Tης Χριστίνας Σονούντα,
Ένα από τα πιο σοκαριστικά στοιχεία αναφορικά με τον αλκοολισμό έγκειται στο ότι το 30% των αλκοολικών στις ΗΠΑ αφορά γυναίκες. Η διάγνωση για τις γυναίκες είναι δυσκολότερη, καθώς μελέτες απέδειξαν πως οι αλκοολικές γυναίκες καταναλώνουν μικρότερη ποσότητα αλκοόλ, ενώ φαίνεται να εμφανίζουν ευκολότερα παρενέργειες μετά τη χρήση του, σε σχέση με τους άνδρες. Ακόμη, θεωρείται συχνότερος ο συνδυασμός οινοπνευματωδών με ηρεμιστικά και αμφεταμίνες από τις αλκοολικές γυναίκες, με αποτέλεσμα την εμφάνιση οξέων και απειλητικών για τη ζωή επεισοδίων. Επιπλέον, ο δείκτης θνητότητας των αλκοολικών γυναικών είναι μεγαλύτερος σε σχέση με τους αλκοολικούς άνδρες και τις μη αλκοολικές γυναίκες. Παράλληλα, εμφανίζουν συχνότερα προβλήματα στο ήπαρ, μειωμένη γονιμότητα και επιπλοκές εγκυμοσύνης.
Όσον αφορά τις νεαρότερες ηλικίες, το γεγονός ότι οι νέοι έρχονται σε επαφή με το αλκοόλ για πρώτη φορά στην εφηβεία, δεν σημαίνει ότι θα οδηγηθούν οπωσδήποτε και σε προβλήματα αλκοολισμού στη μετέπειτα ζωή τους. Ωστόσο, οι γονείς πρέπει να βρίσκονται σε διαρκή επαγρύπνηση για ενδεχόμενα ανησυχητικά σημάδια, όπως για παράδειγμα όταν υπάρχουν καινούριοι φίλοι που το παιδί δεν τους φέρνει ποτέ στο σπίτι. Οι έφηβοι που κάνουν χρήση αλκοόλ, συχνά να χρησιμοποιούν έναν κώδικα μυστικότητα με τους άλλους επίσης εξαρτημένους συνομηλίκους τους. Άλλα σημάδια ανησυχίας συνίστανται στο ότι ο νέος δείχνει ασυνήθιστα ευερέθιστος ή λυπημένος και χάνει το όποιο ενδιαφέρον του για το σχολείο, ακόμη κι αν οι επιδόσεις του παραμένουν καλές.
Παιδιά αλκοολικών έχουν δύο έως τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κι εκείνα τον ίδιο εθισμό. Τα γενετικά εντυπώματα του αλκοολισμού δεν είναι ακόμη εντελώς κατανοητά, αλλά ο παράγων που συμβάλλει στην εμφάνιση της ασθένειας είναι η κληρονομημένη ικανότητα του σώματος να παράγει ένα ένζυμο του ήπατος, το οποίο βοηθάει στον μεταβολισμό του οινοπνεύματος. Σε περίπτωση που υπάρχει υψηλό ποσοστό αυτού του ενζύμου, το νεαρό άτομο έχει την ικανότητα να πίνει πολύ. Επιπλέον, η ανατροφή μέσα σε μια αλκοολική οικογένεια φαίνεται να παίζει ένα ρόλο ανεξάρτητο από τα γονίδια. Τέλος, σύμφωνα με έρευνες, πολλά παιδιά αλκοολικών οικογενειών λένε ότι η πρώτη φορά που ένιωσαν καλά ήταν όταν ήπιαν αρκετά.
Ακόμη και σε οικογένειες χωρίς κληρονομική επιβάρυνση το να αρχίσει να πίνει κάποιος αργότερα και όχι σε μικρή ηλικία φαίνεται ότι αποτελεί έναν αποτρεπτικό παράγοντα στον εθισμό από το αλκοόλ. Άλλωστε, έρευνες έχουν δείξει ότι για κάθε χρόνο που καθυστερούσε κάποιος ν’ αρχίσει να πίνει μεταξύ 13 και 21 ετών, μειωνόταν κατά 5% η πιθανότητα να γίνει αλκοολικός.
