Του Ανδρέα Πετρόπουλου,
Η γλώσσα των έργων του Ανδρέα Καρκαβίτσα
Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, στο πνεύμα της εποχής του, συνεχίζει να γράφει τα έργα του, αρχικά στην καθαρεύουσα, ενώ το 1890 περνάει στην μεταφορά τους στην δημοτική γλώσσα. Η δημοτική γλώσσα αποτελεί για τον συγγραφέα ένα μεγάλο ζήτημα, καθώς αντιλαμβάνεται ότι ο κόσμος πλέον γνωρίζει καλύτερα τη δημοτική και πως οι αναγνώστες του μ’ αυτόν τον τρόπο έρχονται πιο κοντά του και αντιλαμβάνονται καλύτερα τις δημοσιεύσεις και τα έργα του, καθώς τους είναι πιο ευκολοδιάβαστα.
Ο Καρκαβίτσας χρησιμοποιεί ιδιωματικά στοιχεία και λεξιλόγιο από διάφορες περιοχές της Ελλάδας στη συγγραφή των έργων του, πράγμα που τον κάνει να ξεχωρίσει ανάμεσα σε άλλους λογοτέχνες της εποχής του. Χρησιμοποιεί λεκτικά και ιδιωματισμούς, που είναι απλοί και κατανοητοί στον υπόλοιπο κόσμο, ενώ ταυτόχρονα παλεύει για το γλωσσικό ζήτημα, όχι όμως με διχαστική, αλλά με ενωτική διάθεση. Προσπαθεί, έτσι, να μεταδώσει σ’ όλους τα στοιχεία εκείνα, που τελικά τον διαχωρίζουν και γίνεται επίσημα ο πιο εμβληματικός εκπρόσωπος του νατουραλισμού.
«Μ’ έφαγες, σ’ έφαγα. Έτσι πάει ο κόσμος».
Το γλωσσικό ζήτημα δεν επηρέασε τον Καρκαβίτσα, παρόλο που αποτελούσε το αγκάθι ανάμεσα στην καθαρεύουσα (λόγια γλώσσα) και την δημοτική. Οι μεν πίστευαν ότι το να γράφονται κείμενα στην καθαρεύουσα, αυτομάτως σημαίνει ότι δεν χάνεται η διατήρηση και η αξία της ελληνικής γλώσσας, ενώ για τους δε αποτελούσε ένα σοβαρό ζήτημα, καθώς ο κόσμος πλέον δεν μπορούσε ν’ αντιληφθεί τις ιδιομορφίες της καθαρευούσης και χρειαζόταν έναν νέο λόγο, πιο απλό και κατανοητό προς τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Έτσι, προέκυψε και ο «εμφύλιος» του γλωσσικού ζητήματος, κατά τον οποίο χωρίστηκαν σε στρατόπεδα, αρχαϊστές και δημοτικιστές. Αποτέλεσε μια αντιπαράθεση για την καθιέρωση της επίσημης γλώσσας του νεοσύστατου κράτους. Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας δεν είχε πάρει κάποια συγκεκριμένη θέση στο θέμα αυτό, προσπάθησε, ωστόσο, μέσα απ’ τα γραπτά του να ενώσει τους δημοτικιστές με τους αρχαϊστές, αλλά η προσπάθεια αυτή δεν απέδωσε καρπούς.
Η πολιτική δράση του Ανδρέα Καρκαβίτσα
Για τον Ανδρέα Καρκαβίτσα, η πολιτική αποτελούσε ένα σημαντικό μέρος γι’ αυτόν κι έτσι στα χρόνια που ακολούθησαν αποφάσισε ν’ ασχοληθεί ενεργά με τα κοινά του τόπου. Μέσω της ιδιότητας του στρατιωτικού γιατρού, πήρε μέρος στη μάχη της Κρήτης το 1897 και στο κίνημα στο Γουδί το 1909.
«Υπηρετώ την πατρίδα μου. Ούτε κόμματα, ούτε πρόσωπα».
Την συνέχεια λίγο-πολύ, όλοι την γνωρίζουμε. Τάχθηκε κατά των Βενιζελικών και του ίδιου του Βενιζέλου, καθώς ήταν υπέρμαχος της Μεγάλης Ιδέας. Το 1912 βρίσκεται και πάλι σε εμπόλεμη ζώνη, αυτή των Βαλκανικών πολέμων και το 1916 αποστρατεύεται κι εξορίζεται στην Μυτιλήνη, λόγω της αντίθεσής του στην πολιτική του Βενιζέλου και συγκεκριμένα τις ιδέες αυτού. Στην διάρκεια της αλλαγής του πολιτικού καθεστώτος, επανέρχεται το 1920 στο στράτευμα, ως στρατιωτικός γιατρός.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στα μέλη του Δήμου Ανδραβίδας-Κυλλήνης για την παραχώρηση των ιστορικών πληροφοριών, που συνετέλεσαν για την συγγραφή και την ολοκλήρωση του άρθρου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Καραντώνης Αντρέας, «Αντρέας Καρκαβίτσας», Κριτικά Μελετήματα, σ.183-198. Αθήνα, 1981
- Παναγιωτόπουλος Ι.Μ., «Ο Καρκαβίτσας της στεριάς, της θάλασσας, της πατρίδας», Τα γράμματα και η τέχνη· Μελετήματα και προσωπογραφίες, σ.160-165. Αθήνα, Αστήρ, 1967
- Λεξικό Λογοτεχνικών όρων (Γυμνασίου-Λυκείου), ebooks.edu.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το πρώτο μέρος του αφιερώματος για τον Ανδρέα Καρκαβίτσα μπορείτε να διαβάσετε εδώ
