Της Εμμανουέλας Μπουλταδάκη,
Είναι ευρέως γνωστό ότι το καθεστώς του Χίτλερ έσπερνε τον τρόμο και το φόβο σε όλες τις κατεκτημένες περιοχές. Η θηριωδία των Ναζί έχει μείνει ανεξίτηλη στις μνήμες των Ευρωπαίων, καθώς υπάρχουν ακόμα κατάλοιπα εκείνης της τρομακτικής περιόδου. Αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση της ουκρανικής πόλης Babi Yar, η οποία βρίσκεται δίπλα από το Κίεβο, που υπέστη μια σφαγή 34.0000 Εβραίων. Ας κάνουμε όμως μια στροφή στα γεγονότα εκείνης της περιόδου. Οι Γερμανοί στράφηκαν εναντίον του Κιέβου, στις 7 Ιουλίου του 1941, συνεχίζοντας την επίθεση τους κατά της ΕΣΣΔ. Κατά τη διάρκεια της Μάχης του Κιέβου, οι Γερμανοί κατέλαβαν το Νοτιοδυτικό μέτωπο της ΕΣΣΔ και κατάφεραν να αποκτήσουν μια πόλη σε ένα νευραλγικό σημείο, το Κίεβο. Στις 19 Σεπτεμβρίου τα σοβιετικά στρατεύματα άρχισαν να υποχωρούν. Στις 27 Σεπτεμβρίου η γερμανική κατοχή ήταν γεγονός. Η προέλαση των SS στο Κίεβο σηματοδοτούσε την αρχή μιας περιόδου καταδίωξης του εβραϊκού στοιχείου. Στις 29 Σεπτεμβρίου έλαβε χώρα μια από τις μεγαλύτερες σφαγές στην ιστορία αυτή στο Babi Yar, το οποίο σημαίνει Φαράγγι της Γιαγιάς. Το τελευταίο είναι το όνομα μιας χαράδρας που βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Κιέβου.
Η πόλη απαριθμούσε 900.000 κατοίκους, εκ των οποίων οι 150.000 με 200.000 ήταν Εβραίοι. Αφορμή για να αρχίσουν οι σφαγές έδωσε το σαμποτάζ που προκάλεσαν στις 23 Σεπτεμβρίου του 1941 οι άνδρες της NKVD, της μυστικής υπηρεσίας του Στάλιν. Συνέπεια αυτού, ήταν να καταστραφεί το αρχηγείο των Γερμανών καθώς και ένα μέρος της πόλης. Οι Γερμανοί αποφάσισαν τότε, να θέσουν σε εφαρμογή το σχέδιο της ολοκληρωτικής εξόντωσης του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης. Το σχέδιο αυτό θα διεκπεραίωνε ο Συνταγματάρχης των SS Paul Blobel. Στις 28 Σεπτεμβρίου, οι δυνάμεις κατοχής έκαναν μια ανακοίνωση και ζήτησαν από τον εβραϊκό πληθυσμό να συγκεντρωθεί σε ένα σταυροδρόμι στις 29 Σεπτεμβρίου. Μάλιστα, τους ζητούσαν να έχουν τα προσωπικά τους αντικείμενα και τα χαρτιά τους. Αν κάποιος Εβραίος βρισκόταν σε διαφορετικό μέρος, τότε θα εκτελούνταν εκείνη τη στιγμή, καθώς και αν κάποιος μη Εβραίος βοηθούσε κάποιον Εβραίο να ξεφύγει. Για να εξασφαλίσουν την υπακοή τους, οι Γερμανοί διέδωσαν τη φήμη ότι θα μετέφεραν τους Εβραίους σε κάποιο στρατόπεδο εργασίας στη Γερμανία. Όπως δήλωσε ο Anatoly Poldosky, διευθυντής του ουκρανικού Κέντρου για το Ολοκαύτωμα στο Κίεβο, οι Εβραίοι δεν είχαν την παραμικρή ιδέα της φρικαλεότητας που τους περίμενε, καθώς δεν είχαν παρόμοιες εμπειρίες από τη γερμανική κατοχή κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μόλις συγκεντρώθηκαν όλοι εκείνο το πρωινό, ξεκίνησαν την πορεία τους προς τη χαράδρα Babi Yar. Η ειρωνεία της τύχης, κοντά