Της Φωτεινής Τζαννή,
Με το νέο Νόμο 4808/2021 «περί προστασίας της εργασίας» (ΦΕΚ 101/Α/19-06-2021) συνολικού αριθμού 165 άρθρων, θεσπίζεται (μεταξύ άλλων) το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο για τις άδειες που δικαιούνται οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα. Το καινούριο αυτό νομοθέτημα εισήχθη σε συμμόρφωση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία (ΕΕ) 2019/1158 και εφαρμόζεται σε: (α) εργαζόμενους γονείς είτε φυσικούς, είτε θετούς, είτε αναδόχους, (β) τεκμαιρόμενες μητέρες που αποκτούν τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας (1464 ΑΚ) και (γ) φροντιστές.
Μάλιστα, η φύση της σχέσης εργασίας δεν επηρεάζει την εφαρμογή του νόμου. Με άλλα λόγια, καμία διαφοροποίηση δεν εντοπίζεται εάν ο ενδιαφερόμενος απασχολείται στον ιδιωτικό τομέα, με οποιαδήποτε σχέση εργασίας ή μορφή απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων μερικής απασχόλησης και ορισμένου χρόνου, των συμβάσεων ή σχέσεων προσωρινής απασχόλησης και της έμμισθης εντολής, ανεξάρτητα από τη φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Ειδικότερα, στα άρθρα 24-66 του νόμου, απαριθμούνται τα χρονικά όρια των υφιστάμενων στον ιδιωτικό τομέα αδειών, με ημερομηνία έναρξης αυτού (κατ’ άρθρο 165) από την 19/06/2021. Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνουμε ότι προς διευκόλυνση των ενδιαφερομένων, έχουν εκδοθεί οι υπ’ αριθμ. 47972/07-07-2021 και 64597/3.9.2021 διευκρινιστικές εγκύκλιοι για κάθε μία ομάδα άρθρων του νόμου. Η μεν πρώτη αφορά τα άρθρα 24-54 του νόμου, η δε δεύτερη τα άρθρα 55-67 αυτού.
Ενδεικτικά, παρατίθενται πιο κάτω τα χρονικά όρια ορισμένων εκ των πιο συχνά επιθυμητών αδειών στον χώρο του ιδιωτικού δικαίου:
- ΑΔΕΙΑ ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ (αρ. 27 του Ν. 4808/2021): (αφορά τέκνα με ημερομηνία γέννησης μετά την 19η/06/2021)
Κάθε εργαζόμενος πατέρας δικαιούται άδεια πατρότητας δεκατεσσάρων (14) εργάσιμων ημερών, με αποδοχές, η οποία πρέπει να λαμβάνεται κατά τη γέννηση του τέκνου, χωρίς καμία απολύτως προϋπόθεση και ανεξάρτητα από την οικογενειακή του κατάσταση. Η άδεια αυτή χορηγείται συνολικά ή τμηματικά σύμφωνα με την αίτηση του εργαζόμενου ως εξής:
- i. Ο εργαζόμενος λαμβάνει δύο (2) ημέρες άδειας πριν την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού, προκειμένου να καλύπτονται οι ανάγκες που συνδέονται με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, οπότε στην περίπτωση αυτή, οι υπόλοιπες δώδεκα (12) ημέρες, χορηγούνται, συνολικά ή τμηματικά, άμεσα λόγω της γέννησης του τέκνου, εντός τριάντα (30) ημερών από την ημερομηνία γέννηση.
- ii. Χορηγείται το σύνολο των ημερών αδείας μετά την ημερομηνία γέννησης.
iii. Για τους θετούς και ανάδοχους πατέρες παιδιών έως οκτώ ετών, η άδεια χορηγείται επίσης, εφόσον δεν έχει παρέλθει ο ένας μήνας από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια κατά την έναρξη ισχύος της διάταξης στις 19/6/2021.
Στην περίπτωση των τέκνων που γεννήθηκαν πριν τις 19/6/2021 και εφόσον δεν έχει παρέλθει ο ένας μήνας από τον τοκετό από την εν λόγω ημερομηνία, διευκρινίζεται ότι επιπλέον των 2 ημερών που προβλέπονταν με το προηγούμενο καθεστώς και οι οποίες θα πρέπει ήδη να τους έχουν χορηγηθεί, δικαιούνται να λάβουν όσες από τις υπόλοιπες 12 εργάσιμες ημέρες απομένουν μέχρι τη συμπλήρωση του πρώτου μήνα από τον τοκετό.
