Όλα όσα συμφωνήθηκαν στη Σύνοδο COP26

Της Ελπίδας Καλαμαράκη, 

Ένα από τα πιο φλέγοντα ζητήματα της διεθνούς κοινότητας την τρέχουσα περίοδο είναι η 26^η Σύνοδος Κορυφής για την Κλιματική Αλλαγή (26th UN Climate Change Conference of the Parties – COP26), που πραγματοποιήθηκε στη Γλασκόβη. Η Σύνοδος ήταν προγραμματισμένη να πραγματοποιηθεί μεταξύ της 31ης Οκτωβρίου και 12ης Νοεμβρίου 2021. Ωστόσο, κατόπιν αδυναμίας εξεύρεσης των επιθυμητών λύσεων και άρνησης πολλών χωρών να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν, πάρθηκε μικρή παράταση. Στην πραγματικότητα, είχε προγραμματιστεί για τον Νοέμβριο του προηγούμενου έτους, αλλά αναβλήθηκε λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.

Το 1994, υπογράφτηκε η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα (United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC), η οποία δεσμεύει τα συμβαλλόμενα μέρη να συνεδριάζουν ετησίως, ώστε να συζητούν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί και τις ανερχόμενες προκλήσεις, με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η συγκεκριμένη «διάσκεψη των μερών» ονομάζεται COP, και φέτος ήταν η 26^η διάσκεψη –εξού και COP26.

Μετά την ολοκλήρωση της COP26, οι εκπρόσωποι συμφώνησαν ομόφωνα το Σύμφωνο της Γλασκώβης για το Κλίμα, μια ενημέρωση της Συμφωνίας του Παρισιού που στοχεύει στον τερματισμό της χρήσης άνθρακα και ορυκτών καυσίμων και καλεί τις χώρες να εκπονήσουν πιο επιθετικά σχέδια για το κλίμα το επόμενο έτος. Ωστόσο, οι εκπρόσωποι ήταν εμφανώς λιγότερο ευχαριστημένοι και αισιόδοξοι σε σχέση με την ολοκλήρωση της Συνόδου του Παρισίου. Σε δηλώσεις, μετά από τις τελευταίες συνεδριάσεις, διαπραγματευτές από χώρες όλου του κόσμου επισήμαναν ότι αποδέχονται το κείμενο με «πνεύμα συμβιβασμού», αφήνοντας να εννοηθεί ότι η συμφωνία δεν προχώρησε αρκετά. «Το κείμενο αντιπροσωπεύει το λιγότερο χειρότερο αποτέλεσμα», δήλωσε ο James Shaw, Υπουργός Κλίματος της Νέας Ζηλανδίας.

Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους η Συμφωνία κρίθηκε ατελής ήταν αφενός η απογοήτευση ορισμένων αδύναμων χωρών, καθώς η συμφωνία της COP26 δεν ανταποκρίνεται στις ανησυχίες τους για «απώλειες και ζημιές», αναφερόμενες στην καταστροφή που προκαλείται από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, αφετέρου η ελπίδα πολλών μελών πως η Συμφωνία θα είχε προβεί σε πιο άμεσες λύσεις για τη σταδιακή κατάργηση της ενέργειας από άνθρακα, αναφερόμενες στην τροποποίηση της τελευταίας στιγμής της διατύπωσης του κειμένου, κατόπιν αιτήματος της Ινδίας και της Κίνας. Αναλυτικότερα, ηγέτες μικρότερων, αναπτυσσόμενων χωρών τόνισαν πως οι «μεγάλοι ρυπαντές» του πλανήτη θα έπρεπε να είχαν προβεί σε μεγαλύτερες υποχωρήσεις, ώστε να συμβάλλουν στην ταχύτερη καταπολέμηση του προβλήματος της υπερθέρμανσης, διότι υπάρχουν χώρες οι οποίες έχουν πληγεί σφόδρα, λόγω της αύξησης της στάθμης της θάλασσας και των αντίξοων καιρικών συνθηκών.

