Της Ροδάνθης Αλεξίου,
Σήμερα θα θυμηθούμε με έναν τρόπο λίγο πιο παραστατικό. Θα κάνουμε ένα ταξίδι στο 2001, σε μια πραγματικότητα κάπως διαφορετική. Έχουμε ένα τέλειο διαμέρισμα στο Soho της Νέας Υόρκης, αλλά και μια αξιοζήλευτη δουλειά στα γραφεία του επιβλητικού Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου (Δίδυμου Πύργοι) -στον 93ο όροφο κιόλας! Η ζωή μοιάζει να παίρνει τα πάνω της, οι κόποι μας ξεπληρώνονται στην χώρα που μπορούμε να κάνουμε το όνειρό μας πραγματικότητα. Την Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου το πρωί, ξυπνάμε χωρίς μεγάλη διάθεση για δουλειά -πιθανότατα συνέπεια του πονοκεφάλου και του πυρετού που μας καταδιώκει μετά τις καλοκαιρινές διακοπές. Αναρωτιόμαστε αν αξίζει τον κόπο μια ακόμα ημέρα ελευθερίας μπροστά στους τόνους εργασίας που μας περιμένει στο γραφείο, και τελικά καθόμαστε σπίτι. Δεν φανταζόμασταν άλλωστε, ότι αυτή η απόφαση θα μας καθιστούσε, λίγη ώρα αργότερα, τους πιο τυχερούς ανθρώπους της Νέας Υόρκης.
Στις 8:45, το αεροπλάνο της πτήσης 11 από τη Βοστώνη για το Los Angeles θα χτυπήσει το Βόρειο Πύργο, ανάμεσα στους ορόφους 93 με 94 -εκεί που βρίσκεται το γραφείο μας (!). Οι εργαζόμενοι των ψηλότερων ορόφων θα αποκλειστούν από τη φωτιά που ξέσπασε στις σκάλες από την πρόσκρουση. Η είδηση θα εξαπλωθεί γρήγορα και χιλιάδες πολίτες θα ανοίξουν την τηλεόρασή τους για να δουν τη ζωντανή μετάδοση του γεγονότος. Στην αρχή, οι πρώτες εκτιμήσεις από τους παρατηρητές έδειχναν ατύχημα. Ο στρατός γνώριζε από τις 8:40 ότι το αεροπλάνο είχε δεχτεί αεροπειρατεία και έστελνε μέσα για να το αναχαιτίσουν. Δέκα λεπτά μετά την πρόσκρουση του πρώτου αεροπλάνου στον Πύργο, ο Νότιος Πύργος θεωρείται ασφαλής. Δεν πραγματοποιείται καμία προσπάθεια εκκένωσής του παρά μόνο στις 8:59, όταν κηρύσσεται εκκένωση σε όλο το σύμπλεγμα. Στα επόμενα τέσσερα λεπτά το αεροπλάνο της πτήσης 175 προσκρούει στον Νότιο Πύργο, ο οποίος θα είναι και ο πρώτος από τους δύο που θα καταρρεύσει, μία ώρα μετά την καταστροφή. Μισή ώρα μετά θα ακολουθήσει και ο Βόρειος. Δύο επιπλέον αεροπλάνα είχαν δεχτεί επίθεση την ίδια ώρα, με στόχους το Πεντάγωνο και την Ουάσιγκτον. Στην επίθεση στο Πεντάγωνο, πενήντα εννέα άνθρωποι, οι οποίοι επέβαιναν στο αεροπλάνο και εκατό εικοσιπέντε στο έδαφος έχασαν τη ζωή τους από την πτώση της πτήσης 77. Το τέταρτο αεροπλάνο της πτήσης 93 δεν έφτασε ποτέ στο στόχο του, προσκρούοντας στο έδαφος σε μια περιοχή της Pennsylvania.
