Στοματική υγεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Της Έλενας Κοντραφούρη,

Η περίοδος της εγκυμοσύνης χαρακτηρίζεται από πληθώρα αλλαγών, τόσο στην ψυχολογική κατάσταση της γυναίκας όσο και στη σωματική. Ορμόνες, όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, αυξάνονται κατακόρυφα, ενώ οι διατροφικές συνθήκες και οι συνήθειες της μέλλουσας μητέρας αλλάζουν. Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα να αλλάζει η φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων και, ορισμένες φορές, να εμφανίζονται παθογένειες. Η υγεία της στοματικής κοιλότητας, λοιπόν, την περίοδο της εγκυμοσύνης ενδέχεται να διαταραχθεί.

Η πρωινή ναυτία και οι συχνοί έμετοι, στα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης, αυξάνουν τον κίνδυνο διάβρωσης των δοντιών. Διάβρωση είναι η προοδευτική απώλεια οδοντικής ουσίας που δεν είναι μικροβιακής αιτιολογίας και εντοπίζεται στις λείες επιφάνειες των δοντιών. Σχετίζεται με την επίδραση, κυρίως, όξινων παραγόντων και προσβάλλει, αρχικά, την αδαμαντίνη και στη συνέχεια την οδοντίνη. Το γαστρικό υγρό περιέχει σε μεγάλη ποσότητα υδροχλωρικό οξύ, οπότε το pH του είναι πολύ όξινο. Όταν, λοιπόν, αυξάνεται η συχνότητα έκθεσης των δοντιών στο οξύ, αυξάνεται, αντίστοιχα, και η πιθανότητα να σχηματιστούν κοιλότητες ή να παρατηρηθεί χρωματική αλλοίωση στην εξωτερική επιφάνειά τους.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τα δόντια εμφανίζουν μεγαλύτερη ευαισθησία στην ανάπτυξη τερηδόνας. Αυτό οφείλεται τόσο στην αυξημένη οξύτητα στη στοματική κοιλότητα, η οποία, όπως προαναφέρθηκε, μειώνει την αντοχή του ιστού της αδαμαντίνης και της οδοντίνης, όσο και στις διατροφικές συνήθειες της εγκύου. Συνήθως, κατά τη διάρκεια της κύησης, η επιθυμία για τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη γίνεται εντονότερη. Η ζάχαρη, όμως, αποτελεί τροφή για τα μικρόβια του στόματος, τα οποία, όταν τη μεταβολίζουν, παράγουν οξέα που, με τη σειρά τους, διαβρώνουν το δόντι. Οι βλάβες, λοιπόν, παρουσιάζονται, αρχικά, ως λευκές κηλίδες και, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα ή δεν δοθεί έμφαση στη στοματική υγιεινή, θα εξελιχθούν σε τερηδονικές βλάβες.

Το φαινόμενο που παρατηρείται συχνότερα στη στοματική κοιλότητα κατά την κύηση είναι η εμφάνιση ουλίτιδας. Οι ορμονικές αλλαγές, κυρίως η αύξηση των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, επιδρούν στο μικροβίωμα και στο περιβάλλον των ούλων. Συγκεκριμένα, ορισμένα βακτήρια, που έχουν ενοχοποιηθεί για την ουλίτιδα, φαίνεται πως χρησιμοποιούν την οιστραδιόλη και την προγεστερόνη για να αυξήσουν τον πληθυσμό τους, προκαλώντας παθογένεια. Παράλληλα, εξαιτίας της ύπαρξης ειδικών υποδοχέων των μητρικών ορμονών στα κύτταρα των ούλων, η αυξημένη σύνδεσή τους τροποποιεί τη λειτουργία του συγκεκριμένου κυτταρικού τύπου. Έτσι, συχνότερα κατά τον 2^ο ή 3^ο μήνα της εγκυμοσύνης, ενδέχεται να εμφανιστεί έντονη φλεγμονή στα ούλα, αιμορραγία κατά το βούρτσισμα και βάθυνση της ουλοδοντικής σχισμής, όλα κλινικά σημεία της ουλίτιδας.

Τέλος, σε ένα μικρό ποσοστό, περίπου έως 9,6%, υπάρχει η πιθανότητα εμφάνισης μιας μορφής καλοήθους όγκου στα ούλα, η οποία ονομάζεται επουλίδα κύησης. Αναπτύσσεται, συνήθως, κατά τη διάρκεια του 2^ου ή 3^ου τριμήνου της εγκυμοσύνης στις μεσοδόντιες θηλές, δηλαδή τα ούλα που πληρούν τον χώρο ανάμεσα σε δυο δόντια. Η αιτιοπαθογένειά της οφείλεται στην αντίδραση των ιστών των ούλων στη δράση ποικίλων και χρόνιων ερεθιστικών παραγόντων, όπως η μικροβιακή πλάκα, αλλά και στην αλληλεπίδρασή τους με τα αυξημένα επίπεδα ορμονών. Η κλινική εικόνα της επουλίδας περιλαμβάνει ερυθρότητα ή και αιμορραγία των ούλων στην περιοχή, ενώ η θεραπεία απαιτεί τη χειρουργική της αφαίρεση.

Η υγεία της μητέρας αποτελεί το άλφα και το ωμέγα για τη σωστή και ομαλή ανάπτυξη του εμβρύου. Η στοματική υγεία δεν πρέπει να παραβλέπεται ή να θεωρείται ασήμαντη κατά τη διάρκεια της κύησης, καθώς, σύμφωνα με μελέτες, ορισμένες νόσοι μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην υγεία του παιδιού. Για παράδειγμα έχει βρεθεί ότι η περιοδοντίτιδα συνδέεται με πρόωρο τοκετό ή λιποβαρή νεογνά. Συνεπώς, είναι αναγκαίο ο γιατρός που παρακολουθεί τη μέλλουσα μητέρα να μεριμνήσει για τη στοματική της υγεία και να τονίσει την αξία της οδοντιατρικής πρόληψης.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Silk, H., Douglass, A. B., Douglass, J. M., & Silk, L. (2008). Oral health during pregnancy. American family physician, 77(8), 1139–1144. Διαθέσιμο εδώ
• Σμυρλής, Θ. Μ. (2020). Περιοδοντική νόσος της εγκύου και συσχέτιση με την εμφάνιση προεκλαμψίας, πρόωρου τοκετού ή γέννηση λιποβαρών εμβρύων στον ελληνικό πληθυσμό (Doctoral dissertation, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Επιστημών Υγείας. Τμήμα Ιατρικής. Τομέας Υγείας Μητέρας και Παιδιού. Κλινική Α’Μαιευτική και Γυναικολογική). Διαθέσιμο εδώ
• Βασιλόπουλος, Σ. (2008). Ανοσοϊστοχημική μελέτη της σχέσης των υποδοχέων οιστρογόνων ER-α με την αγγειογένεση σε αιμαγγειωματοειδή κοκκιώματα των ούλων (Doctoral dissertation, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Επιστημών Υγείας. Τμήμα Οδοντιατρικής). Διαθέσιμο εδώ