Του Ελευθέριου Χονδρού,
Τα διαμάντια δεν είναι ο καλύτερος φίλος του Βελγίου. Στην πραγματικότητα, οι πολύτιμοι λίθοι φέρνουν τη χώρα στη σειρά για επιπλήξεις από τον Ουκρανό Πρόεδρο Volodymyr Zelenskyy. Ο Ουκρανός Πρόεδρος μίλησε στο βελγικό Κοινοβούλιο και έχει αποκτήσει φήμη ότι αντιμετωπίζει κατά μέτωπο δυσάρεστες αλήθειες, είτε αυτό σημαίνει το να κατηγορεί τους Γερμανούς ότι ευνοούν επιχειρηματικά συμφέροντα έναντι της ηθικής είτε το να αμφισβητεί κατηγορηματικά ποιανού την πλευρά παίρνει στον πόλεμο η κυβέρνηση του Ούγγρου πρωθυπουργού Viktor Orban.
Όταν πρόκειται για το Βέλγιο, οι βουλευτές ήταν προετοιμασμένοι ο πρώην κωμικός να μηδενίσει τη συνεχιζόμενη εισαγωγή ρωσικών ακατέργαστων διαμαντιών στη βελγική πόλη της Αμβέρσας, ένα εμπόριο που εμπλουτίζει την Alrosa. Τα διαμάντια μπορεί να μην χρηματοδοτούν τον πόλεμο στον ίδιο βαθμό με τη συνεχιζόμενη αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από την Ευρώπη, αλλά δεν είναι κάτι που ο Zelenskyy μπορεί να αγνοήσει και πράγματι, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στο Κοινοβούλιο: «Η ειρήνη αξίζει περισσότερο από τα διαμάντια».
Σε αυτούς τους λίγους, φαινομενικά κοινότοπους, δρόμους της Αμβέρσας, πολύτιμοι λίθοι αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ περνούν κάθε χρόνο. Στην περιοχή αυτή με τα διαμάντια οι άνθρωποι προσπαθούν να κρατήσουν χαμηλό προφίλ από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Περίπου το 95% όλων των ακατέργαστων διαμαντιών που εισέρχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν προέλευση από τον δρόμο που απεικονίζεται παρακάτω και περίπου το ένα τρίτο αυτών των διαμαντιών είναι ρωσικής καταγωγής. Στο προηγούμενο πακέτο κυρώσεων, η Ε.Ε. εισήγαγε απαγόρευση εξαγωγών για ένα ευρύ φάσμα ευρωπαϊκών προϊόντων πολυτελείας, συμπεριλαμβανομένων των διαμαντιών, που κατευθύνονται προς τη Ρωσία. Αυτές όμως οι εισαγωγές δεν υπόκεινται ακόμη σε ευρωπαϊκές κυρώσεις.
Από την εισβολή στην Ουκρανία, έχουν υψωθεί ορισμένες φωνές για να ερευνήσουν το δίκτυο Russian Diamond με την Alrosa (καθόσον μια μεγάλη πλειοψηφία ρωσικών διαμαντιών εξορύσσεται από εκεί) να βρίσκεται στο στόχαστρο και πιο συγκεκριμένα έναν όμιλο εξόρυξης που ανήκει σε ποσοστό άνω του 30% στο Κρεμλίνο. Η μεγάλη πλειοψηφία των ρωσικών διαμαντιών εξορύσσεται από την Alrosa. Ο διευθύνων σύμβουλος Sergei Sergeevich Ivanov και ο πατέρας του, Sergei Borisovich Ivanov, πρώην επιτελάρχης του Ρώσου Προέδρου Vladimir Putin, βρίσκονται ήδη στη λίστα κυρώσεων των Η.Π.Α., αλλά όχι της Ε.Ε. Συνολικά, υπολογίζεται οτι η Alrosa δημιούργησε 4 δισεκατομμύρια δολάρια από την πώληση ακατέργαστων διαμαντιών το 2021.
