Της Μαρίας Τσούκα,
«Ήταν τόσο χαρούμενη όταν ανακάλυψε ότι ήταν έγκυος και πέρασε τους επόμενους μήνες της εγκυμοσύνης της με προετοιμασίες για τον ερχομό του μωρού της. Ο τοκετός ήταν φυσιολογικός και το βρέφος, ένα υγιέστατο κοριτσάκι με ροδαλά μάγουλα. Ωστόσο, μερικές μέρες μετά τον τοκετό, η μητέρα έκλαιγε ασταμάτητα, αισθανόταν μπερδεμένη και ανήμπορη να φροντίσει το νεογνό της».
Αυτό αποτελεί μια κλασική περίπτωση επιλόχειας κατάθλιψης. Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι το φαινόμενο της κατάθλιψης μετά από μία γέννα και εμφανίζεται, τουλάχιστον, στο 10% των νέων μητέρων. Μπορεί να προκαλείται από την έκλυση ορμονών που λαμβάνει χώρα μετά τη γέννα, δηλαδή των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Σε ορισμένες και σπάνιες, όμως, περιπτώσεις, η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να αποβεί μοιραία.
Η εμφάνιση της κατάθλιψης είναι εντελώς ξαφνική και στις περισσότερες των περιπτώσεων κρίνεται πιο πιθανό να εμφανιστεί σε γυναίκες που είχαν διαγνωσθεί με κατάθλιψη στο παρελθόν ή κάποιο μέλος από το οικογενειακό τους περιβάλλον είναι ή ήταν καταθλιπτικό. Οι γενετικοί παράγοντες, επίσης, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο, καθώς οι γενετικοί πολυμορφισμοί στο γονίδιο 5-HTT (serotonin transporter gene), έχουν σχέση με την εκδήλωση της νόσου (Tavares Pinheiro et al., 2013).
Η εντονότερη μορφή κατάθλιψης της λοχείας, είναι η ψύχωση της λοχείας, και αντιμετωπίζεται ως κατάσταση που χρήζει άμεσης παρέμβασης ψυχιάτρου. Χρειάζεται πάντα νοσηλεία, γιατί η πλειοψηφία των ατόμων που πάσχουν από τη συγκεκριμένη ψύχωση, εμφανίζει διπολική διαταραχή. Οι περιπτώσεις αυτές αντιμετωπίζονται με ανάλογη χορήγηση αντικαταθλιπτικών ή άλλων αντίστοιχων φαρμάκων.
Κατάθλιψη και έμφυτη διυποκειμενικότητα
Συνήθως, οι φροντιστές των μωρών μπορεί να αποσπαστούν από κάτι και τα μωρά μπορεί να νυστάξουν ή να είναι ανήσυχα. Συνήθως, όμως, αυτό το γεγονός διαρκεί για μερικά δευτερόλεπτα. Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που η μητέρα είναι καταθλιπτική; Ποια η αντίδρασή της απέναντι στην επικοινωνία με το βρέφος, και πώς συμβάλει αυτό το γεγονός στην ανάπτυξη του βρέφους;
Σε σύγκριση με τις μη καταθλιπτικές μητέρες, εκείνες που πάσχουν από κατάθλιψη δείχνουν να είναι λιγότερο ευαίσθητες στα συναισθηματικά σήματα του βρέφους τους. Μάλιστα, πολλές φορές ίσως μεταφέρουν την έλλειψη ανταπόκρισης στα μωρά τους (Field et al., 2007a). Πιο συγκεκριμένα, σε μια διαδικασία επαφής μεταξύ μητέρας-βρέφους, τα βρέφη μπορεί να αποστρέψουν το βλέμμα τους όταν οι καταθλιπτικές μητέρες μένουν με ανέκφραστο πρόσωπο (όπως κάνουν και τα βρέφη μη καταθλιπτικών μητέρων), δεν εμφανίζουν κάποια αναστάτωση ή διαμαρτυρία. Η σχετική βιβλιογραφία δείχνει ότι η συγκεκριμένη αντίδραση δεν σημαίνει ότι τα βρέφη δεν ενοχλούνται από την έλλειψη ανταπόκρισης της μητέρας, αλλά ότι έχουν μάθει να αποδεσμεύονται από στρεσσογόνες αλληλεπιδράσεις με τη μητέρας τους (Tremblay et al., 2005).
Aντιμετώπιση επιλόχειας κατάθλιψης
Στη σύγχρονη εποχή, που οι συνθήκες έχουν αλλάξει άρδην και η ψυχολογική βοήθεια δεν θεωρείται πια ταμπού, κρίνεται αναγκαίο η νέα μητέρα, όταν παρατηρεί ακόμη και τα πρώτα συμπτώματα της κατάθλιψης της λοχείας, να προσφεύγει σε κάποιον ειδικό. Ένας ψυχολόγος μπορεί να συμβουλεύσει τη νέα μητέρα κατάλληλα και να την καθησυχάσει, ακόμη και για θέματα που μόνο ένας γυναικολόγος ή μια μαία δεν αρκούν. Για την ακρίβεια, η συνεργασία αυτών θα αποτελέσει την πιο αποτελεσματική λύση στο πρόβλημα.
Επιπροσθέτως, το οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να συμβάλλει σημαντικά. Ιδίως τα άτομα του ίδιου φύλου (μητέρα και πεθερά) οφείλουν να υποστηρίζουν τη νέα μαμά με κάθε τρόπο, τόσο σε θέματα που σχετίζονται με την οικιακή φροντίδα, όσο και σε θέματα που σχετίζονται με το νεογνό και την ανατροφή του.
Τέλος, ο σύζυγος είναι αυτός που την κρίσιμη αυτή περίοδο οφείλει να σταθεί αρωγός στην προσπάθεια της συζύγου του, να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, και να την εμψυχώνει καθημερινά. Οι δύο γονείς πρέπει να συνεργάζονται και να λειτουργούν ως μια ομάδα. Ο σύντροφος και πατέρας πρέπει να υπενθυμίζει καθημερινά στη γυναίκα του ότι ο ερχομός ενός παιδιού μπορεί να φαίνεται δύσκολος στην αρχή, αλλά μετά από μια περίοδο προσαρμογής, θα είναι η ίδια σε θέση να καταλάβει γιατί η μητρότητα αποτελεί κάτι που κάθε γυναίκα αξίζει να ζήσει, έστω και μια φορά στη ζωή της…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Davila, E. Εγκυμοσύνη & Τοκετός. Αθήνα: Εκδόσεις ΚΑΛΟΚΑΘΗ
- Mitchell, C., Notterman, D., Brooks-Gunn, J., Hobcraft, J., Garfinkel, I., Jaeger, K., … & McLanahan, S. Role of mother’s genes and environment in postpartum depression. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. Διαθέσιμο εδώ
- Morof, D., Barrett, G., Peacock, J., Victor, C. R., & Manyonda, I. Postnatal depression and sexual health after childbirth. Obstetrics & Gynecology. Διαθέσιμο εδώ
- Spinelli, M. Postpartum Psychosis: Detection of Risk and Management. The American Journal of Psychiatry. Διαθέσιμο εδώ
- Συλλογικό. Το συν- της συγκίνησης – Ψυχολογία εμβρύων, βρεφών και νηπίων.
- Slater, A. & Bremner, G. Εισαγωγή στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία.
-
Feldman, R. S. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ – ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ.
