Της Συμέλας Θεοδοσιάδου,
Στο παρόν άρθρο, θα παρουσιαστούν ευσυνόπτως οι βασικές θέσεις των δύο πιο προσφάτων Εγκυκλιών της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, οι οποίες εξεδόθησαν προς εναρμόνιση με την επικαιρότητα και τις ανάγκες αυτής. Πρόκειται για την υπ’ αριθμόν 12/2021 που αφορά την ενδοοικογενειακή βία και την 13/2021 αναφορικά με την πλήρωση των απωτάτων χρονικών ορίων της προσωρινής κράτησης πριν την εκδίκαση της υποθέσεως που αφορά τον προσωρινώς κρατούμενο. Πιο αναλυτικά:
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 12/2021: Στην προκειμένη εγκύκλιο, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, κ. Βασίλειος Πλιώτας, επισημαίνει οδηγίες και κατευθυντήριες γραμμές προς τις εισαγγελικές αρχές, οι οποίες έχουν διατυπωθεί ήδη από παλαιότερες σχετικές εγκυκλίους. Νομική βάση της Εγκυκλίου αποτελεί το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας, το οποίο προβλέπεται στον Νόμο 3500/2006, όπως αυτός έχει επεκταθεί ως προς την εφαρμογή του αφ’ής της κυρώσεως από την Ελλάδα και της Σύμβασης του Συµβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (γνωστής ως Σύμβαση Κωνσταντινούπολης) το 2018 και του νέου Ποινικού Κώδικα. Όπως επισημαίνεται, οι προσθήκες των τελευταίων νομοθετημάτων αφενός διεύρυναν τον κύκλο των προσώπων που υπάγονται στο προστατευτικό πεδίο του Νόμου, ενώ επίσης τούτη η αξιόποινη συμπεριφορά αντιμετωπίζεται με αυξημένη ποινή, ενώ οι επιβαρυντικές περιστάσεις προσθέτουν μία ακόμη ποινική μέριμνα. Εντούτοις, διαπιστώνεται το γεγονός ότι παρά το διαμορφωθέν κατά τις ανωτέρω παραμέτρους ποινικό νομικό πλαίσιο, οι αξιόποινες πράξεις που συνιστούν εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας γίνονται ολοένα αυξανόμενες και πιο ανησυχητικές.
Όπως τεκμαίρεται και από την επικαιρότητα, τα εγκλήματα βίας ποιοτικά γίνονται όλο και πιο σκληρά, και συντελούνται χωρίς δισταγμούς, ενώ το μέγεθος της σκληρότητάς τους γίνεται αντιληπτό μέσα από την προσβολή του υπέρτατου εννόμου αγαθού, αυτού της ζωής. Μάλιστα, γίνεται αναφορά στον όρο «γυναικοκτονία» για την απόδοση της πράξεως της αφαίρεσης της ζωής γυναίκας για σωρεία λόγων, όρο έχουν ασπαστεί νομοθετικά πλείονες χώρες διεθνώς. Ως προς τον εισαγγελικό ρόλο για την προληπτική, αλλά και την κατασταλτική αντιμετώπιση του φαινομένου, επισημαίνεται ότι αυτός θα πρέπει να είναι τέτοιος ώστε να στοχεύει στην –εξ υπαρχής της εμφάνισής τέτοιων αξιοποίνων πράξεων– νομικά δραστική και αποτελεσματική αντιμετώπισή του. Οι κατευθύνσεις, τέλος, που δίνονται στην Εγκύκλιο προκειμένου για την ορθή και προσήκουσα αντιμετώπιση των εγκλημάτων της ενδοοικογενειακής βίας, συνοψίζονται ως εξής:
- Οι ακροάσεις πολιτών-φερόμενων θυμάτων που εμπίπτουν στο ως άνω εκτιθέμενο νομικό πλαίσιο να περιβάλλονται από τη δέουσα προσοχή και ενδιαφέρον. Οι δικονομικές ενέργειες που θα διενεργηθούν για την εξακρίβωση του τελεσθέντος εγκλήματος πρέπει να περιβάλλονται από διακριτικότητα και σεβασμό αλλά και να δημιουργείται το κατάλληλο περιβάλλον ώστε το θύμα μπορεί να καταγγείλει την αξιόποινη πράξη βίας εις βάρος του, ενώ οι αστυνομικοί ανακριτικοί υπάλληλοι και οι εμπλεκόμενοι σε τέτοιες υποθέσεις φορείς, θα πρέπει να δρουν σε κάθε υπόθεση ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες και περιστάσεις της.
- Σε περίπτωση που έγκλημα ενδοοικογενειακής βίας τελείται στα όρια του αυτοφώρου πλημμελήματος, θα πρέπει να ακολουθείται ως κανόνας η δικονομική μεταχείριση που προβλέπεται στα αυτόφωρα, διότι η μη πάροδος χρονικού διαστήματος από την τέλεσή του προσφέρει την ύπαρξη αναλλοίωτου αποδεικτικού υλικού που θα οδηγήσει σε κρίση επί της υποθέσεως. Έτσι, το θύμα τυγχάνει άμεσης προστασίας και ο δράστης αποτρέπεται αποτελεσματικά από την μη επανάληψη της πράξεώς του.
