Της Μαρίας Τζανοπούλου,
Είμαστε στα τέλη Ιουνίου, η διαδικασία εμβολιασμού των πολιτών βαίνει καλώς, οι κοινωνικές παθογένειες γιγαντώνονται με συζυγοκτονίες, βιασμούς και εγκληματικότητα να αποτελούν καθημερινά φαινόμενα πλέον και ο απολογισμός της χρονιάς δεν έχει σταματημό. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός πως περάσαμε έναν δύσκολο χειμώνα, με τις δυσκολίες να εντοπίζονται σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής. Ο εκπαιδευτικός κλάδος έχει πληγεί σύσσωμος σε σημαντικό βαθμό από την πανδημία, σχολεία και πανεπιστήμια ήταν κλειστά, μεταρρυθμίσεις για τα πανεπιστήμια εισήχθησαν με επεισοδιακό τρόπο και, τώρα, έρχεται η ιθύνων υπουργός να εισηγηθεί τρόπους αναβάθμισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αναμένεται, λοιπόν, το νομοσχέδιο «Αναβάθμιση του Σχολείου και Ενδυνάμωση των Εκπαιδευτικών», αναφορικά με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και την αυτονομία των σχολικών μονάδων να κατατεθεί στη Βουλή.
Η Νίκη Κεραμέως αποτελεί αναμφισβήτητα το πιο αμφιλεγόμενο πρόσωπο εν καιρώ πανδημίας για πολλούς λόγους. Εν προκειμένω, ίσως, δίνει και άλλους λόγους αμφισβήτησης προς το πρόσωπό της, αλλά εδώ ξεκινάμε μία άλλη συζήτηση. Ας γυρίσουμε στο θέμα μας, το εν λόγω νομοσχέδιο, λοιπόν, διακρίνεται σε τρεις άξονες: στην αυτονομία των σχολικών μονάδων, στα στελέχη εκπαίδευσης και την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Το Υπουργείο Παιδείας με ανακοίνωσή του έχει ξεκαθαρίσει πως πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που περιλαμβάνει ρυθμίσεις, οι οποίες αποσκοπούν στην ενίσχυση της αυτονομίας των σχολικών μονάδων, στην ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών με την διαρκή παροχή ανατροφοδότησης, αξιολόγηση με βελτιωτικό χαρακτήρα και συνεχείς επιμορφώσεις που οδηγούν στην επαγγελματική πρόοδο.
Αξίζει να σημειωθεί πως η Ελλάδα είναι η χώρα με τον χαμηλότερο δείκτη σχολικής αυτονομίας μεταξύ των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ και μια από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες, όπου η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των στελεχών εκπαίδευσης δεν έχει πρακτικά εφαρμοστεί. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει πως η Yπουργός, με αφορμή αυτά τα δεδομένα, αποφάσισε τις συγκεκριμένες καινοτομίες για να οδηγήσει στην ανατροπή της υφιστάμενης κατάστασης της Ελλάδας.
Κάθε άξονας επιδέχεται ανάλυση και ανάλογα μέτρα. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τον πρώτο άξονα και την αυτονομία των σχολικών μονάδων προβλέπεται η εισαγωγή του πολλαπλού βιβλίου, ενώ οι εγκρίσεις των προγραμμάτων θα γίνονται από τα σχολεία και όχι από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης, αποσκοπώντας στην ενίσχυση του ρόλου του διευθυντή. Η Yπουργός δήλωσε σχετικά πως πρόκειται για «ένα πιο ελεύθερο σχολείο, που επιλέγει τα βιβλία από τα οποία διδάσκουν οι εκπαιδευτικοί του, δημιουργεί εκπαιδευτικούς ομίλους, έχει λόγο στα εκπαιδευτικά προγράμματα, λειτουργεί με διαφάνεια, είναι ένα καλύτερο σχολείο, που δίνει ελευθερίες και απελευθερώνει τις δημιουργικές δυνάμεις μαθητών και εκπαιδευτικών».
