Outlander: Οι αληθινοί Frasers

Της Αθηνάς Ζαγκώτη,

Ποιος δε γνωρίζει το «φαινόμενο Outlander», το ιστορικό μυθιστόρημα της δεκαετίας του ‘90, που έκανε πάταγο παγκοσμίως και μας ταξιδεύει στη Σκωτία του 18^ου αιώνα; Μέσα από τα βιβλία της Diana Gabaldon, της συγγραφέως χάρη στην οποία γνωρίσαμε μέρος της Σκωτσέζικης Ιστορίας, εξοικειωνόμαστε τόσο με τα γεγονότα της εποχής όσο και με τους χαρακτήρες που πλαισιώνουν το έργο. Το Outlander είναι ένα πολυδιάστατο μυθιστόρημα, το οποίο απαρτίζεται τόσο από ηθικές αξίες, όπως η αληθινή αγάπη που αντέχει στο χρόνο και η ισχύς του θεσμού της οικογένειας, όσο και από αληθινά ιστορικά δρώμενα, όπως για παράδειγμα τη Μάχη του Culloden, στις 16 Απριλίου του 1746. Όμως, το Outlander δε σταματά εκεί. Αργότερα, εν έτει 2014, «μάς χαρίζεται» και τηλεοπτικά, μέσα από την ομώνυμη σειρά, κάνοντάς μας να ερωτευτούμε ακόμη περισσότερο το φαινόμενο αυτό. Όσοι είναι fans του μεγαλειώδους αυτού έργου, θα γνωρίζουν ότι πολλοί από τους χαρακτήρες της σειράς ήταν υπαρκτά πρόσωπα. Ένα από αυτά είναι ο Jamie Fraser, πρωταγωνιστής του Outlander. Συγκεκριμένα, οι προκάτοχοί του, οι Frasers του Lovat, όχι μόνο υπήρχαν, αλλά ήταν και μια ξακουστή φατρία των Highlands. Ποιοι ήταν οι Frasers του Lovat;

Οι πρώτοι Frasers που καταγράφηκαν στα κατάστιχα της Σκωτσέζικης Ιστορίας παρουσιάζονται εν έτει 1160, όταν ο Simon Fraser διατηρούσε γη στην περιοχή East Lothian. Ο ίδιος έκανε ένα δώρο προς την εκκλησία, συγκεκριμένα προς τους Τυρωνανησιακούς μοναχούς του Αβαείου του Kelso. Αργότερα, άνοιξαν οι πόρτες για την εγκατάσταση των Frasers και σε άλλες περιοχές της Σκωτίας, όπως το Inverness, το Aberdeen, το Angus και το Stirling (12^ος – 13^ος αιώνας).

Το όνομα “Fraser” προέρχεται από τη Γαλλία, κάτι που εξηγεί το γεγονός ότι, μετά την πρώτη καταγραφή τους, οι Frasers βρίσκονταν στα σύνορα πριν ενταχθούν στη Σκωτία. Ωστόσο, η συμβολή τους στην ιστορία της ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Κατά τον 14^ο αιώνα, οι Frasers του Βορρά σχημάτισαν δυο διαφορετικές ομάδες, μια στο Inverness και μια στο Aberdeen, αφήνοντας το στίγμα τους. Αξιομνημόνευτη είναι η ίδρυση του Fraserburgh, το 1601, από κάποιο μέλος των Frasers που ανήκε στο πρώτο group (το Fraserburgh είναι μια πόλη 40 μίλια βόρεια του Aberdeen, βορειοανατολικά του Aberdeenshire της Σκωτίας). Από τη δεύτερη ομάδα, πρόγονοι των Fraser του Lovat ίδρυσαν μια από τις σημαντικότερες φατρίες (“clans”) της Σκωτίας. Οι Frasers ανέλαβαν το Lovat, στη νότια όχθη των εκβολών του ποταμού Beauly. Δε γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία, υπολογίζεται, όμως, ότι απέκτησαν τίτλο ευγενείας γύρω στο 1460. Από τότε, τους απονεμήθηκε ο τίτλος “MacShimi”, γιος του Simon.

Όπως αναφέραμε πρωτύτερα, ήδη από τα τέλη του 13^ου αιώνα, οι Frasers του Lovat είχαν τοποθετήσει το λιθαράκι τους στην οικοδόμηση της Σκωτσέζικης Ιστορίας. Το πρώτο έγγραφο που συνέδεσε επίσημα τους Frasers με το Lovat χρονολογείται στις 12 Σεπτεμβρίου του 1367.

Ο λόρδος Fraser ήταν ιδιαίτερα δυναμικός και άξιος του τίτλου του. Ο τάφος του ανήκει, έως και σήμερα, στην κομητεία του Beauly. Καθώς περνούσε ο καιρός, οι άρχοντες του Lovat εναρμονίζονταν περισσότερο με τις κέλτικες συνήθειες των Σκωτσέζων, κάτι που τους βοήθησε να ενταχθούν γρηγορότερα στο μοτίβο αυτής της ζωής. Η οικογένεια των Fraser άρχισε να λειτουργεί ως φατρία, τα λεγόμενα “clans” της Σκωτίας. Παράλληλα, ο λόρδος του Lovat απέκτησε ταυτότητα και κύρος που άρμοζε στη θέση του, ενώ ωθούσε την οικογένειά του να συνάψει σχέσεις με τα υπόλοιπα clans.

