. Και κάπου εδώ δημιουργήθηκαν τα «τέρατα» της Universal Studios και το λεγόμενο Universal Horror.
Επρόκειτο, λοιπόν, για το όνομα που δόθηκε σε μια σειρά από ξεχωριστές ταινίες τρόμου και αγωνίας, με έντονα στοιχεία επιστημονικής φαντασίας. Η σειρά αυτή διήρκησε από το 1923 έως το 1960 και αποτέλεσε το προσχέδιο για δεκάδες ταινίες τρόμου της εποχής, αλλά και μετέπειτα. Ήταν η σειρά που έφερε τέρατα, όπως ο Βρικόλακας, το Τέρας του Φράνκενστάϊν ή και η Μούμια, στα πλαίσια της ποπ – κουλτούρας, μετατρέποντάς τα από ιστορίες τρόμου, σε απτούς, αληθινούς χαρακτήρες, λατρεμένους από το κοινό, καθώς και σε μια σταθερή πηγή εσόδων. Ίσως, όμως, το πιο ενδιαφέρον από τα πλάσματα αυτά της νύκτας και του χάους, να είναι αυτό του Λυκανθρώπου.
Αν και δεν αποτελεί το πιο πολυσυζητημένο, σε σχέση με τα υπόλοιπα, τέρας της Universal, είναι σίγουρα ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και μάλιστα για λόγους όχι πρωτοφανείς. Ο θρύλος του Λυκανθρώπου, και συνεπώς σχεδόν κάθε προσπάθεια μεταφοράς της ιστορίας, αντιμετωπίζει την ανθρώπινη ψυχή με έναν πολύ συγκεκριμένο και αρχέγονο τρόπο. Και αυτό, διότι η έννοια του ανθρώπου που μετατρέπεται σε ζώο ή σε κάποιο θηριώδες υβρίδιο, ανοίγει τον δρόμο για βαθυστόχαστες συζητήσεις περί ανθρώπινης φύσης. Πόσο πολιτισμένοι είμαστε πραγματικά και τι θα χρειαζόταν για να μας κάνει να παρακάμψουμε τα βασικά μας ένστικτα; Αυτά είναι ερωτήματα που γεννούνται στον θεατή είτε άμεσα, μέσω ενός καλά δομημένου σεναρίου, είτε έμμεσα με συμβολισμούς.
Παρόλα αυτά, σε αρκετές κινηματογραφικές μεταφορές του θρύλου, τα μηνύματα αυτά δεν γίνονται διακριτά, είτε λόγω πρόχειρου σεναρίου είτε λόγω εστίασης της προσοχής σε άλλες πιο επιφανειακές πτυχές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την πόλωση του κοινού, το οποίο πλέον δεν βρίσκεται σε θέση να τονίσει τι ακριβώς είναι εκείνο που κάνει αυτά τα φιλμ ξεχωριστά.
Πού συγκαταλέγεται, όμως, το “The Cursed” (2022), του Sean Ellis; Είναι μια βαθιά φιλοσοφική ταινία με στόχο να θέσει ερωτήματα και να προβληματίσει μασκαρεμένη ως ταινία τρόμου, ή πρόκειται για μια επιφανειακή και μουδιασμένη προσπάθεια για φτηνό τρόμο και δράση; Η σύντομη απάντηση θα ήταν τίποτε από τα δύο.
Το “The Cursed” (2022) αποτελεί μια από τις πιο αντισυμβατικές ταινίες τρόμου. Δεν ακολουθεί ένα ήδη χαραγμένο μονοπάτι που βασίζεται σε φτηνές προσπάθειες για να δημιουργήσει τρόμο, κουνημένες κάμερες που προκαλούν αναγούλα στοn θεατή ή σε τετριμμένα μοτίβα που χρησιμοποιούνται πλέον σχεδόν σε κάθε ταινία τρόμου, όπως δυνατούς θορύβους και jump-scares.
