Της Χριστιάννας Δακτυλά,
Σπάνια η Αμερική είχε έναν Πρόεδρο τόσο κατάλληλο για την εποχή του και τόσο συντονισμένο για τις απαιτήσεις της, όσο ο Ronald Reagan. Αν και επικρίθηκε έντονα από την στιγμή που ανακοίνωσε την υποψηφιότητα του ως Πρόεδρος, με το πρόσχημα ότι ένας ηθοποιός του Hollywood όπως ήταν εκείνος, δεν θα ήταν ικανός να αναλάβει τα ηνία της Αμερικανικής Υπερδύναμης, κατέληξε να θεωρείται αναμφισβήτητα μία από τις κορυφαίας σημασίας προσωπικότητες στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Διετέλεσε Πρόεδρος από το 1981 έως το 1989.
Ήταν ο γηραιότερος Πρόεδρος που εξελέγη ποτέ, σε ηλικία 69 ετών, όταν το 2016 τον ξεπέρασε ο Donald Trump και το 2020 ο Joe Biden. Στη διάρκεια της καριέρας του συμμετείχε σε 53 ταινίες ως το 1966, όταν εξελέγη κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, αξίωμα το οποίο κατέλαβε ξανά το 1970. Το 1980 κέρδισε την Προεδρία από τον Δημοκρατικό Πρόεδρο Jim Carter με μεγάλη διαφορά ψήφων. Το 1981 δέχθηκε δολοφονική επίθεση έξω από το Washington Hilton Hotel.
Στην οικονομική πολιτική ο Reagan υπόσχονταν μείωση των φόρων, επαναρρύθμιση της οικονομίας, αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες ενώ κατάφερε να μειώσει τα κονδύλια των κοινωνικών δαπανών και να βάλει φρένο στην πληθωρισμό. Δημιούργησε όμως ένα τεράστιο οικονομικό έλλειμμα καθώς αρνήθηκε να περιορίσει τα τεράστια ποσά για την άμυνα και να αυξήσει τους φόρους, με αποτέλεσμα κατά τη διάρκεια της θητείας του το εθνικό χρέος να τριπλασιαστεί και το επίπεδο της φτώχειας να αυξηθεί κατά 20%.
Στην εξωτερική πολιτική ήρθε αντιμέτωπος με μία Σοβιετική Ένωση της οποίας η οικονομία είχε εξασθενίσει και ο ηγετικός γεωστρατηγικός της ρόλος κατέρρεε. Έχοντας μελετήσει την αμερικανική φιλοσοφία πολύ περισσότερο από όσο του αναγνώριζαν οι επικριτές του και πεπεισμένος για την Αμερικανική υπεροχή, κατάφερε να συνδυάσει τα δύο βασικά στοιχεία: ισχύ και νομιμότητα. Η έναρξη του προγράμματος που ανακοίνωσε στις 23 Μαρτίου 1983 έγινε γνωστό ως Στρατηγική Αμυντική Πρωτοβουλία (SOI), αποτελούσε μια ασπίδα που θα ήταν σε θέση να προστατεύσει την χώρα από την πυρηνική απειλή της Σοβιετικής Ένωσης. Παρά το γεγονός ότι δεν υλοποιήθηκε ποτέ, έγινε ένα από τα πιο σημαντικά προγράμματα στην ιστορία της ανθρωπότητας και αποτελεί αποθέωση για την έκβαση του Ψυχρού Πολέμου καθώς ήταν αυτό που έπεισε την σοβιετική ηγεσία να ματαιώσει την κούρσα των εξοπλισμών.
Ο Ronald Reagan πίστευε ότι η σύγκρουση ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Σοβιετική Ένωση θα τερματίζονταν με την συνειδητοποίηση της υπεροχής της αμερικανικής δύναμης από τον αντίπαλο. Ο Richard Nixon αντίθετα θεωρούσε ότι οι δύο υπερδυνάμεις μπορούσαν να έρθουν σε συνεννόηση μέσα από μία προσπάθεια να διατηρήσουν τα συμφέροντα τους. Κατά την δεκαετία του 1970 που θεωρείται ότι έλαβε χώρα η τρίτη φάση του ψυχρού πολέμου, ο ανταγωνισμός των δύο Μεγάλων Δυνάμεων είχε κλιμακωθεί και πόλεμοι δεν είχαν σταματήσει να υφίστανται. Η Σοβιετική Ένωση εισέβαλλε στο Αφγανιστάν το 1980-1989 για να στηρίξει το φιλοσοβιετικό καθεστώς του. Η ήττα των Σοβιετικών από τους μουσουλμάνους Αφγανούς αντάρτες υπήρξε ανάλογη με την αμερικανική ήττα στο Βιετνάμ.