O Hans Merket είναι ερευνητής ο οποίος εργάζεται για μια ΜΚΟ η οποία είναι μέλος της Διαδικασίας Kimberley, μια διαδικασία που στοχεύει στην καταπολέμηση των διαμαντιών σύγκρουσης. Ο Merket λοιπόν αναφέρει ότι υπήρξαν αναφορές τις τελευταίες εβδομάδες για πιο άμεσους δεσμούς της Alrosa ως μια εταιρείας που συνεισφέρει άμεσα στον στρατιωτικό και πυρηνικό μηχανισμό της Ρωσίας. Όλα αυτά, λοιπόν, τονίζει πως είναι θέματα που πρέπει να εξεταστούν ενδελεχώς.
Προς το παρόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επικυρώσει μόνο την εξαγωγή κομμένων διαμαντιών στη Ρωσία. Αυτό δεν αρκεί, σύμφωνα με την ακτιβίστρια Larisa Stanciu που ζητά περισσότερη αυστηρότητα, ιδίως για να διορθωθούν τα ελαττώματα στη Διαδικασία Kimberley. Η ίδια υπογραμμίζει πως υπάρχουν όρια με τη Διαδικασία Kimberley ιδίως όσον αφορά στον ορισμό της, που αναφέρεται μόνο στην καταπολέμηση των διαμαντιών σύγκρουσης, συγκρούσεις όμως που αφορούν ομάδες ανταρτών.
Στην περίπτωση της Ρωσίας αναφέρει ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ομάδες ανταρτών που θα χρηματοδοτούσαν τη σύγκρουση μέσω του εμπορίου διαμαντιών, αλλά με κυβερνητικές δυνάμεις, τα αιτήματα των οποίων υποστηρίζονται από τους Πράσινους του Βελγίου, οι οποίοι βρίσκονται επί του παρόντος στην κυβέρνηση.
Η Ρωσία έχει μεγάλο κέρδος από την πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά και από την πώληση διαμαντιών, δήλωσε ο Βέλγος βουλευτής Wouter De Vriendt ο οποίος ηγείται της πολιτικής ομάδας των Πρασίνων στο βελγικό Κοινοβούλιο. «Δεν θέλουμε να χρηματοδοτήσουμε έμμεσα τους βομβαρδισμούς σε σχολεία και νοσοκομεία της Ουκρανίας», δήλωσε. Οι Πράσινοι θέλουν το Βέλγιο να ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εισαγάγει μια τέτοια απαγόρευση και να προσθέσει τον Sergei Sergeevich Ivanov στον ευρωπαϊκό κατάλογο κυρώσεων.
Για τον καθηγητή οικονομικών Koen Vandenbempt που ήταν παλιότερα κοντά στη βιομηχανία διαμαντιών, αλλά και τον Tom Neys εκπρόσωπο του World Diamond Centre της Αμβέρσας οι κυρώσεις θα τιμωρούσαν πάνω απ’ όλα τον ευρωπαϊκό τομέα, ο οποίος ήδη αντιμετωπίζει ισχυρό ανταγωνισμό σε σχέση με άλλες χώρες, θεωρώντας πως κάτι τέτοιο θα είναι αποτελεσματικό, μόνο όταν αυτές οι κυρώσεις υιοθετηθούν παγκοσμίως. Και όπως γνωρίζουμε, η Ινδία, το Ντουμπάι, το Ισραήλ δεν υιοθετούν την επιβολή ίδιων κυρώσεων. Ως απόρροια των κυρώσεων αυτών, θα ήταν ότι η Ευρώπη θα χάσει μια πολύ σημαντική βιομηχανία για τον εαυτό της. Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει κυρώσεις στις εισαγωγές ακατέργαστων διαμαντιών από τη Ρωσία, αλλά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα ολοκληρωτικό μποϊκοτάζ, αφού μόλις κοπούν, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε την προέλευση ορισμένων λίθων.
Μέχρι στιγμής, η ώθηση των Πρασίνων για αλλαγή της θέσης του Βελγίου δεν κρίνεται ιδιαίτερα ελκυστική πίσω από κλειστές πόρτες. Το Βέλγιο δεν έχει και δεν πρόκειται να μπλοκάρει τις κυρώσεις στο εμπόριο διαμαντιών ακόμη και εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί να συμπεριλάβει ένα τέτοιο βήμα στα πακέτα κυρώσεων, έχει δηλώσει επανειλημμένα ο Βέλγος Πρωθυπουργός Alexander De Croo.