Ο εργαζόμενος υποχρεούται να γνωστοποιεί στον εργοδότη την πιθανή ημερομηνία τοκετού. Η γνωστοποίηση αυτή μπορεί να λάβει χώρα, προφορικά, γραπτά, ηλεκτρονικά, ή με όποιον άλλο τρόπο εξυπηρετεί τα μέρη.
Διευκρινίζουμε ότι ουδεμία μεταβολή επέρχεται, δηλαδή δεν προσαυξάνει η άδεια πατρότητας λόγω γέννησης διδύμων, τριδύμων ή περισσότερων πολύδυμων τέκνων.
- ΓΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ (αρ. 28 του Ν. 4808/2021)
Η γονική άδεια έχει διάρκεια τεσσάρων (4) μηνών και μπορεί να χορηγηθεί συνεχόμενα ή τμηματικά, ανάλογα με τις ανάγκες του εργαζόμενου, σύμφωνα με την αίτησή του και με τα όσα ειδικότερα ορίζονται, μέχρι το παιδί να συμπληρώσει την ηλικία των οκτώ (8) ετών, με σκοπό την εκπλήρωση των ελάχιστων υποχρεώσεων ανατροφής προς αυτό.
Οι γονείς εκείνοι που είναι μόνοι, λόγω θανάτου του άλλου γονέα ή λόγω ολικής αφαίρεσης της γονικής μέριμνας ή μη αναγνώρισης του τέκνου από τον άλλο γονέα, δικαιούνται τη γονική άδεια και το επίδομα εις διπλούν (δηλαδή, δικαιούνται να λάβουν συνολικά γονική άδεια διάρκειας οκτώ (8) μηνών διακεκομμένα ή συνεχόμενα, εκ των οποίων επιδοτούνται οι τέσσερεις μήνες από τον ΟΑΕΔ).
Προσοχή: Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως οκτώ (8) ετών, η γονική άδεια χορηγείται από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια.
Ποιες είναι όμως οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση της γονικής άδειας:
- Η επί 1 έτος συνεχόμενη απασχόληση του εργαζόμενου στον ίδιο εργοδότη. Πιο συγκεκριμένα, για τη χορήγηση της άδειας ο εργαζόμενος πρέπει να έχει συμπληρώσει ένα (1) έτος συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου στον ίδιο εργοδότη, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδική διάταξη νόμου, διαταγμάτων, κανονισμών, συλλογικών συμβάσεων εργασίας, διαιτητικών αποφάσεων ή συμφωνιών εργοδοτών και εργαζομένων.
- Ανάρτηση της γονικής άδειας στο σύστημα του ΕΡΓΑΝΗ
Τι συμβαίνει στην περίπτωση των περισσότερων τέκνων; Επέρχεται κάποια διαφοροποίηση στις μέρες που δικαιούται ο εργαζόμενος να απέχει από την εργασία του;
Το δικαίωμα των γονέων στη γονική άδεια είναι αυτοτελές για το καθένα από αυτά, εφόσον από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί μεσολάβησε ένας (1) χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδικότερη διάταξη ή ευνοϊκότερη συμφωνία των μερών. Η προϋπόθεση για την μεσολάβηση ενός έτους πραγματικής υπηρεσίας δεν βρίσκει εφαρμογή στους γονείς διδύμων, τριδύμων ή και περισσότερων πολύδυμων τέκνων.
- ΑΔΕΙΑ ΓΙΑ ΜΟΝΟΓΟΝΕΪΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ (αρ. 45 του Ν. 4808/2021)
Αυτή τη φορά η δικαιούμενη άδεια αφορά εργαζόμενο που έχει χηρέψει και στον άγαμο γονέα που έχει την αποκλειστική επιμέλεια παιδιού, χορηγείται άδεια έξι (6) εργάσιμων ημερών ετησίως, με αποδοχές, επιπλέον αυτής που δικαιούνται από άλλες διατάξεις. Επισημαίνεται ότι, καταργείται το προγενέστερο όριο ηλικίας του παιδιού και επεκτείνεται έτσι το δικαίωμα του γονέα στην άδεια ανεξαρτήτως της ηλικίας του, ενώ γονέας με τρία (3) ή περισσότερα παιδιά, δικαιούται άδειας οκτώ (8) εργάσιμων ημερών ετησίως.
- ΑΔΕΙΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗ (άρθρο 29 του Ν. 4808/2021)
Στην παρούσα περίπτωση πρέπει να διευκρινίσουμε την έννοια του φροντιστή, δηλαδή του εργαζόμενου εκείνου που παρέχει προσωπική φροντίδα ή υποστήριξη σε συγγενή ή πρόσωπο, που κατοικεί στο ίδιο νοικοκυριό με τον εργαζόμενο και που έχει ανάγκη σημαντικής φροντίδας ή υποστήριξης για σοβαρό ιατρικό λόγο.
