Της Μυρτώς Κατσούλη,
Ιούνιος, πλέον, ο απόηχος της εργασιακής χρονιάς, το ετήσιο καλοκαιρινό καλωσόρισμα και η πρώτη μεγάλη ανάσα από τις διάφορες υποχρεώσεις. Κάτι ακόμα, όμως, που χαρακτηρίζει αυτόν το μήνα, πέρα από το «σήμα» για τα μπάνια και τις παραλίες, είναι το γεγονός ότι έχει καθιερωθεί ως η γιορτή της «Υπερηφάνειας», στο πλαίσιο της αποδοχής, της αγάπης και της κατανόησης της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Η γιορτή αυτή εκφράζεται ως η ωδή στη διαφορετικότητα και την απελευθέρωση και συνιστά ένα μεγάλο βήμα για τη σύγχρονη κοινωνία, πόσο μάλλον για την ελληνική, η οποία διατηρεί ακόμα και σήμερα πολλές αναχρονιστικές νοοτροπίες.
Ορμώμενος από αυτόν το φόρο τιμής που αποδίδεται κάθε Ιούνιο, από αυτή τη γιορτή χαράς που εξυμνεί οποιαδήποτε έκφανση της ανθρώπινης ύπαρξης, κάθε άνθρωπος που αισθάνεται την ανάγκη να εκφραστεί, προσκαλείται να συμμετάσχει ελεύθερα, σε ένα κλίμα εναγκαλισμού και επιδοκιμασίας της διαφορετικότητάς του. Σε ένα κλίμα που του επιτρέπει να νιώθει άνετα, χωρίς να περιορίζεται από διάφορες επιφανειακές ηθικές αναστολές, που θέτουν παράλογους φραγμούς σε οτιδήποτε δεν συμβαδίζει με το κοινωνικώς αποδεκτό, φυσιολογικό και συνηθισμένο…
Μια απορία που προσωπικά μού δημιουργείται είναι γιατί έχει γεννηθεί η ανάγκη σε κάποιους συνανθρώπους μας να (εκ)δηλώσουν τόσο φανερά και θριαμβευτικά τη διαφορετικότητά τους; Γιατί φτάσανε στο σημείο να μην αισθάνονται αποδεκτοί και γιατί πρέπει να εξωτερικεύσουν πανηγυρικά τις όποιες προτιμήσεις τους; Γιατί έχει χρειαστεί να διεκδικήσουν την αυτονόητη κοινωνική αποδοχή;
Περισσότερο ως προβληματισμοί τίθενται αυτά τα ερωτήματα, καθώς ίσως και να ήταν ανώφελη μια ενδελεχής ανασκόπηση και κριτική στους παράγοντες που έχουν πυροδοτήσει αυτήν την ξαφνική «έξαρση» των όποιων καταπιεσμένων απωθημένων. Διότι, η έννοια του διαφορετικού και ο προσδιορισμός του αλλάζει μέσα σε μια ποικιλόμορφη, πολυπρισματική και συνεχώς εξελισσόμενη κοινωνία. Καθώς διαφορετικός μπορεί να νοηθεί εκείνος που ξεφεύγει από την κοινωνική νόρμα, εκείνος που ασχολείται με το κάτι ασυνήθιστο, εκείνος που από τη φύση του προσδιορίζεται με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, που επιλέγει να ζει μόνος, που έχει μεγάλη οικογένεια, ο ανάπηρος, ο τυφλός, ο χορτοφάγος, ο εκκεντρικός.
Θα έπρεπε, άραγε, κάθε έκφανση της διαφορετικότητας να κατοχυρώνει και την τιμητική της στο ημερολόγιο ή, ίσως, είναι πιο λογικό να συμμετέχουν οι όποιοι θεωρούμενοι ως «διαφορετικοί» στην κοινωνία, χωρίς καμία ανασφάλεια και επιφυλακτικότητα για τα στραβά βλέμματα και τα πισώπλατα σχόλια;
Σίγουρα, σε μια πολυδιάστατη κοινωνία η διαφορετικότητα, αλλά και οι πολέμιοι αυτής, είναι θεμιτό να υπάρχουν και να αντιμάχονται στο πλαίσιο του πλουραλισμού και της δημοκρατίας. Ίσως μάλιστα, να μην ήταν και τόσο χρήσιμη η εξάλειψη φαινομένων κοινωνικής αντιδιαστολής, γιατί τότε η κοινωνία θα ήταν άχρωμη, μονότονη και ουδέτερη. Γιατί ο καθένας πρέπει με τη δική του ξεχωριστή οντότητα να μην στέκεται σε διαχρονικά κοινωνικά κατασκευάσματα, που δεν προσδίδουν καμία ουσία και αξία στον άνθρωπο. Γιατί ο διαφορετικός είναι ο κάθε ένας από εμάς που έχει ξεπεράσει τους όποιους στερεοτυπικούς «κανόνες» και «προσδιορισμούς και πάει ένα βήμα παρακάτω, στην εξύψωση του ανθρώπου ως αυτοτελές υποκείμενο, που οι αρχές και οι αξίες που τον περιβάλλουν μετράνε πραγματικά στην αξιολόγησή του.
Δυσαπάντητο ερώτημα, λοιπόν, εάν η παρέλαση του «Pride» μπορεί να επιτελέσει την εσωτερική ανάγκη οποιουδήποτε αισθάνεται αποκλεισμένος και μη αποδεκτός να νιώσει ότι ανήκει σε μια «ομάδα» κατανόησης της διαφορετικότητάς του. Ίσως και η κραυγαλέα ανάδειξη αυτής της τάσης προκαλεί την αντίδραση στην αντίδραση και αποκλίνει από τους πραγματικούς λόγους ύπαρξης. Κάθε προσπάθεια, πάντως, για αφύπνιση ότι κάθε συνάνθρωπος πρέπει να αντιμετωπίζεται ισότιμα, χωρίς να επικρίνεται γι’ αυτό που είναι, κάνει ή πρεσβεύει, είναι άξια θαυμασμού και υποστήριξης και σημάδι πως η κοινωνία προοδεύει και τα μυαλά γεμίζουν με γνώσεις και ιδέες για ένα καλύτερο μέλλον.
