Της Κατερίνας Σακκούλα,
Σήμερα, ο κόσμος της λογοτεχνίας γιορτάζει δύο αιώνες από τη γέννηση ενός από τους καλύτερους συγγραφείς που έχουν υπάρξει μέχρι στιγμής. Οι ιδέες που παρουσιάζει μέσα από τα έργα του έχουν εμπνεύσει τα λογοτεχνικά ρεύματα του μοντερνισμού και του υπαρξισμού, ενώ έχουν θέσει και τους θεμέλιους λίθους για ποικίλες σχολές της ψυχολογίας και της θεολογίας. Τα έργα του έχουν, συχνά, περιγραφεί ως προφητικά, καθώς κατάφεραν επανειλημμένα να προβλέψουν τη συμπεριφορά των Μπολσεβίκων σε περίπτωση που ανέβαιναν στην εξουσία. Ο λόγος για τον Ρώσο κλασικό, Fyodor Dostoyevsky.
Ο Dostoyevsky προέρχεται από μία κατά κανόνα αυστηρή οικογένεια, η οποία κατατάσσεται στους ευγενείς της εποχής χωρίς, όμως, να απολαμβάνει και το αντίστοιχο κοινωνικό κύρος, καθώς ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός γιατρός και χειρουργός. Η μητέρα του ευθύνεται για τη προσήλωση του ίδιου στη θρησκεία, σε αντίθεση με τη τάση της «υψηλής κοινωνίας» προς τον σκεπτικισμό.
Παρά την αγάπη που ο ίδιος τρέφει για τον γραπτό λόγο από μικρή ηλικία, ο πατέρας του τον αναγκάζει να εγγραφεί στο Στρατιωτικό Μηχανοτεχνικό Πανεπιστήμιο στην Αγία Πετρούπολη. Κατά τη διάρκεια της φοίτησής του, ο Dostoyevsky διαβάζει όλο και περισσότερο έργα των Nikolay Karamzin, Ann Radcliffe, Friedlich Schiller, Aleksandr Pushkin και Sir Walter Scott, συγγραφέων που κατά γενική ομολογία παράγουν ρομάντζα και έργα μυστηρίου. Μετά την αποφοίτηση του γίνεται ανθυπολοχαγός, θέση από την οποία παραιτείται λίγο καιρό μετά τον θάνατο των γονέων του, προκείμενου να ακολουθήσει μια καριέρα ως συγγραφέας.
Ο Dostoyevsky εκδίδει την πρώτη του νουβέλα με το τίτλο Φτωχοί Άνθρωποι το 1846 με τη βοήθεια του αδελφού του, Mikhail. Σχεδόν αμέσως αρχίζει να δοξάζεται ως το καινούργιο ταλέντο της ρωσικής λογοτεχνίας. Ο ποιητής Nikolay Nekrasov, ο οποίος διαβάζει τη νουβέλα, εντυπωσιάζεται από την επίγνωση που επιδεικνύει ο συγγραφέας για την ανθρώπινη ψυχολογία. Μάλιστα, ένας από τους πιο σκληρούς κριτικούς της εποχής, ο Vissarion Belinsky, σε επικοινωνία του με τον Dostoyevsky αναφέρει: «Καταλαβαίνεις, εσύ ο ίδιος, τι έχεις γράψει!». Στο Ημερολόγιο ενός Συγγραφέα ο Dostoyevsky περιγράφει αυτή τη στιγμή ως την πιο ευτυχισμένη της ζωής του.
Το 1847, προσχωρεί σε μία πολιτική-φιλοσοφική κίνηση, γνωστή ως Κύκλος Πετρασέφσκι, η οποία αποτελείται κατά κύριο λόγο από ανθρώπους του πνεύματος, που συζητάνε για έναν ουτοπικό σοσιαλισμό. Στις 23 Απριλίου 1849, ο Dostoyevsky και άλλα μέλη του Κύκλου συλλαμβάνονται και περνούν 8 μήνες στη φυλακή. Στις 22 Δεκεμβρίου, οδηγούνται για εκτέλεση, όμως την τελευταία στιγμή –και λίγο πριν εκπυρσοκροτήσουν τα όπλα– η απόφαση ανακαλείται. Ένας από τους κρατούμενους, υπό την πίεση που βίωσε, οδηγείται στην τρέλα. Η πραγματική ποινή που τους δίνεται είναι να περάσουν 4 χρόνια σε στρατόπεδο εργασίας στη Σιβηρία, τα οποία θα ακολουθηθούν από ένα ακαθόριστο διάστημα στρατιωτικής θητείας.
Ο Dostoyevsky επιστρέφει από την εξορία του 10 χρόνια αργότερα και γράφει το έργο του Το Σπίτι των Νεκρών, το οποίο έχει έναν ημι-αυτοβιογραφικό χαρακτήρα. Στο μυθιστόρημα ο ίδιος αναφέρεται στις άθλιες συνθήκες που επικρατούσαν στο στρατόπεδο εργασίας, με ειδική αναφορά στη βιαιότητα των φρουρών. Ο Leo Tolstoy θεωρεί το συγκεκριμένο έργο το αριστούργημα του Dostoyevsky.
Με την ψυχική του υγεία να έχει εκφυλιστεί μετά την εξορία του –καθώς, πλέον, πάσχει από επιληπτικά επεισόδια και κατάθλιψη– ο μεγάλος Ρώσος κλασικός συνεχίζει γράφοντας κάποια από τα πιο γνωστά έργα του, όπως τα Έγκλημα και Τιμωρία, Ο Ηλίθιος και Οι Αδελφοί Καραμαζόφ. Πολλές φορές, η ψυχική του κατάσταση αντανακλάται και στους χαρακτήρες του. Ο Fyodor Dostoyevsky συνέχισε να γράφει μέχρι και τα τελευταία χρόνια της ζωής του, έως ότου κατέληξε στις 9 Φεβρουαρίου του 1881 στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Fyodor Dostoyevsky, Encyclopedia Britannica, διαθέσιμο εδώ
- Fyodor Dostoevsky, The School of Life, διαθέσιμο εδώ