στην χαράδρα υπήρχε και ένα εβραϊκό νεκροταφείο. Οι Γερμανοί είχαν περιφράξει τη χαράδρα με συρματόπλεγμα για λόγους ασφαλείας και επίσης υπήρχαν τρεις σειρές κύκλων ασφαλείας από ενόπλους για συγκρατήσουν τους Εβραίους σε περίπτωση που προσπαθούσαν να ξεφύγουν. Έπειτα, τους διέταξαν να γδυθούν και να αφήσουν τα ρούχα και τα υπάρχοντα και τους οδηγούσαν ανά ομάδες 10 ατόμων στη χαράδρα όπου εκτελούνταν επιτόπου. Λέγεται ότι η σφαγή διήρκησε 2 με 4 μέρες περίπου μέχρι τις 3 Οκτωβρίου. Υπολογίζεται ότι περίπου 35.000 άτομα εκτελέστηκαν εκείνες τις μέρες. Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν στη χαράδρα για τους πληθυσμούς των Ρομά και Σίντε. Οι Σοβιετικοί υπολόγισαν ότι στη χαράδρα έχασαν τη ζωή τους 100.000 άτομα. Ο Blobel επέστρεψε στο Κίεβο, τον Ιούλιο του 1943, με σκοπό την εκταφή και την καύση των πτωμάτων για να συγκαλύψει τα ίχνη των εγκλημάτων των Γερμανών, έργο για το οποίο χρειάστηκαν 6 εβδομάδες. Μπορεί οι Γερμανοί να προσπάθησαν να καλύψουν αυτό τη σκληρή και απάνθρωπη πράξη τους, αλλά αυτή η μελανή σελίδα στην ιστορία δεν έχει ξεχαστεί ακόμα και σήμερα.
Το 1976, ένα μνημείο προς τιμήν των θυμάτων αυτών αναγέρθηκε, στο οποίο όμως δεν αναφέρονταν ως εκτελεσθέντες Εβραίοι λόγω πολιτικής σκοπιμότητας. Ωστόσο, αυτό διορθώθηκε δεκαπέντε χρόνια αργότερα όταν αναγέρθηκε ένα καινούριο μνημείο, ονόματι Menorah. Συγκλονιστικές είναι και οι μαρτυρίες από τους επιζήσαντες, όπως αυτή της Dina Pronicheva η οποία γλύτωσε το θάνατο προσποιούμενη την πεθαμένη. Όπως αναφέρει, όταν άρχισαν οι πυροβολισμοί έπεσε κάτω και καθόταν ακίνητη δίπλα στους πεθαμένους για να μην αντιληφθούν ότι είναι ακόμα ζωντανή. Άκουγε τα βογκητά και τις κραυγές των τραυματισμένων, τα κλάματα των παιδιών. Όσο βράδιαζε, οι Γερμανοί προσπαθούσαν να αποτελειώσουν τους εναπομείναντες Εβραίους και τους κάλυψαν με χώμα. Μόλις αντιλήφθηκε ότι οι φρουροί είχαν φύγει, η Dina ξεσκέπασε το χώμα με το οποίο την είχαν καλύψει και ξέφυγε. Υπολογίζεται ότι μόνο 29 άτομα κατάφεραν να ξεφύγουν από τις φρικαλεότητες των Γερμανών. Τα γεγονότα αυτά έχουν αφήσει το στίγμα τους ακόμη και σήμερα και είναι δύσκολο να διαγραφούν από τη μνήμη. Ο αντιπρόεδρος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συμβουλίου, Yaakov Dov Bleich, αναφέρει ότι «δεν ήταν μόνο κάτι που αφορά τους Εβραίους, αλλά ήταν ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Ήταν γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί. Ήταν άνθρωποι. Πέθαναν επειδή ήταν Εβραίοι αλλά η αιτία για όλα ήταν το μίσος».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Babi Yar: 80 years after Nazi massacre, its ghosts still haunt Ukraine, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Babi Yar massacre begins, History, διαθέσιμο εδώ