- Επί εφαρμογής της ποινικής διαμεσολάβησης σε τέτοιες υποθέσεις, να γίνεται επισταμένη επιτήρηση της απαρέγκλιτης τήρησης των όρων που έχουν τεθεί για τον φερόμενο δράστη.
- Στο μέτρο του δυνατού, οι υποθέσεις αυτές να προτεροποιούνται, ώστε να αποτρέπεται η αναβολή εκδίκασης κατά τη δικάσιμό τους, ειδικά λόγω της παρέλευσης του ωραρίου.
- Να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις ειδικότερες κατευθύνσεις που πρέπει να ακολουθούνται, όταν το θύμα ενδοοικογενειακής βίας είναι ανήλικο.
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 13/2021: Εν προκειμένω, ο Αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, κ. Δημήτριος Παπαγεωργίου, πραγματεύεται το ζήτημα της συμπλήρωσης των ανώτατων χρονικών ορίων της προσωρινής κράτησης πριν την εκδίκαση των υποθέσεων. Η συμπλήρωση του χρονικού αυτού ορίου πριν τη δημοσίευση της απόφασης από το πρωτοδίκως δικάζον Δικαστήριο, έχει ως αποτέλεσμα την αποφυλάκιση του κατηγορουμένου, λόγω παρέλευσης του 18μήνου. Όπως μάλιστα επισημαίνεται, αυτή η κατάσταση, που αν και μεμονωμένα έχει παρατηρηθεί εντούτοις υφίσταται, αποτελεί μία αρνητική δικονομική έκβαση, που μπορεί να αποτραπεί με κοινή προσπάθεια όλων των εμπλεκομένων στην προδικασία, ήτοι Εισαγγελέων, Ανακριτών και Δικαστικών Συμβουλίων.
Η παραίνεση για την κοινή αυτή προσπάθεια στοχεύει στην αποτροπή και αποφυγή καθυστερήσεων των διαδικασιών και ενεργειών της προδικασίας, ώστε όταν έρθει η ώρα για την εκδίκαση της υποθέσεως η διάρκεια της προσωρινής κράτησης του κατηγορουμένου να έχει φτάσει στο ανώτατο όριό της. Τέλος, ο σκοπός της Εγκυκλίου που είναι η επισήμανση και η κατεύθυνση των εισαγγελικών λειτουργών ως προς τη συμπλήρωση του ανώτατου χρονικού ορίου της προσωρινής κράτησης πριν την εκδίκαση της υπόθεσης, συνοψίζεται σε παρατηρήσεις- επισημάνσεις των χρονικών προθεσμιών που θέτει ο ΚΠΔ για τις απαραίτητες δικονομικές ενέργειες ως εξής:
- Επί εκδοθέντος εντάλματος προσωρινής κράτησης, σύμφωνα με το άρθρο 248§5 ΚΠΔ, ο ανακριτής οφείλει να περατώσει την ανάκριση εντός τεσσάρων μηνών από την επιβολή της προσωρινής κράτησης, εκτός αν ειδικώς δικαιολογείται η υπέρβαση της προθεσμίας αυτής.
- Σύμφωνα με το άρθρο 308§1 ΚΠΔ, ο εισαγγελέας, εφόσον στη δικογραφία που του διαβιβάστηκε από τον ανακριτή μετά το πέρας της κύριας ανάκρισης υπάρχουν κατηγορούμενοι κατά των οποίων έχει εκδοθεί ένταλμα προσωρινής κράτησης, οφείλει εντός μηνός να υποβάλει πρόταση στο συμβούλιο.
- Όπως το άρθρο 310§1 ΚΠΔ ορίζει, το Δικαστικό Συμβούλιο με τη σειρά του οφείλει να αποφαίνεται εντός διμήνου για το περιεχόμενο του βουλεύματός του.
- Επιπροσθέτως, χωρίς καθυστέρηση θα πρέπει να γίνεται και η εισαγωγή εισαγγελικής πρότασης και αντίστοιχα η απόφαση του Δικαστικού Συμβουλίου επί παρεμπίπτοντος βουλεύματος.
- Τέλος, γίνεται μνεία της επιτήρησης της ορθής εφαρμογής των ως άνω εξεταζόμενων διατάξεων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, πηγάζουσα από το άρθρο 5§4 της Ε.Σ.Δ.Α.
Συμπερασματικά, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, μέσα από τις Εγκυκλίους της, δίνει ή υπενθυμίζει κατευθυντήριες γραμμές επί δικονομικών ζητημάτων την ορθή και επικαιροποιημένη εφαρμογή των δικονομικών διαδικασιών. Η έκδοση Εγκυκλίων αποτελεί ενέργεια προβλεπόμενη στις σχετικές διατάξεις του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Δικαστικών Λειτουργών, αλλά και γενικώς απορρέουσα από την αρχή της ιεραρχικής υποταγής που διέπει τον εισαγγελικό θεσμό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