Δύο χιλιάδες εννιακόσιοι εβδομήντα επτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εκείνη την ημέρα και πάνω από εξήντα χιλιάδες τραυματίστηκαν. Για πολλούς μελετητές, η 11η Σεπτεμβρίου υπήρξε η μέρα που άλλαξε για πάντα την πολιτική σκηνή των Η.Π.Α. και η ζωντανή αναμετάδοση των γεγονότων συγκλόνισε εκατομμύρια ανθρώπους ανά την υφήλιο. Οι Αμερικανοί πολίτες είδαν τον Πρόεδρό τους να ενημερώνεται μπροστά σε τηλεοπτικές κάμερες για τις επιθέσεις, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στο Emma E. Booker Elementary School στην Sarasota, στο οποίο έκανε και τις πρώτες δηλώσεις για την τραγωδία. “America is under attack” φαίνεται να ψιθυρίζει ο σύμβουλος του τότε Προέδρου με χιλιάδες Αμερικανούς να παρακολουθούν σε ζωντανή μετάδοση το σοκ του ηγέτη τους, ενώ η δασκάλα συνέχιζε κανονικά το μάθημα στους μικρούς μαθητές της σχολικής αίθουσας που βρισκόταν ο Bush.
Ο Bush δεν θα βρισκόταν, ωστόσο, μόνος του απέναντι σε αυτή την κρίση. Η τραγωδία αυτή είχε ως απότοκο μια, ίσως, από της πιο ενωτικές στιγμές της αμερικανικής πολιτικής σκηνής. Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί άφησαν πίσω τους τις ιδεολογικές διαφορές τους και τα πολιτικά ξίφη και αντιμετώπισαν σαν μια γροθιά την επίθεση κατά της χώρας τους. Το απόγευμα της 11ης Σεπτεμβρίου, μέλη και των δύο κομμάτων προσεύχονταν και τραγουδούσαν το “God Bless America” στα σκαλιά του Καπιτωλίου. Οι Δημοκρατικοί ήταν διατεθειμένοι να υποστηρίξουν τον Ρεπουμπλικανό Πρόεδρό σε οποιαδήποτε απόφασή του και έτσι η εξωτερική απειλή ένωσε τις δύο παρατάξεις. Με αυτόν τον τρόπο, οι Αμερικανοί πολίτες ένιωσαν ασφάλεια και αυτό φανερώθηκε και στις δημοσκοπήσεις για την δημοτικότητα του Bush (από το 50% πριν τις επιθέσεις, να εκτοξεύεται σχεδόν στο 90% τους μήνες που ακολούθησαν). Λόγω της δημοφιλίας του και της πίστης των πολιτών στην ηγεσία του, η εισβολή στο Αφγανιστάν θεωρήθηκε ως η πιο σωστή κίνηση και από τα δύο κόμματα και πολλοί νεαροί Αμερικανοί κατατάχθηκαν στον στρατό για να πολεμήσουν την τρομοκρατία, αλλά για να εκδικηθούν προσωπικά για τα θύματα που θρήνησαν την 11η Σεπτεμβρίου.
Με τον φόβο για μια καινούρια τρομοκρατική επίθεση, ξεκίνησε ένας από τους πιο καταστροφικούς -για όλα τα εμπλεκόμενα κράτη- πολέμους των Η.Π.Α., αυτός κατά χωρών της Μέσης Ανατολής. Αν και η πρώτη αυτή αντίδραση της τότε κυβέρνησης Bush επιδοκιμάστηκε από τον αμερικανικό λαό, οι συγγενείς των θυμάτων ακόμα ζητούν μια ενδελεχή έρευνα σχετικά με το ποιος ήταν πραγματικά υπαίτιος για την επίθεση, αφού ακόμα δεν έχουν λάβει ικανοποιητικές απαντήσεις στα ερωτήματά τους όσον αφορά το τι πήγε λάθος εκείνη την μοιραία μέρα και πώς μπόρεσε ο Osama Bin Laden να πετύχει το σχέδιό του. Οι απαντήσεις αυτές σίγουρα δεν βρέθηκαν στο πεδίο μάχης του Αφγανιστάν και του Ιράκ και 20 χρόνια μετά, επιζώντες και πολίτες αναζητούν ακόμα τους υπαίτιους προσπαθώντας να κλείσουν αυτό το μελανό κεφάλαιο της ζωής τους και να βρουν ψυχική ηρεμία. Φυσικά, τον πόνο αυτών των ανθρώπων δεν έχασε την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί η σπουδαία «φάρα» των συνωμοσιολόγων που έσπευσε να δημιουργήσει δικές της θεωρίες για το τι έγινε πραγματικά εκείνη την μέρα.