Κάθε εργαζόμενος που έχει συμπληρώσει έξι (6) μήνες συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου δικαιούται άδεια φροντιστή, για τη φροντίδα προσώπου, διάρκειας έως πέντε (5) εργάσιμων ημερών για κάθε ημερολογιακό έτος, εφόσον το πρόσωπο αυτό έχει ανάγκη σημαντικής φροντίδας ή υποστήριξης για σοβαρό ιατρικό λόγο, η οποία βεβαιώνεται με ιατρική γνωμάτευση, για την οποία δεν προβλέπεται καταβολή αποδοχών.
- ΑΔΕΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ (άρθρο 38 του Ν. 4808/2021)
Το δικαίωμα των εργαζομένων γονέων να λάβουν την άδεια παρακολούθησης σχολικής επίδοσης τέκνου, πλέον μέχρι την ηλικία των δεκαοκτώ (18) ετών συμπληρωμένων, για κάθε παιδί που παρακολουθεί μαθήματα στοιχειώδους ή μέσης εκπαίδευσης, καθώς επίσης και σε γονείς τέκνου με ειδικές ανάγκες, ανεξαρτήτως της ηλικίας του, που φοιτά σε δομή ειδικής εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας ή είναι ενταγμένο και παρακολουθεί προγράμματα σε Κέντρα Διημέρευσης Ημερήσιας Φροντίδας ατόμων με ειδικές ανάγκες (ΚΔ-ΗΦ ΑμεΑ), Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης ατόμων με ειδικές ανάγκες (κδαπ ΑμεΑ) και ειδικά εκπαιδευτήρια.
Η άδεια χορηγείται έπειτα από κοινές, ως προς το περιεχόμενο, υπεύθυνες δηλώσεις των γονέων προς τον εργοδότη ή τους εργοδότες τους, για το ποιος γονέας εκ των δύο θα κάνει χρήση της άδειας ή, αν συμφωνούν να τη μοιραστούν, για τη γνωστοποίηση των συγκεκριμένων χρονικών διαστημάτων που θα κάνει χρήση τμήματος της άδειας ο καθένας τους. Οι εργοδότες υποχρεούνται να παρέχουν στους εργαζόμενους σχετικές βεβαιώσεις.
Διευκρινίζεται, ακόμη, ότι η άδεια του άρθρου αυτού μπορεί να χορηγείται και κατά την ημέρα του αγιασμού, με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, καθώς και κατά τις ημέρες των σχολικών εορτών ή εκδηλώσεων, επειδή ο γονέας μπορεί να ενημερωθεί και κατά τις ημέρες αυτές για θέματα λειτουργίας και οργάνωσης του σχολείου, για τον προγραμματισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας, για την επίδοση του παιδιού, ενώ μπορεί να ενημερώσει και να συζητήσει γενικότερα θέματα ή προβλήματα που αφορούν τη φοίτηση, τη συμπεριφορά, την ένταξη του παιδιού στη σχολική μονάδα ή την αλληλεπίδραση με τα άλλα παιδιά, ζητήματα που είναι επίσης πολύ σημαντικά για την ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη και υγεία.
- ΑΔΕΙΑ ΓΑΜΟΥ (αρ. 39 του Ν. 4808/2021)
Σε περίπτωση τέλεσης γάμου ή σύναψης συμφώνου συμβίωσης, χορηγείται άδεια έξι (6) εργασίμων ημερών, με αποδοχές, εφόσον ο εργαζόμενος απασχολείται με σύστημα εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας και πέντε (5) εργασίμων ημερών, εφόσον απασχολείται με σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας. Η άδεια αυτή δεν υπολογίζεται στην κανονική ετήσια.
Πρόκειται για ένα σημαντικό νομοθέτημα, εξαιρετικά βοηθητικό και κατατοπιστικό για τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, το οποίο οφείλουν να γνωρίζουν καλά, προκειμένου να απέχουν νομίμως από την παροχή της εργασίας τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Οι άδειες των εργαζομένων: Καρατζάς Χρήστος, ΡΙΜ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ-2012
- Ατομικό Εργατικό Δίκαιο – Λεβέντης Γεώργιος, Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας-2012
ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ:
- “Ν. 4808/2021 (ΦΕΚ A’ 101/19.06.2021) Για την Προστασία της Εργασίας”, διαθέσιμο εδώ
- “Άρθρο 67 ν.4808 / 2021”, διαθέσιμο εδώ
- “Νόμος 4808/2021: Σημαντικές αλλαγές στην εργατική νομοθεσία”, διαθέσιμο εδώ