«Αυτοί οι συμβιβασμοί θα συνέβαλαν στην επιβίωση των χωρών, όπως το Τουβαλού, του οποίου το υψηλότερο σημείο είναι τέσσερα μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Συνεπώς, οποιαδήποτε άνοδος της στάθμης των θαλάσσιων υδάτων θα παρασύρει τμήματα εδαφών του ή θα τα καταστήσει ακατοίκητα», δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών του Τουβαλού, Simon Kofe. Επιπλέον, πολλοί ηγέτες επιθυμούσαν η Συμφωνία να παραμείνει όπως αποφασίστηκε εξαρχής, χωρίς την παρέμβαση της Ινδίας και της Κίνας για αλλαγή του κειμένου από «σταδιακή κατάργηση» σε «σταδιακή μείωση» της ενέργειας από άνθρακα, υποδηλώνοντας έτσι την απροθυμία τους για ριζική αλλαγή, καθώς η παραγωγή άνθρακα συμφέρει τις οικονομίες τους.

Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες από τις βασικές συμφωνίες της COP26.

Άνθρακας και ορυκτά καύσιμα

Περισσότερες από 40 χώρες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων από τους πιο ενεργούς χρήστες άνθρακα, όπως η Πολωνία, η Ουκρανία και το Βιετνάμ, δεσμεύτηκαν να τον καταργήσουν σταδιακά. Οι «δυνατότερες» χώρες δήλωσαν ότι θα τον καταργήσουν μέσα στη δεκαετία του 2030, ενώ οι φτωχότερες δεσμεύονται για τη δεκαετία του 2040. Ωστόσο, η Αυστραλία -ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας θερμικού άνθρακα παγκοσμίως- δεν προσέθεσε το όνομά της στη δέσμευση. Επίσης, τουλάχιστον 20 χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ιταλίας, του Καναδά, των Η.Π.Α. και της Δανίας μαζί με ορισμένα οικονομικά ιδρύματα υποσχέθηκαν να σταματήσουν τη δημόσια χρηματοδότηση στα ορυκτά καύσιμα στο εξωτερικό μέχρι το τέλος του 2022, μετατρέποντας τα μετρητά σε καθαρή ενέργεια.

Πράσινη τεχνολογία

Περισσότεροι από 40 παγκόσμιοι ηγέτες -συμπεριλαμβανομένων των Η.Π.Α., της Ινδίας, της Αυστραλίας, της Τουρκίας, της ΕΕ και της Κίνας- συμφώνησαν σε ένα σχέδιο υπό την ηγεσία του Ηνωμένου Βασιλείου για την επιτάχυνση της προσιτής και καθαρής τεχνολογίας παγκοσμίως έως το 2030. Οι πρώτοι πέντε στόχοι έχουν ονομαστεί «επιτεύγματα της Γλασκώβης» και καλύπτουν περισσότερο από το 50% των παγκόσμιων εκπομπών. Αυτοί είναι:

• Η καθαρή ισχύς να γίνει η πιο προσιτή και αξιόπιστη επιλογή παγκοσμίως
• Τα οχήματα μηδενικών εκπομπών να είναι πιο προσβάσιμα, οικονομικά και βιώσιμα σε όλες τις περιοχές
• Ο χάλυβας σχεδόν μηδενικών εκπομπών να είναι η προτιμώμενη επιλογή στις παγκόσμιες αγορές
• Το προσιτό, ανανεώσιμο υδρογόνο με χαμηλές εκπομπές άνθρακα να είναι παγκοσμίως διαθέσιμο
• Η ανθεκτική στο κλίμα, βιώσιμη γεωργία να διαδοθεί στους αγρότες παγκοσμίως

Χρηματοδότηση

Η ΕΕ ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για τη χρηματοδότηση της πρωτοποριακής καινοτομίας για το κλίμα μαζί με τον Bill  Gates και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Το πρόγραμμα Catalyst της ΕΕ, αξίας ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, θα χρηματοδοτήσει νέες τεχνολογίες και θα επιτρέψει την επιτόπια χρήση τους στην Ευρώπη. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε ότι οι χρηματοπιστωτικές εταιρείες που ελέγχουν περίπου το 40% των παγκόσμιων περιουσιακών έχουν υπογράψει έως το 2050 στόχους καθαρού μηδενισμού, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Ο Υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Rishi Sunak, δήλωσε επίσης ότι η Βρετανία θα γίνει η πρώτη χώρα που θα αναγκάσει όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τις εισηγμένες εταιρείες στο Ηνωμένο Βασίλειο να δημοσιεύσουν σχέδια για το πώς θα μεταβούν στο καθαρό μηδέν από το 2023. Πέντε χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Βρετανίας και των Η.Π.Α., και μια ομάδα παγκόσμιων φιλανθρωπικών οργανώσεων υποσχέθηκαν 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια για να στηρίξουν τη διατήρηση των δασών των ιθαγενών και να ενισχύσουν τα δικαιώματα γης τους. Τέλος, η κυβέρνηση της Σκωτίας δεσμεύτηκε 1 εκατομμύριο λίρες για να στηρίξει τα θύματα των κλιματικών καταστροφών.