Ο τρόμος χτίζεται, έρχεται σταδιακά και κουρνιάζει κάτω από το πετσί του θεατή. Από το πρώτο κιόλας λεπτό, ο θεατής αισθάνεται μια ατμόσφαιρα εχθρική, γεμάτη μυστήριο. Με τα πλάνα να κινούνται μέσα από τα ψηλά χωράφια καλαμποκιών της αγροτικής Γαλλίας του 19ου αιώνα, ενώ η όραση θολώνεται από μια διαρκή ομίχλη, η οποία αποτελεί και τον προάγγελο του τι έπεται. Ατμόσφαιρα μουντή, αλλά όχι αδιάφορη και σκηνοθεσία αργή, αλλά απόλυτα ικανή να κρατήσει το ενδιαφέρον του κοινού αμείωτο. Την ατμόσφαιρα αυτή έρχεται να εξυψώσει η άριστη μουσική επένδυση της ταινίας, η οποία δεν είναι τίποτε άλλο από ένα βιολί, το οποίο, όμως, είναι τοποθετημένο με συγκεκριμένη ένταση και στα σωστά σημεία, ώστε να προσδίδει τρόμο και να μην κουράζει.
Ευρεία τραβηγμένα πλάνα, ενώ η κάμερα είναι τοποθετημένη σε τρίποδο, αφήνοντας τις σκηνές να ανασάνουν. Μάλιστα, στις αρχές της ταινίας υπάρχει ένα γενικό και απομακρυσμένο πλάνο, που αποτυπώνει πλήρως την ανθρώπινη βαρβαρότητα από την αρχή έως το τέλος της. Παρόλα αυτά, ο σκηνοθέτης δεν φοβάται να κρατήσει την κάμερα στο χέρι, κυρίως στις σκηνές που καραδοκεί το κτήνος της ταινίας, τοποθετώντας τον θεατή στο επίκεντρο της δράσης.
Άξιος αναφοράς είναι και ο τρόπος με τον οποίο έχουν χειριστεί το τέρας της ταινίας. Ο σκηνοθέτης δίνει μια πιο ευρεία και θρησκευτική υπόσταση στο τέρας. Σε ένα στυλ απόλυτα ταιριαστό με τον ρυθμό και την ατμόσφαιρα της ταινίας ο Sean Ellis δεν φανερώνει το δαιμονικό πλάσμα μέχρι και το τέλος της δεύτερης πράξης, ενώ η αποκάλυψή του αυτή, γίνεται με σποραδικά κοντινά πλάνα, δίνοντας μια γενική ιδέα στον θεατή, ενώ ταυτόχρονα του επιτρέπει «να συμπληρώσει τα κενά» μόνος του.
Ωστόσο, το “The Cursed” (2022) δεν είναι το κινηματογραφικό εγχείρημα που θα επανεφεύρει τον τροχό, όσον αφορά τις ταινίες τρόμου. Και αυτό, διότι υποπίπτει σε ορισμένα σφάλματα, όπως στο αδύναμο και πολλές φορές στερεοτυπικό γράψιμο των χαρακτήρων, καθώς και στην εκτεταμένη χρήση σεκάνς ονείρων, dream sequence. Έτσι, παρόλο που το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, ο John McBride (Boyd Holbrook), έχει τα απαραίτητα εκείνα στοιχεία που συντελούν στο δραματικό παρελθόν του ήρωα-πρωταγωνιστή, δεν αξιοποιούνται από τον Sean Ellis, με αποτέλεσμα κάθε βήμα που κάνει ο John προς την επίλυση του προβλήματος και την εξόντωση της κατάρας που στοιχειώνει το χωριό, να αντιμετωπίζεται χωρίς ιδιαίτερη αντίδραση από τον θεατή. Τέλος, οι σεκάνς ονείρων, παρά το γεγονός, ότι έχουν σεναριακά θέση στην πλοκή και χτίζουν το μυστήριο, εξακολουθούν να είναι κουραστικές και πολλές στον αριθμό, δίνοντας μια αίσθηση επανάληψης και «τεμπελιάς» από πλευράς του σκηνοθέτη, καθώς αποξενώνουν τον θεατή,
Θέλοντας και μη, λοιπόν, ο Sean Ellis δημιούργησε ένα φιλμ, το οποίο, αν και είναι άρτια στημένο και δοσμένο, θα περάσει απαρατήρητο από το «ραντάρ» του μέσου θεατή, λόγω ελλείψεως ενός μεγάλου σταρ, για να προωθήσει την ταινία και της απλουστευμένης, χωρίς ηθικά ζητήματα, πλοκής. Παρόλα αυτά, το “The Cursed” (2022) αξίζει την προσοχή τόσο του δυναμικού, όσο και του γενικού συνόλου θεατών, ώστε ταινίες σαν αυτή να αρχίσουν να απομακρύνονται από την αφάνεια.