Ο De Croo υποστηρίζει ότι μια απαγόρευση εισαγωγών δεν θα ήταν σύμφωνη με μία από τις βασικές αρχές των κυρώσεων της Ε.Ε. Συνεπώς, πρέπει να βλάψουν τη Ρωσία περισσότερο από την ΕΕ. «Δεν είμαστε σε πόλεμο με τον εαυτό μας», είπε ο Βέλγος πρωθυπουργός την περασμένη εβδομάδα, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφους σχετικά με τις κυρώσεις στα διαμάντια. «Δεν είμαι αντίθετος, αλλά θα πρέπει να γίνει με καλές διεθνείς συμφωνίες, διαφορετικά μπορεί να μην έχουμε κανένα αντίκτυπο».
Για να σπάσουν το αδιέξοδο, οι ακτιβιστές σταθμίζουν τώρα διεθνείς εναλλακτικές. Μια πιθανή λύση είναι ο συντονισμός της απαγόρευσης των εισαγωγών με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Η.Π.Α. είναι μια σημαντική καταναλωτική αγορά για τα διαμάντια. Οι τρέχουσες κυρώσεις της Ουάσινγκτον για την εισαγωγή ρωσικών διαμαντιών μπορούν εύκολα να παρακαμφθούν με την εισαγωγή τους μέσω Ινδίας. Εάν οι υπερατλαντικοί σύμμαχοι μπορούσαν να συμφωνήσουν σε μια αυστηρότερη απαγόρευση εισαγωγής ρωσικών ακατέργαστων διαμαντιών, αυτό θα έβλαπτε τη Μόσχα περισσότερο από ό,τι εάν η Ουάσινγκτον ή οι Βρυξέλλες πετούσαν μόνοι τους.
Θα μπορούσε, επίσης, να ασκήσει ηθική πίεση σε άλλα κέντρα διαμαντιών όπως η Βομβάη, το Ντουμπάι και το Τελ Αβίβ. Ο Merket εξήγησε ότι η ζημιά στη φήμη ήταν σημαντική στη βιομηχανία διαμαντιών. «Εάν οι καταναλωτές αγόραζαν λιγότερα, επειδή γνωρίζουν ότι η αγορά ρωσικών διαμαντιών οδηγεί στη χρηματοδότηση του πολέμου, το ηθικό επιχείρημα μπορεί γρήγορα να γίνει οικονομικό επιχείρημα». Αυτές οι ανησυχίες του κοινού σχετικά με την προέλευση των διαμαντιών και ιδιαίτερα των αιματηρών διαμαντιών που πυροδότησε συγκρούσεις στην Αφρική ανάγκασαν τη βιομηχανία να ξεκινήσει τη διαδικασία Kimberley για την αστυνόμευση των αλυσίδων εφοδιασμού.
Μια πιο ενοποιημένη προσέγγιση για τις κυρώσεις προτείνεται επίσης από τον Michael Freilich, Βέλγο βουλευτή από την Αμβέρσα. Για να δημιουργηθούν ίσοι όροι ανταγωνισμού όσον αφορά τις κυρώσεις θα ήταν ακόμη πιο αποτελεσματικό να πιέσουμε τις άλλες χώρες στη διαδικασία Kimberley να επιβάλουν επίσης κυρώσεις στη Ρωσία, δήλωσε. Η διαδικασία Kimberley επικεντρώνεται επί του παρόντος στη βία που σχετίζεται με ομάδες ανταρτών, όχι στην κυβερνητική παρέμβαση.
Μέχρι τότε, ο Zelenskyy δεν θα πάρει τις απαντήσεις που αναζητά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Sactions on Russia affecting diamond trade in the Belgian city of Antwerp, France 24, διαθέσιμο εδώ
- Belgium braces for Zelenskyy’s fury over Russian diamonds, Politico eu, διαθέσιμο εδώ
- Ukraine war: Row as Russian diamonds continue to hit the market despite sanctions, News Sky, διαθέσιμο εδώ