Δεύτερος άξονας αφορά τα στελέχη εκπαίδευσης και προβλέπει την αύξηση της θητείας των διευθυντών από 3 σε 4 χρόνια, ενώ καταργείται και το όριο των 2 συνεχόμενων θητειών στο ίδιο σχολείο. Παράλληλα, θα δημιουργηθούν ο θεσμός του «Μέντορα» εκπαιδευτικού και του «Ενδοσχολικού Συντονιστή», 800 θέσεις «Συμβούλων Εκπαίδευσης» και 116 θέσεις «Περιφερειακών Εποπτών Εκπαίδευσης», ενώ σε κάθε διεύθυνση εκπαίδευσης, θα υπάρχει και «Επόπτης Εκπαίδευσης». Μέτρα πολλά υποσχόμενα για νέες θέσεις εργασίας.
Τρίτος άξονας και τελευταίος είναι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η οποία θα πραγματοποιείται σε 3 στάδια, εκ των οποίων τα δύο θα αξιολογούνται ανά τετραετία και το τρίτο ανά διετία βάσει της βαθμίδας: 1)Μη ικανοποιητικός, 2)Ικανοποιητικός, 3)Πολύ καλός, 4)Εξαιρετικός. Με την κυρία Κεραμέως να εκτιμά πως «η αξιολόγηση αποτελεί έναν μηχανισμό ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών, άρρηκτα συνδεδεμένο με την επιμόρφωση και τη διαρκή βελτίωση. Στο πλαίσιο της αυξημένης ελευθερίας, ενισχύονται οι μηχανισμοί λογοδοσίας, διαφάνειας και αξιολόγησης, με στόχο τη συνολική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού έργου». Στον κατάλογο των μέτρων προστίθεται και η εκκλησιαστική εκπαίδευση με το νομοσχέδιο να επιχειρεί να εκσυγχρονίσει και να οργανώσει σε νέα βάση τη δευτεροβάθμια, μεταδευτεροβάθμια και ανώτατη εκκλησιαστική εκπαίδευση.
Εκ πρώτης όψεως, οι μόνες ικανοποιητικές μεταρρυθμίσεις αφορούν την συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, διότι ένα μεγάλο ποσοστό των τελευταίων υστερεί τόσο σε τρόπους και μεταδοτικότητα όσο και σε συνάφεια με τις νέες εκπαιδευτικές μεθόδους, καθώς έχουν επαναπαυτεί στην μονιμότητα της θέσης τους. Την στιγμή που νέοι εκπαιδευτικοί με μεταδοτικότητα, οι οποίοι κυνηγούν τη συνεχή γνώση και δεν επαναπαύονται μένουν στα «αζήτητα», τα νέα μέτρα έρχονται να δώσουν μία ελπίδα στον κλάδο. Στον αντίποδα, τα ελληνικά σχολεία και πανεπιστημιακά ιδρύματα υστερούν κατά πολύ εν συγκρίσει με άλλα ευρωπαϊκά, σε υποδομές. Ας μην εθελοτυφλεί άλλο η κυβέρνηση και ας εστιάσει στα πιο σημαντικά ζητήματα, την έλλειψη θέρμανσης, τα ετοιμόρροπα κτίρια, τις ελλιπώς εξοπλισμένες τουαλέτες και τάξεις, τις ελλείψεις καθηγητών -την στιγμή που ένας βιολόγος, για παράδειγμα, καλείται να διδάξει εκτός της βιολογίας και χημεία στους μαθητές.
Με την πρώτη ανάγνωση, λοιπόν, των ανακοινώσεων οι αντιδράσεις των εκπαιδευτικών αλλά και των κομμάτων της Βουλής δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Όπως υποστηρίζουν τα σωματεία των εκπαιδευτικών, πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που αποδυναμώνει το ρόλο των συλλογικών οργάνων, όπως τον Σύλλογο Διδασκόντων, δίνοντας υπερεξουσίες σε μονοπρόσωπα όργανα, όπως είναι οι διευθυντές των σχολείων. Τονίζουν, ταυτόχρονα, πως η κατάθεση του νομοσχεδίου στο μέσο του καλοκαιριού γίνεται σκόπιμα, προκειμένου να περάσει «στα μαλακά», με τα σχολεία κλειστά και τους περισσότερους εκπαιδευτικούς σε διακοπές. Οι εκπαιδευτικοί ανησυχούν πως η σκληρή αξιολόγηση προμηνύει «τιμωρίες» ακόμα και απολύσεις. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η ΟΙΕΛΕ (Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Ελλάδας) καταγγέλλει τον αποκλεισμό της από το διάλογο, παρά το γεγονός ότι το νομοσχέδιο αφορά και στην αξιολόγηση των ιδιωτικών σχολείων.