Παράλληλα, ο πόλεμος αυτός έφερε στην επιφάνεια της αμερικανικής κοινωνίας έντονα φαινόμενα θρησκευτικού και φυλετικού ρατσισμού προς τις μουσουλμανικές κοινότητες. Ακόμα και μέσα από την αμερικανική τέχνη (τηλεοπτικές σειρές, ταινίες) παρατηρούμε την «αλλαγή» των κακών χαρακτήρων από τους Σοβιετικούς σε Μεσοανατολίτικους τρομοκράτες. Γνωστά παραδείγματα είναι σειρές όπως το 24 (2001-2010), αλλά και η πρώτη ταινία του Iron Man (2008), όπου υπάρχουν αναφορές στον πόλεμο του Αφγανιστάν, ανάμεσα σε πάρα πολλές άλλες ταινίες περιπέτειας.
Η στάση των Η.Π.Α. με τα τρίτα κράτη δεν άλλαξε, όμως, πραγματικά στις 11 Σεπτεμβρίου. Πολιτικές εντάσεις υπήρχαν στις σχέσεις των Η.Π.Α. με χώρες της Μέσης Ανατολής ήδη από τον Ψυχρό Πόλεμο, λόγω της κόντρας των δύο Υπερδυνάμεων (Η.Π.Α. και Σοβιετική Ένωση) για τον έλεγχο της περιοχής. Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, οι Η.Π.Α. ίσως έπρεπε απλώς να αντιμετωπίσουν τα ανοιχτά μέτωπα που είχαν αφήσει. Ίσως, αν δεν είχαν εμπλακεί εξ αρχής στην περιοχή, δε θα είχαμε 2.977 θύματα στην 9/11, ούτε εκατομμύρια θύματα στους μακροχρόνιους πολέμους, και φυσικά δε θα είχαμε βρεθεί εν έτη 2021 με σκληρά μέτρα παρακολούθησης και ελέγχων υπό τον διαρκή φόβο μιας νέας επίθεσης.
20 χρόνια μετά, η μέρα αποτελεί ένα σημαντικό σημείο αναφοράς για την σύγχρονη πολιτική σκηνή -αμερικανική και παγκόσμια. Οι Αμερικανοί πολίτες ενθυμούμενοι και θρηνώντας ακόμα τους νεκρούς τους, βρίσκονται ξανά ενωμένοι παρά το γενικότερο διχασμό που επικρατεί. Με τη σειρά τους, ο 46ος Αμερικανός Πρόεδρος Joe Biden και η γυναίκα του Jill θα παρευρεθούν στα τρία σημεία που έπεσαν τα αεροπλάνα για να τιμήσουν όσους έχασαν την ζωή τους από αυτές τις επιθέσεις. Σε ένα επετειακό βίντεο που δημιούργησε ο Λευκός Οίκος, ο νυν Πρόεδρος ανέφερε χαρακτηριστικά: “We honour all those who risked and gave their lives in the minutes, hours, months and years afterwards”.
Και εμείς;
Εμείς δε ζούμε στις Η.Π.Α. Δεν είχαμε σπίτι στο Soho, ούτε δουλειά στα γραφεία του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Γιατί να μας νοιάζει; Γιατί να μας ενδιαφέρει η επέτειος της τρομοκρατικής επίθεσης στη Νέα Υόρκη;
Γιατί πρόκειται για χαμένες ζωές. Οφείλουμε στο βωμό της ανθρωπότητας και της αξίας της ανθρώπινης ζωής να κρατήσουμε στη μνήμη μας όλες τις ιστορίες των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους εκείνη την Τρίτη το πρωί, μαζί και τους ήρωες που έσωσαν κόσμο, τους πυροσβέστες και τους αστυνομικούς που χάθηκαν μέσα στην πτώση των κτιρίων, προσπαθώντας να βοηθήσουν. Γιατί δε θα ήμασταν άνθρωποι αν σήμερα στρέφαμε την προσοχή μας σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τις ιστορίες αυτών των 2.977 ατόμων. Αύριο είναι άλλη μέρα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 9/11/01 Timeline: How the terror attacks unfolded on September 11, 2001, ABC, Διαθέσιμο εδώ.
- Timeline: How September 11, 2001 led to US’s longest war, AlJazeera, Διαθέσιμο εδώ.
