Της Αννίτας Ελισσαίου,
Εδώ και χρόνια, η Σομαλία ταλανίζεται από ένοπλες συγκρούσεις, συνεχόμενη πολιτική αστάθεια, τεράστια οικονομικά προβλήματα και ανθρωπιστικές κρίσεις. Το «αποτυχημένο κράτος» της Ανατολικής Αφρικής εξακολουθεί να υποφέρει από το ταραγμένο παρελθόν του και, παρότι έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος σε ορισμένους τομείς, όπως η κυβέρνηση, το τέλος των παθών του δεν δείχνει να πλησιάζει.
Το 2017, όταν εκλέχθηκε ο νυν Πρόεδρος της χώρας, Mohamed Abdullahi Mohamed, γνωστός κυρίως με το όνομα Farmajo, υπήρχε η ελπίδα για βελτίωση της πολιτικής κατάστασης και είσοδο σε μια νέα εποχή, όμως αυτό δεν συνέβη. Η νέα κυβέρνηση του ταλαιπωρημένου κράτους του Κέρατος της Αφρικής επιδόθηκε σε έναν αγώνα για την κατάκτηση της εξουσίας, μια μάχη που συνεχίζεται ακόμα και, όπως φαίνεται, επιδεινώνεται. Πρωταγωνιστές αυτής της διαμάχης είναι ο Πρόεδρος Farmajo και ο Πρωθυπουργός Mohamed Hussein Roble, οι οποίοι ανταγωνίζονται εδώ και μήνες για το μέλλον της Σομαλίας, κυρίως σε ό,τι αφορά το κομμάτι των εκλογών που ήταν προγραμματισμένες για το 2021. Τον Απρίλιο, η αντιπαράθεση των δύο πάνω στο θέμα της επέκτασης της 4ετούς προεδρικής θητείας για άλλα δύο χρόνια, το οποίο ο Roble και η αντιπολίτευση αρνήθηκαν, οδήγησε στη σύγκρουση στρατιωτικών ομάδων στην πρωτεύουσα Μογκαντίσο. Τον Οκτώβριο, η ανακοίνωση του Προέδρου για αναστολή των εξουσιών του Roble να προσλαμβάνει και να απολύει αξιωματούχους μέχρι το πέρας των εκλογών προκάλεσε την έντονη αντίδραση των υποστηρικτών του Πρωθυπουργού και νέες ταραχές στη χώρα. Ο Farmajo απέσυρε την απόφασή του, αλλά οι σχέσεις μεταξύ των δύο πολιτικών παρέμειναν τεταμένες.
Τώρα, μια νέα εξέλιξη απειλεί να αποσταθεροποιήσει την εύθραυστη πολιτική κατάσταση της Σομαλίας. Ο Πρόεδρος Farmajo ανακοίνωσε την αναστολή όλων των εξουσιών του Πρωθυπουργού, λόγω της εμπλοκής του τελευταίου σε έρευνα της αστυνομίας. Ο Roble, μαζί με μερικούς ακόμα αξιωματούχους, κατηγορείται για διαφθορά και κλοπή δημόσιας γης, συγκεκριμένα εδαφών που ανήκουν στον εθνικό στρατό της Σομαλίας. Ο Πρόεδρος ισχυρίζεται πως ο Roble εμποδίζει τις διεργασίες της έρευνας, και ως συνέπεια της αναστολής των εξουσιών του, ο Farmajo απέσυρε το σχέδιο του Πρωθυπουργού για τις εκλογές.
Η απάντηση από τον Πρωθυπουργό δεν άργησε να έρθει. Ο Roble κατηγόρησε τον Πρόεδρο για «προσπάθεια πραξικοπήματος», που υπονομεύει την κυβέρνηση, το Σύνταγμα και τους νόμους της χώρας. Σε δήλωσή του, το γραφείο του Πρωθυπουργού αναφέρει ότι η κίνηση του Farmajo πρόκειται για μια «άκρως αντισυνταγματική απόφαση», την οποία ο Πρωθυπουργός αρνείται να δεχθεί. Σύμφωνα με αντιπροσώπους του, ο Roble θα συνεχίσει να επιτελεί τα καθήκοντά του, μένοντας πιστός στην ευθύνη του για τη δημιουργία μιας δίκαιης εκλογικής διαδικασίας που αποσκοπεί στην ειρηνική μετάβαση της εξουσίας. Την ίδια στιγμή, ζήτησε από τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας να λαμβάνουν οδηγίες μόνο από τον ίδιο. Λίγες μέρες αργότερα, στρατιωτικές ομάδες, πιστές στον Πρωθυπουργό, φάνηκαν να συγκεντρώνονται γύρω από το προεδρικό παλάτι, προκαλώντας φόβους για επικείμενες συγκρούσεις με αντίπαλες ομάδες φιλικά προσκείμενες στον Πρόεδρο Farmajo.