Σε πολλούς νέους αλκοολικούς ή χρήστες άλλων τοξικών ουσιών είναι συχνά χαρακτηριστική η έλλειψη κοινωνικών δεσμών, η συναισθηματικά «στεγνή» και χαλαρή σχέση με την οικογένεια, ενώ η σχέση με τους φίλους είναι επιφανειακή ή δεν υπάρχει καθόλου. Η επιθυμία για διαπροσωπικές σχέσεις, αναγνώριση και η προσπάθεια να ξεφύγουν από την μόνωση θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν ως κίνητρα για τη χρήση αλκοόλ ή άλλων τοξικών ουσιών και την ένταξη του στην αλκοολική ομάδα. Επιπλέον, το εσωτερικό κενό και η δυσφορία προκαλούν συχνά στα νεαρά άτομα έντονη επιθυμία για βίωση εμπειριών που θα το κινήσουν έστω και για λίγο συναισθηματικά. Το ψάξιμο για κάποιο σκοπό στη ζωή και η απογοήτευση που συνοδεύει αυτή την προσπάθεια δημιουργούν ένα κενό που έρχεται να πληρώσει η τοξική ουσία.
Επίσης, η απογοήτευση που συνοδεύει την πραγματικότητα ενός νεαρού ατόμου προκαλεί σε αυτό επιθετικά συναισθήματα που χαρακτηρίζουν συχνά την συμπεριφορά πολλών από αυτούς που στη συνέχεια θα αναπτύξουν μια συμπεριφορά έξης. Η δυσκολία ή η αδυναμία εκτόνωσης των επιθετικών αυτών συναισθημάτων οδηγούν στην απώθηση της και στη δημιουργία ενός καταθλιπτικού συναισθήματος, το οποίο θα «πνίξει» ο νέος μέσα στο οινόπνευμα.
Επιπλέον, η συμβολοποίηση του οινοπνεύματος και των συνηθειών αυτού ως ένδειξη απελευθέρωσης και διαφοροποίησης από το κατεστημένο ενισχύει τη δύναμη δράσης του στον ψυχισμό των νέων. Το οινόπνευμα ή οποιαδήποτε άλλη τοξική ουσία, χρησιμοποιείται από πολλά νεαρά άτομα ως μέσο «αντίδρασης» για το ξεπέρασμα των ψυχαναγκασμών που επιβάλει στα παιδιά αυτά μια «αφόρητη» και «απάνθρωπη» πραγματικότητα, σαν μέσο για την κατάκτηση κάποιας «απόλυτης ελευθερίας». Μια ελευθερία μεν παραμορφωμένη, αφού το άτομο όχι μόνο ελεύθερο δεν είναι, αλλά πολύ σύντομα εξαρτάται απόλυτα.
Ακόμη, οι δυσλειτουργικές ενδοοικογενειακές σχέσεις συνδέονται άμεσα με την ανάπτυξη «παθολογικών» συμπεριφορών στα νεαρά άτομα, στην ανάπτυξη εξάρτησης από ψυχοτρόπες ουσίες. Τέτοιου είδους δυσλειτουργίες είναι: η απουσία στενής και ειλικρινούς σχέσης με το παιδί, η έλλειψη παρακολούθησης και εποπτείας του παιδιού, η έλλειψη ενδιαφέροντος για τις δραστηριότητες του, η έλλειψη ή ασυνέπεια στις μεθόδους πειθαρχίας, όπως η υπερβολική αυστηρότητα από τη μια και η υπερβολική υποχωρητικότητα από την άλλη. Αντιθέτως, οι σωστές διαπροσωπικές σχέσεις και η σταθερότητα στους ενδοοικογενειακούς συναισθηματικούς δεσμούς προστατεύουν τον έφηβο από προβλήματα που ίσως αντιμετωπίζει.
Άλλος ένας καθοριστικός φαινομενικά παράγοντας εξάρτησης στους νέους είναι η ένταξη και η ταύτιση με ομάδες συνομηλίκων που κάνουν χρήση οινοπνεύματος. Ωστόσο, ποτέ η ένταξη και ταύτιση σε μια τέτοια παρέα δεν θα είναι τόσο ισχυρή, εάν δεν έχει ήδη προηγηθεί η χαλάρωση της οικογενειακής σχέσης.