Στην σύνοδο κορυφής του Ρέικιαβικ το 1986 όπου ο Reagan συναντήθηκε με τον Σοβιετικό ηγέτη Mikhail Gorbachev, ο Αμερικανός Πρόεδρος πρότεινε την απόσυρση όλων των συστημάτων μεταφοράς πυρηνικών όπλων, γεγονός που εξέπληξε τον Gorbachev, καθώς ποτέ δεν περίμενε οι αμερικανικές δυνάμεις να υποχωρήσουν και να έρθουν σε μία τέτοια συμφωνία η οποία θα οδηγούσε στο τέλος του ψυχρού πολέμου. Σε κάθε περίπτωση, μία πρόταση σαν και αυτήν έφερνε αντίθετους τους Ευρωπαίους ηγέτες, όπως την Βρετανίδα πρωθυπουργό Margaret Thatcher η οποία θεωρούσε ότι η υπεράσπιση της Ευρώπης βασίζονταν στα πυρηνικά όπλα. Ο Gorbachev γνωρίζοντας ότι ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών είχε οδηγήσει την χώρα του σε οικονομικό τέλμα, διαπραγματεύθηκε επίμονα. Με τις διασκέψεις κορυφής στο Ρέικιαβικ το 1986 και στην Ουάσινγκτον το 1987, επήλθε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Οι εξελίξεις αυτές άλλαξαν τον χάρτη της Ευρώπης, η γερμανική επανένωση ήρθε ως αποτέλεσμα της σοβιετικής κατάρρευσης και το Τείχος του Βερολίνου έπεσε το 1989!
Η Προεδρία του Reagan τελείωσε σε χαμηλούς τόνους εξαιτίας του σκανδάλου Ιράν-Contras γνωστό και ως Irangate κατά αναλογία με το Watergate. To σκάνδαλο αφορούσε την μυστική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν για την απελευθέρωση Αμερικανών ομήρων που κρατούνταν αιχμάλωτοι από φιλοϊρανικές οργανώσεις στον Λίβανο, η κυβέρνηση Reagan άρχισε να χρηματοδοτεί με υπέρογκα χρηματικά ποσά τους Contras (ομάδες αντιστασιακών που επεδίωκαν την πτώση του Daniel Ortega στην Νικαράγουα) και πουλούσε μυστικά όπλα στο Ιράν. Το γεγονός αυτό παραβίαζε τόσο τον νόμο αλλά και την θέση του Reagan ότι η Αμερική δεν έπρεπε ποτέ να παρέχει όπλα σε έθνη τρομοκρατών. Ο Πρόεδρος γλίτωσε τις κατηγορίες διότι ποτέ δεν βρέθηκε κάποιο στοιχείο που να τον συνδέει με το σκάνδαλο.
Στον οικονομικό τομέα η πολιτική του οδήγησε σε μία άνιση κατανομή του πλούτου και σε ένα τεράστιο οικονομικό έλλειμα. Αντίθετα, στην εξωτερική πολιτική κατάφερε να δώσει ένα τέλος στον Ψυχρό Πόλεμο ενώ παράλληλα η αποφυγή ενός πυρηνικού πολέμου αποτελούσε, καθ’ όλη τη διάρκεια της ψυχροπολεμικής περιόδου, πρωταρχικό στόχο για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Χωρίς όμως τον ιδεαλισμό και τις πολιτικές που ακολούθησε ο Reagan το τέλος της σοβιετικής πρόκλησης δεν θα είχε επέλθει. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι το αεροδρόμιο της αμερικανικής πρωτεύουσας Ουάσιγκτον φέρει εδώ και χρόνια το όνομά του. Τα τελευταία χρόνια του τα πέρασε δίπλα στην σύζυγο του, Nancy Reagan, και πέθανε το 2004, προσβεβλημένος από τη νόσο Αλτσχάιμερ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Συνάντηση Ρίγκαν-Γκορμπατσόφ στη Γενεύη, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Η Εξέλιξη Της Αμερικανικής Πυρηνικής Στρατηγικής Κατά Την Ψυχροπολεμική Περίοδο, Power Politics, διαθέσιμο εδώ
- H CΙΑ έκανε εμπόριο ναρκωτικών και οι ΗΠΑ πουλούσαν όπλα στους εχθρούς τους στο Ιράν. Ο ρεπόρτερ που αποκάλυψε τη συνεργασία με εμπόρους ναρκωτικών «αυτοκτόνησε»…, Μηχανή του Χρόνου, διαθέσιμο εδώ