Συνεχίζοντας το σερί των αντιδράσεων, οι αρχηγοί των αντιπολιτευτικών κομμάτων δεν άργησαν να πάρουν θέση. Πρώτος ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Νίκος Φίλης δήλωσε πως δεν πρόκειται για νέες ιδέες, «αλλά για επανάληψη χρεοκοπημένων παιδαγωγικών αντιλήψεων του νεοφιλελεύθερου “αγοραίου” σχολείου, με τις οποίες προάγονται ο ανταγωνισμός και η ανασφάλεια και όχι η ηρεμία και η συνεργασία στη σχολική ζωή» αλλά και πως «επανέρχονται παλαιοκομματικά πρότυπα, όπως ο παντοδύναμος διευθυντής σχολικής μονάδας, καθώς και ο αλήστου μνήμης “επιθεωρητισμός”, με πρόσχημα την αξιολόγηση».
Τον λόγο παίρνει το ΚΚΕ τονίζοντας πως το νομοσχέδιο για την παιδεία «προβλέπει ασφυκτικό έλεγχο των εκπαιδευτικών και παραπέρα κατηγοριοποίηση σχολείων και μαθητών, που θα εντείνουν τις μορφωτικές ανισότητες». Ο Περισσός κάνει λόγο για «νέες μεθοδεύσεις του Yπουργείου Παιδείας, για εφαρμογή της αξιολόγησης με κριτήρια άκρως αντιπαιδαγωγικά, που πρέπει να απορριφθούν μαζικά από τον κόσμο της εκπαίδευσης, όπως απαντήθηκαν και οι προηγούμενες απόπειρες». Και αναφέρει πως το βασικό ζήτημα σήμερα είναι να δημιουργηθούν σχολικά βιβλία, που θα αναπτύσσουν την αγάπη για τη γνώση, θα καλλιεργούν την αντίληψη ότι η αλήθεια είναι αντικειμενική και μπορεί να κατακτηθεί από τον άνθρωπο, για να ερμηνεύσει και να αλλάξει τον κόσμο. Και αυτά τα βιβλία «να είναι δωρεάν, ίδια και ενιαία για όλα τα παιδιά», τονίζει ο Περισσός, προσθέτοντας πως προκαλούν επιπλέον ερωτηματικά οι ανακοινώσεις για το πολλαπλό βιβλίο, «για το αν τελικά θα εξασφαλίζεται η δωρεάν παροχή τους».
Όλα πλέον είναι «στον αέρα» και μένει να δούμε πως θα κινηθεί η κυβέρνηση και αν τελικά ψηφισθεί το εν λόγω νομοσχέδιο ενώ, ακόμα και αν ψηφισθεί, όλοι αναμένουμε να δούμε την εφαρμογή του. Τα προβλήματα της παιδείας στην χώρα είναι σοβαρά και ποικίλα εδώ και πολλά χρόνια, ένα εφήμερο νομοσχέδιο δεν μπορεί να σταθεί ικανό ως προς την επίλυσή τους. Οι τάχα καινοτόμες ιδέες της Yπουργού έχουν ήδη δώσει τα ψήγματα αποτυχίας και κοινής δυσαρέσκειας, σε κάθε περίπτωση οι πολίτες -μεταξύ αυτών και οι άμεσα εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί και μαθητές- είναι εκείνοι που θα δώσουν την τελική απάντηση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Νομοσχέδιο για τα σχολεία: Μεγάλες αντιδράσεις από εκπαιδευτικούς και αντιπολίτευση, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κεραμέως: Οι 4 άξονες του νομοσχέδιο για τα σχολεία – Χρειάζεται η αξιολόγηση, skai.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κεραμέως για νομοσχέδιο: Ενδυναμώνουμε τους εκπαιδευτικούς – Βελτιώνουμε το σχολείο, alfavita.gr, διαθέσιμο εδώ