Μια επανάληψη των γεγονότων του Απριλίου του 2021 θα κόστιζε βαριά σε ολόκληρη τη χώρα, τόσο σε ό,τι αφορά τις ανθρώπινες απώλειες, τους διωγμούς και τις υλικές ζημιές όσο και στον τομέα της δημοκρατίας, των ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τεχνικά μιλώντας, η Σομαλία βρίσκεται σε περίοδο εκλογών, παρότι δεν έχουν τηρηθεί οι προγραμματισμένες προθεσμίες, ενώ αντιμετωπίζει παράλληλα νέες εξεγέρσεις της al-Shabab, τρομοκρατικής εξτρεμιστικής ομάδας συνδεδεμένης με την al-Qaeda. Η al-Shabab είχε τεθεί υπό έλεγχο για κάποια περίοδο, όμως τώρα προβαίνει σε νέες επιθέσεις, έχοντας καταλάβει περιοχές της επαρχίας.
Η έναρξη των εκλογών είχε προκηρυχθεί για την 1η Νοεμβρίου, και η διαδικασία ήταν προγραμματισμένη να ολοκληρωθεί στις 24 Δεκεμβρίου. Αυτό, όμως, δεν κατέστη δυνατό, κυρίως λόγω της απαρχαιωμένης και «δυσκίνητης» εκλογικής διαδικασίας που ισχύει στη Σομαλία. Σύμφωνα με το παρόν σύστημα, τοπικά συμβούλια που αποτελούνται από τους γέροντες-αρχηγούς των παραδοσιακών φυλών της χώρας επιλέγουν τα 275 μέλη της Κάτω Βουλής, ενώ 5 κρατικοί νομοθέτες επιλέγουν τα μέλη της Άνω Βουλής. Στο τέλος, το Κοινοβούλιο επιλέγει τον Πρόεδρο της χώρας. Μέχρι τώρα, μόλις 24 από τα 275 μέλη της Κάτω Βουλής έχουν επιλεχθεί, τη στιγμή που υπάρχουν πολλαπλές καταγγελίες για παραβλέψεις και μεροληψία εκ μέρους της εκλογικής επιτροπής. Οι εκλογές είναι η μεγαλύτερη ελπίδα του λαού για τερματισμό της πολιτικής κρίσης, αλλά, με την κατάσταση που επικρατεί, είναι αδύνατο να ολοκληρωθεί σύντομα η όλη διαδικασία.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η διεθνής κοινότητα δεν κρύβει την ανησυχία της για το μέλλον της Σομαλίας, καθώς η «εύφλεκτη» πολιτική κατάσταση θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα στην καταστροφή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, κρατώντας ουδέτερη στάση, ζήτησαν μέσα από την Πρεσβεία τους στη Σομαλία και το Γραφείο Αφρικής του Υπουργείου Εξωτερικών την άμεση αποκλιμάκωση των εντάσεων. Επιβεβαιώνοντας την υποστήριξή τους για την προσπάθεια των εκλογών, οι Η.Π.Α. επεσήμαναν ότι είναι έτοιμες να δράσουν ενάντια σε όποιον εμποδίζει την ειρήνη στη Σομαλία. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Η.Π.Α. έχουν πραγματοποιήσει τεράστιες επενδύσεις στη χώρα, τόσο για την ασφάλειά της όσο και για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού κρατικού μηχανισμού. Σε παρόμοια μήκη κύματος κινήθηκε και η δήλωση της Πρεσβείας της Μεγάλης Βρετανίας.
Σε κοινή δήλωσή τους, η Αποστολή της Αφρικανικής Ένωσης στη Σομαλία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο ΟΗΕ ζήτησαν από τη διχασμένη κυβέρνηση να δώσει προτεραιότητα στα συμφέροντα του λαού και της χώρας, και να βάλει τέλος στη διαμάχη. Η εύθραυστη ειρήνη της Σομαλίας, όμως, βρίσκεται ήδη σε μεγάλο κίνδυνο. Ακόμα και αν ο Farmajo αποσύρει την απόφασή του και επαναφέρει τις εξουσίες του Πρωθυπουργού, όπως είχε συμβεί τον Οκτώβριο, τίποτα δεν διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξουν αντίποινα από τον Roble για τη μεταχείριση που δέχτηκε. Τυχόν εκδικητικές ενέργειες από τον Roble θα μπορούσαν να «τινάξουν» όλες τις πιθανότητες της χώρας για ένα δημοκρατικό, ειρηνικό μέλλον στον αέρα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Fears of political violence rise as Somalia’s president and prime minister jockey for power, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Somalia’s allies fear instability as political crisis deepens, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Somalia PM Roble defiant after President Farmajo suspends him, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Somalia’s election standoff intensifies, raising risk of political violence, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- Somali Prime Minister Refuses to Leave Office, Deepening Political Crisis, The National Interest, διαθέσιμο εδώ
- Deepening Somalia crisis sparks international alarm, France 24, διαθέσιμο εδώ