Αποψίλωση των δασών

Ο Βρετανός Πρωθυπουργός Boris Johnson εξήγησε τη δέσμευσή του να σταματήσει την αποψίλωση των δασών έως το 2030. Περισσότερες από 100 χώρες που αντιπροσωπεύουν το 85% των δασών του κόσμου έχουν εγγραφεί, συμπεριλαμβανομένων της Βραζιλίας, της Ρωσίας, του Καναδά, της Κολομβίας, της Ινδονησίας και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό.

Μεταφορά

Η Διακήρυξη της Clydebank για τους πράσινους ναυτιλιακούς διαδρόμους έχει δεσμεύσει 22 χώρες να δημιουργήσουν τουλάχιστον έξι θαλάσσιες διαδρομές μηδενικών εκπομπών έως το 2025. Οι υπογράφοντες ελπίζουν να δουν πολλούς περισσότερους πράσινους ναυτιλιακούς διαδρόμους μέχρι το 2030. Συνολικά, 34 χώρες δεσμεύτηκαν να σταματήσουν την πώληση μη ηλεκτρικών οχημάτων τουλάχιστον έως το 2040, συμπεριλαμβανομένων πολλών κορυφαίων εταιρειών οχημάτων που δεσμεύτηκαν να το κάνουν μέχρι το 2035. Η συμφωνία αυτή, ωστόσο, δεν υπεγράφη από τις κυβερνήσεις τριών από τις μεγαλύτερες αγορές αυτοκινήτων στον κόσμο -των Η.Π.Α., της Γερμανίας και της Κίνας.

Καταλήγοντας, τα συμπεράσματα της COP φέρνουν ανάμεικτα μηνύματα. Οι παρούσες δεσμεύσεις για τις μειώσεις εκπομπών δεν επιτρέπουν την επίτευξη του στόχου της συμφωνίας του Παρισιού για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας αρκετά πιο χαμηλά από τους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, και τα σημάδια υποδηλώνουν πως η συμφωνία δεν θα καταστεί αρκετή ούτε για τον «ιδανικό» στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου. «Τα κείμενα που εγκρίθηκαν είναι ένας συμβιβασμός. Αντικατοπτρίζουν τα συμφέροντα, την κατάσταση, τις αντιφάσεις και τη φάση στην οποία βρίσκεται σήμερα η πολιτική βούληση στον κόσμο (…). Δυστυχώς, η συλλογική πολιτική βούληση δεν ήταν αρκετή, ώστε να ξεπεραστούν βαθιές αντιφάσεις», αναφέρει ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών. Στον αντίποδα, είναι η πρώτη φορά που υπάρχει μία γενική ομολογία ότι τα ορυκτά καύσιμα δεν είναι το μέλλον και, συνάμα, μία ένδειξη του τέλους της εποχής του άνθρακα, γεγονός που αφήνει μία πνοή ελπίδας και αισιοδοξίας για το μέλλον.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• COP26: The key agreements from Glasgow’s climate summit, Sky News, διαθέσιμο εδώ

• COP26 ends with nobody really happy, Time, διαθέσιμο εδώ
• COP26: Επιτεύχθηκε μια «ατελής» συμφωνία για το κλίμα – Δεν καλύπτει τα αιτήματα αδύναμων εθνών, Nitro, διαθέσιμο εδώ
• Γλασκόβη – COP26: Επιτεύχθηκε συμφωνία για το κλίμα, αλλά είναι «ατελής» λέει ο Βρετανός Υπουργός, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ

• COP26: Ο ΥΠΕΞ του Τουβαλού εξέφρασε την απογοήτευσή του για το αποτέλεσμα της διάσκεψης για το κλίμα, Capital.gr, διαθέσιμο εδώ