Η διαπροσωπική σχέση ή ο δεσμός με κάποιο άλλο πρόσωπο δεν είναι κάτι απλό, αφού πρόκειται για το υποκειμενικό τρόπο βίωσης ενός συγκεκριμένου άλλου ατόμου. Έτσι, συχνά παρατηρούμε ασταθή νεαρά άτομα αναζητούν μέσω του οινοπνεύματος την ισοτιμία στην παρέα, την αναγνώριση από την ομάδα και την προσοχή του αντιθέτου φύλου. Εδώ, το αλκοόλ ή το τσιγάρο χρησιμοποιούνται ως απόδειξη ωριμότητας και σιγουριάς. Αρχικά είναι το τελετουργικό και η εκλεπτυσμένη ατμόσφαιρα σπουδαιότερα που συνοδεύουν το ποτό. Το μπουκάλι αποτελεί ένα σύμβολο για την ονειρεμένη και τόσο επιθυμητής ωριμότητα που φαίνεται να αποκτά αυτός που καταναλώνει αλκοόλ, όμως το περιεχόμενο θα πνίξει αυτή την «ονειρική» κατάσταση πολύ σύντομα.
Θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί και σε ένα μεγάλο πλήθος άλλων κοινωνικών παραγόντων που οδηγούν τον νέο στην έξη από το αλκοόλ. Η ανεργία, οι κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές αντιφάσεις, η οικονομική αστάθεια και το κοινωνικό άγχος είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες αυτούς. Είναι εύκολη εξάλλου η ενοχοποίηση τέτοιων παραγόντων, αφού η διαδικασία αυτή απενοχοποιεί όλους τους άλλους ανάμεσα στους οποίους και τους εαυτούς μας.
Η εξάρτηση από το αλκοόλ όπως αναφέρθηκε πιο πάνω μπορεί να ευθύνεται για πολλούς ψυχολογικούς, κοινωνικούς ακόμη και κληρονομικούς παράγοντες και οι επιπτώσεις του στην υγεία είναι πολύ σοβαρές. Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετές υπηρεσίες στις οποίες μπορεί να απευθυνθεί κάποιος και να ζητήσει βοήθεια. Μερικά από αυτά είναι νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ. και οι οργανώσεις: ΟΑΣΙΣ, Νηφάλιοι, ΕΛ.ΚΕ.Μ.Α.Σ.Α.Π., ΠΝΟΗ ΖΩΗΣ, ΚΕΑΣ. Σε πολλούς είναι γνωστό και το ΚΕΘΕΑ, δυστυχώς όμως, μετά από κυβερνητική απόφαση κλείνει. Στα πιο πάνω κέντρα απεξάρτησης που αναφέρθηκαν μπορούν να απευθυνθούν και οι συγγενείς και φίλοι του «αλκοολικού» για στήριξη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μ.Α. Μαλγαρινού- Σ.Φ. Κωνσταντινίδου Αθηνά. 1995. «Νοσηλευτική Παθολογική Χειρουργική». Τόμος Β. Μέρος 2°, Έκδοση δεκάτη έβδομη.
- Δρ Φερτάκης. 1992. Επιτομή Εσωτερικής παθολογίας για τις \1TENS ιατρικές εκδόσεις πχ Πασχαλίδης
- Ε. Σαραγιανίδου – Ε. Κωστόλη. 1992. Νοσηλευτικής- ψυχιατρικής εκδόσεις Πελεκάνος Αθήνα
- Ελευθερία Κ Αθανάτου. 1998. Παθολογική και χειρουργική κλινική νοσηλευτική έκδοση Β Αθήνα
- Ανδρέας Κ Γεωργαράς. 1992. Συνοπτική Ψυχιατρική Διδάκτορα Πανεπιστημίου Αθήνας ιατρικές εκδόσεις πχ Πασχαλίδης
- Βίκα, Δ. Γκιζελή. 1993. Απλά μαθήματα κοινωνιολογίας Γ’ Λυκείου Οργανισμός εκδόσεων διδακτικών βιβλίων Αθήνα Υπουργείο εθνικής παιδείας και θρησκευμάτων
- Παιδιατρική Νοσηλευτική Ευγενία Στεφανοπούλου ΤΣΟΓΚΑ Διευθύντρια ΜΤΕΝΣ Σοφία Σλήμαν Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας 1992
- Ευγενία Στεφανοπούλου ΤΣΟΓΚΑ. 1992. Παιδιατρική νοσηλευτική Διευθύντρια ΜΤΕΝΣ Σοφίας Σλήμαν ιατρικές εκδόσεις Λίτσας
