Της Κατερίνας Στόικου,
Αν επιχειρούσε κάνεις να απαντήσει στην ερώτηση «τι είναι αστικός μύθος;», θα αναλογιζόταν ιστορίες που έχουν ευρεία διάδοση ανάμεσα στους κατοίκους μιας περιοχής, ιστορίες που έφηβοι συζητούν στις γειτονιές τα καλοκαιρινά βράδια, ιστορίες που κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτα βέβαιος για την αλήθεια ή το ψεύδος τους. Αυτό το στοιχείο της αβεβαιότητας είναι που τους καθιστά ακαταμάχητους και κατορθώνουν να επιβιώσουν μέσα στον χρόνο. Κάθε τόπος είναι γεμάτος από τέτοιες ιστορίες, ωστόσο μέσα από το βιβλίο του Τόλη Κοΐνη, Οι Οθωμανίδες κυρίες του Ναυπλίου, που κυκλοφορεί από τις Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή, ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει αστικούς μύθους, κατά βάση, του Ναυπλίου.
Προτού προχωρήσουμε στην παρουσίαση του βιβλίου, κρίνεται αναγκαίο να γνωρίσουμε τον συγγραφέα του. Ο Τόλης Κοΐνης γεννήθηκε το 1957 και κατοικεί μέχρι και σήμερα στο Ναύπλιο. Για την ακρίβεια, ορίζει δικούς του χώρους – όσων διαστάσεων κάνει, κατά καιρούς, κέφι – και μέσα εκεί επιβιώνει. Εργάζεται ως Μαθηματικός στη Μέση Εκπαίδευση και αρθρογραφεί σε τοπικές σελίδες του Ναυπλίου.
Ο συγγραφέας επιλέγει να τιτλοφορήσει τη συλλογή του Οι Οθωμανίδες κυρίες του Ναυπλίου, ένας τίτλος που γεννά απορίες στον αναγνώστη. Ποιες ήταν, όμως, αυτές οι Οθωμανίδες κυρίες, που επανέρχονται στα διάφορα διηγήματα της συλλογής του Τόλη Κοΐνη; Βρισκόμαστε στο 2011, ο αφηγητής, ο οποίος είναι καθηγητής Μαθηματικών, συναντά μια παλιά του μαθήτρια που βρίσκεται σε μια αλλοπρόσαλλη κατάσταση – που αποδίδεται από τον αφηγητή στις περικοπές μισθών και στις απολύσεις που έλαβαν χώρα κατά τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Η μαθήτρια αυτή του αφηγείται την ιστορία των Οθωμανίδων κυριών, οι οποίες κατά την Πολιορκία του Ναυπλίου από τους Έλληνες έβλεπαν τους συζύγους – αφέντες και προστάτες τους – να πέφτουν νεκροί ή να τρέπονται σε φυγή. Η αγάπη τους για τα παιδιά τους, αλλά και το ένστικτο της επιβίωσης, τις εξωθεί να αποποιηθούν τον ιερό νόμο που τις ήθελε υποταγμένες και κλεισμένες στα σπίτια τους, να πετάξουν τους φερετζέδες τους και να κατεβούν στο λιμάνι του Ναυπλίου, αναζητώντας σωτηρία.
Σε αυτό το σημείο, έχει ενδιαφέρον να προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε τον αφηγητή, έτσι όπως παρουσιάζεται στα διηγήματα. Ο αφηγητής, στα περισσότερα διηγήματα, είναι κάτοικος του Ναυπλίου και καθηγητής Μαθηματικών, ιδιότητες που εμφανώς μας παραπέμπουν στον ίδιο τον συγγραφέα. Τον αφηγητή πλησιάζουν στα διηγήματα διάφοροι άνθρωποι, συνήθως πρώην μαθητές του, για να του εξιστορήσουν τους αστικούς μύθους, ενώ ο αφηγητής τούς ακούει με προσοχή και κάνει εύστοχες παρατηρήσεις, αλλά και αστεία σχόλια με την ευθύτητα του ανθρώπου της διπλανής πόρτας.
Θα ήθελα, ακόμη, να αναφερθώ στο αγαπημένο μου διήγημα από τη συλλογή του Τόλη Κοΐνη, το οποίο φέρει τον τίτλο «Η παρέλαση των πειρασμών» και είναι το τελευταίο κατά σειρά και εκτενέστερο της συλλογής. Ο αφηγητής εδώ είναι μαθηματικός, που, ωστόσο, διατηρεί με μεγάλη δυσκολία ένα ιδιωτικό γραφείο ερευνών στην Αθήνα. Εκεί, δέχεται την επίσκεψη ενός συντοπίτη του και επιτυχημένου πλέον εκδότη, του Πηγασόπουλου. Ο Πηγασόπουλος αναθέτει στον αφηγητή την αναζήτηση ενός χειρογράφου, που φέρει τον τίτλο «Η παρέλαση των πειρασμών», γραμμένο από μια Φιλόλογο, την Αλίκη Συροπούλου, η οποία έφερε το χειρόγραφο στον εκδότη, το 1985, με σκοπό την έκδοσή του, ο τελευταίος, όμως, το έχασε. Είκοσι χρόνια μετά, ο Πηγασόπουλος προσπαθεί να επικοινωνήσει με την Αλίκη Συροπούλου για να διαπιστώσει ότι αγνοείται. Ο αφηγητής μας όσο ακολουθεί την πορεία της ζωής της Αλίκης τόσο βεβαιώνεται ότι κάτι κακό της συνέβη. Μήπως υπεύθυνος για ό,τι συνέβη στην άτυχη γυναίκα είναι ο πελάτης του;
Αν αγαπάτε τους αστικούς μύθους και σας γοητεύει εκείνη η λεπτή γραμμή που διαχωρίζει τον μύθο από την πραγματικότητα, το βιβλίο του Τόλη Κοΐνη αποτελεί την κατάλληλη επιλογή για εσάς. Σας προτρέπω να παρακολουθήσετε την παρέλαση των πειρασμών, να γνωρίσετε τον Κόκκινο Συνταγματάρχη και να ανακαλύψετε την ιστορία του ναύτη του Μαγγελάνου. Θα ήθελα να ολοκληρώσω το παρόν άρθρο με λίγα λόγια από το οπισθόφυλλο του βιβλίου, που είναι ενδεικτικά της ατμόσφαιρας που επιχειρεί να δημιουργήσει ο συγγραφέας: «Οι Οθωμανίδες κυρίες του Ναυπλίου έφθασαν. Ανεβαίνουν αγριεμένες στα βραχάκια του λιμενοβραχίονα. Τις ανταμώνουν μόνον αλαφροΐσκιωτοι περιπατητές… Ταυτόχρονα ένας αλλόκοτος θίασος ξεπροβάλλει».
