Της Έλενας Αμπελακιώτη,
Ανοιγοκλείνουμε το τηλέφωνό μας, κατά μέσο όρο, 2617 φορές την ημέρα, ετοιμαζόμαστε βλέποντας τηλεόραση, ξοδεύουμε, περίπου, 76 λεπτά την ημέρα στο Instagram, το Facebook και τα υπόλοιπα social media, ενώ κάνουμε scrolling στο κινητό, τουλάχιστον, για μια ώρα πριν τον ύπνο. Μήπως υπερβάλλουμε;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τεχνολογία διευκολύνει τη ζωή μας. Ανοίγει ένα παράθυρο στον κόσμο και εκμηδενίζει τις αποστάσεις, επουλώνοντας κάθε δυσχέρεια στην επικοινωνία. Είμαστε διαρκώς συνδεδεμένοι online και, ως έναν βαθμό, η ζωή μας εξαρτάται από το διαδίκτυο και την τεχνολογία. Στις μέρες μας η τεχνολογία είναι ταυτόσημη της ευκολίας. Ή μήπως όχι;
Κατά μέσο όρο, το 79% του πληθυσμού νιώθει ότι χρησιμοποιεί περισσότερο από τις πραγματικές του ανάγκες τις ψηφιακές συσκευές στην καθημερινότητά του. Περνάμε άπλετο χρόνο μπροστά από μία οθόνη, βομβαρδιζόμαστε με fake news και δυσάρεστες ειδήσεις, βρισκόμαστε εκτεθειμένοι σε διαστρεβλωμένα πρότυπα, που μειώνουν την αυτοεκτίμησή μας και διεγείρουν το άγχος μας. Η προσκόλληση στις οθόνες συνδέεται, συχνά, με σοβαρά προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας, όπως την αδυναμία συγκέντρωσης, τις διαταραχές ύπνου, το άγχος, την παχυσαρκία, ακόμη και την κατάθλιψη. Εξάλλου, είναι ευρέως γνωστό πως δύναται να μειώσει τις ακαδημαϊκές επιδόσεις μας, αλλά και την παραγωγικότητα στον χώρο εργασίας. Η πανδημία, ασφαλώς, και ο εγκλεισμός επιτείνει τα παραπάνω φαινόμενα και καθιστά επιτακτική την ανάγκη εύρεσης λύσης.
Κάπως έτσι προκύπτει η ιδέα για το digital detox: ας κάνουμε ένα βήμα πίσω και ας αποσυνδεθούμε. Με άλλα λόγια, πώς σας φαίνεται η ιδέα ενός διαλείμματος από την άμετρη, και χωρίς όρια, χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών και των social media για μερικές μέρες, ή ακόμα και βδομάδες (αναλόγως, όσο μπορεί ο καθένας); Το digital detox είναι κάτι παραπάνω από «ψηφιακή αποτοξίνωση». Είναι το μέσο για να πετύχουμε την «απεξάρτησή» μας από συνήθειες που μας βλάπτουν: την υπερβολική χρήση του διαδικτύου, των smartphone και των tablet, το συνεχές scrolling στα social media και την εξάρτησή μας από τις ψηφιακές οθόνες γενικότερα.
Η μερική αποσύνδεση δεν έχει στόχο να δαιμονοποιήσει την τεχνολογία —κάθε άλλο. Σκοπός της είναι η επίτευξη της ψηφιακής ισορροπίας, ώστε η ζωή μας να μην διαδραματίζεται σε μια οθόνη, αλλά να διευκολύνεται από την συνειδητή και λελογισμένη χρήση της. Η διαρκής προσπάθεια για ψηφιακή απεξάρτηση μάς επιτρέπει να επανεξετάσουμε τη θέση της τεχνολογίας στη ζωή μας και να συνειδητοποιήσουμε πως δεν χρειάζεται πλέον να ακροβατούμε στη λεπτή γραμμή που χωρίζει τον ψηφιακό από τον πραγματικό κόσμο. Αντιθέτως, μας κινητοποιεί ώστε να θέσουμε σαφή όρια μεταξύ τους, που θα βελτιώσουν τη ζωή μας, την υγεία και τις διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Εντάξει, ας εικάσουμε πως αποσυνδεθήκαμε. Και τώρα τι;
Είναι πολύ σημαντικό να ξεκινήσουμε θέτοντας μικρούς και ρεαλιστικούς στόχους. Ένα πρόγραμμα με σαφές χρονοδιάγραμμα αποσύνδεσης θα μας βοηθήσει να τηρήσουμε την υπόσχεσή μας. Για παράδειγμα, μπορούμε να δεσμευτούμε να αποφεύγουμε τις οθόνες κατά τη διάρκεια των γευμάτων, να σβήνουμε τις ψηφιακές συσκευές, τουλάχιστον, μία ώρα πριν τον ύπνο ή και να απέχουμε από τα social media για μία μέρα —ή ακόμα και βδομάδα! Και αν μόνο στη σκέψη του να απέχουμε από την τεχνολογία, για ώρες ή και μέρες, αρρωσταίνουμε, ίσως θα πρέπει να αναλογιστούμε εναλλακτικούς τρόπους χαλάρωσης και διασκέδασης μέσα στο σπίτι.
Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η τεχνολογία αναπτύχθηκε ραγδαία μόλις τον τελευταίο αιώνα. Ψηφιακές οθόνες δεν υπήρχαν παλαιότερα, επομένως οι άνθρωποι δοκίμαζαν διαφορετικούς τρόπους ψυχαγωγίας. Αντί για ατελείωτο scrolling, για παράδειγμα, μια καλή πρόταση είναι να διαβάσουμε ένα βιβλίο. Από φιλοσοφία μέχρι αστυνομικά μυθιστορήματα, όλα κάτι έχουν να μας προσφέρουν. Και αν δεν είμαστε δεινοί αναγνώστες, ούτε φιλοδοξούμε να γίνουμε, ανάλογη δημιουργική ευχαρίστηση μπορεί να μας προσφέρει η μαγειρική. Όσο εύκολο κι αν είναι να παραγγείλουμε, γιατί να μην πειραματιστούμε με τις γεύσεις στον χρόνο που ελευθερώνουμε απομακρυνόμενοι από τον ψηφιακό κόσμο; Και αν τελικά βαρεθούμε στο σπίτι, ευκαιρία είναι να συναντήσουμε και να μιλήσουμε με κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο, χωρίς, ωστόσο, να ελέγχουμε το κινητό κατά τη διάρκεια της συζήτησης.
Αναντίρρητα, το digital detox δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Απαιτεί προσπάθεια, ισχυρή θέληση και συνέπεια. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι και τα μικρά βήματα δεν είναι επικροτέα. Ακόμα και μια δεκάλεπτη αποσύνδεση αρκεί για να «αδειάσει» το μυαλό μας, να ενδυναμώσει την επικοινωνία με τους γύρω μας και για να αποφύγουμε οτιδήποτε μας αποσπά την προσοχή. Ας μην ξεχνάμε πως η ζωή υπάρχει πολύ πριν από τα social media και την τεχνολογία και δεν χρειάζεται να εξαρτάται από αυτά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Ιδέες για να περάσεις το χρόνο σου στο σπίτι offline», Digitaldetox, διαθέσιμο εδώ
- “Internet Addiction: What is it?”, It’s Time To Go Off, διαθέσιμο εδώ