Βάση για τους Frasers αποτέλεσε η γαελική λέξη “Dion”, που σημαίνει «προστασία», (προφέρεται jee-un). Η προστασία αυτή αφορούσε την προσφορά καταφυγίου σε όσους είχαν ανάγκη από βοήθεια. Γενικότερα, η επίδειξη της δύναμης, της ικανότητας συγκέντρωσης του clan προς υπεράσπιση των αδυνάμων, προκαλούσε σεβασμό στα υπόλοιπα clans. Η ισχύς που απέπνεε ένας άρχοντας συνέβαλε στην ομαλή λειτουργία του clan, αλλά και στη σωστή αντιμετώπισή του από όλες τις οικογένειες. «Η ισχύς εν τη ενώσει» είναι μια φράση που αντικατοπτρίζει τους Frasers, οι οποίοι, με αίσθημα «εθνικής ευθύνης», κατέκτησαν το Inverness για χάρη της βασίλισσάς τους, Μαρίας της Σκωτίας (1562).

Μια από τις γνωστότερες φιγούρες της οικογένειας ήταν ο εγγονός του Simon του Lovat του 7^ου, ο Simon ο 11^ος, γνωστός ως «η Παλιά Αλεπού» (“The Old Fox”). Ο χαρακτηρισμός αυτός αποδόθηκε στον Simon λόγω της πονηριάς και ευφράδειας λόγου που διέθετε, κάτι που τον βοήθησε στην επίτευξη των στόχων του. Ο Simon Fraser, ο 11^ος λόρδος του Lovat, γεννήθηκε το 1667 και πέθανε στις 9 Απριλίου του 1747. Ήταν ένθερμος υποστηρικτής των Ιακωβιτών, γνωστός για τις βίαιες βεντέτες του, αλλά και τις αλλαγές στην πίστη του. Ο Simon Lovat ήταν περίεργος, οξύθυμος και θρασύς, ενώ έχει χαρακτηριστεί και αυταρχικός. Στην υπερπαραγωγή του Outlander παίρνουμε μια μικρή γεύση από τον λόρδο του Lovat και επιβεβαιώνουμε την παραπάνω θεωρία.

Μετά τον θάνατο του 9^ου Λόρδου του Lovat, ο Simon παντρεύεται (υποχρεωτικά) τη χήρα Lovat, προκαλώντας αναταραχές στη φατρία της, τους Murrays του Atholl. Επίπτωση αυτού ήταν η καταδίκη του σε θάνατο, στα 1698, η οποία, ωστόσο, δεν πραγματοποιήθηκε, λόγω της χάρης που δόθηκε στον Simon από τον Γουλιέλμο Γ΄. Το 1701, κατηγορήθηκε και δικάστηκε για την αρπαγή της Λαίδης του Lovat, κάτι που ωστόσο δεν γνωρίζουμε αν ήταν αλήθεια. Ως αποτέλεσμα της δίκης ήρθε η εξορία και ο Fraser πέρασε αρκετό χρόνο στο Λονδίνο. Από εκεί, ταξίδεψε προς τη Γαλλία, όπου και ήρθε σε επαφή με τους εξόριστους Stuart και το κίνημά τους. Το 1703, επιστρέφει στη Σκωτία στο πλαίσιο μιας αποστολής των Ιακωβιτών, την οποία, όμως, πρόδωσε, με αποτέλεσμα να καταλήξει φυλακισμένος στη Γαλλία για 10 χρόνια. Ύστερα, το 1715, επιστρέφει στην πατρίδα του και αφοσιώνεται στις «αγαθοεργίες» για χάρη της κυβέρνησης. Μη ικανοποιημένος ακόμη από τον εαυτό του, καταφέρνει, το 1730, να εξασφαλίσει τον πλήρη τίτλο του άρχοντα του Lovat και έως το 1733 όλα τα κτήματα της περιοχής.

Διψώντας ακόμη για περισσότερα, το 1739, συνέβαλε στην ίδρυση του Κινήματος των Ιακωβιτών, θεωρώντας ότι, με τη νίκη των Stuart, θα λάμβανε σημαντική ανταμοιβή. Αντ’ αυτού, με την αποτυχία του Πρίγκιπα Καρόλου να φέρει όπλα για τον σκοπό, απογοητεύτηκε, χωρίς να χάσει τις ελπίδες του. Τοποθέτησε τον γιο του Simon στο κίνημα με τους επαναστάτες, ενώ ο ίδιος προσποιήθηκε υποταγή στον βασιλιά Γεώργιο Β΄. Μετά τη νίκη των Ιακωβιτών στο Prestonpans, τάχθηκε υπέρ του κινήματος φανερά, χωρίς ωστόσο να συμβάλει ιδιαίτερα στον σκοπό. Ωστόσο, το κίνημα ηττήθηκε από τους Άγγλους στο Culloden. Ο Fraser παρότρυνε τον Κάρολο να συνεχίσει την εκστρατεία, όμως όλα είχαν χαθεί. Μετά τη φυλάκισή του, ο Fraser καταδικάστηκε από τη Βουλή των Λόρδων στις 18 Μαρτίου 1747 και εκτελέστηκε στο Tower Hill του Λονδίνου.

Δεν είναι όλοι οι ήρωες καλοί, ούτε έχουν αίσιο τέλος, ωστόσο γράφονται στην ιστορία. Το Outlander, κατ’ εμέ, είναι το καλύτερο παράδειγμα της παραπάνω θεωρίας, καθώς, μέσα από πραγματικά γεγονότα, αναδεικνύει τόσο τους καλούς όσο και τους κακούς ήρωες.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Mackenzie, A., (1896), History of the Frasers of Lovat, Inverness, A. & W. MacKenzie.
• “Clan Fraser of Lovat: History”. Από την ιστοσελίδα clanfraser.org. Διαθέσιμο εδώ.
• “Simon Fraser, 11th Lord Lovat”. Από την εγκυκλοπαίδεια Britannica. Διαθέσιμο εδώ.