24.8 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΠολιτισμόςΒιβλιοΔιαβάσαμε και προτείνουμε: «Η συνταγματική συγκυρία της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας (1976-1997)», του Αντώνη...

Διαβάσαμε και προτείνουμε: «Η συνταγματική συγκυρία της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας (1976-1997)», του Αντώνη Μανιτάκη


Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,

Τα βιβλία που αφορούν το Συνταγματικό Δίκαιο, αλλά δεν προορίζονται μόνο για τους σπουδαστές ή τους επαγγελματίες της νομικής, συχνά έχουν το ελάττωμα, ότι δεν μπορεί κανείς να τα παρακολουθήσει εύκολα, αν δεν γνωρίζει νομικά. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν συμβαίνει για το βιβλίο που επέλεξα να σας παρουσιάσω σήμερα. Πρόκειται για την επανέκδοση του βιβλίου «Η συνταγματική συγκυρία της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας (1976-1997)» του Αντώνη Μανιτάκη από τις εκδόσεις Επίκεντρο

Αν και για έναν ακαδημαϊκό, όπως ο Αντώνης Μανιτάκης, οι συστάσεις ίσως περιττεύουν, για τους μη εξοικειωμένους με τα νομικά αναγνώστες, αξίζει να αναφερθεί ότι μετά από μια μακρά πορεία διδασκαλίας Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από το 1976 έως το 2011, όπου διετέλεσε και κοσμήτωρ, υπηρέτησε ως Υπουργός σε δύο εκλογικές κυβερνήσεις και την τρικομματική την περίοδο 2012/2013, ενώ πλέον είναι Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Νομικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Σχετικά με το βιβλίο, πρόκειται για μια συλλογή άρθρων του έγκριτου νομικού από διάφορες εφημερίδες και περιοδικά κατά το διάστημα από το 1976 έως το 1997. Η θεματολογία των άρθρων αφορά ζητήματα Συνταγματικού Δικαίου και διαμόρφωσης των δημοκρατικών θεσμών μετά από τη θέση σε ισχύ του Συντάγματος του 1975 και δεν είναι αμιγώς νομική, αλλά έχει και πολιτικές προεκτάσεις. 

Ο συγγραφέας Αντώνης Μανιτάκης. Πηγή Εικόνας: Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, που αφορά άρθρα από το 1976 έως το 1985, ο Μανιτάκης παρουσιάζει από τη σκοπιά της νομικής επιστήμης το πώς η Ελλάδα, τραυματισμένη από την περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας, ξεκινά την πορεία της τρίτης Δημοκρατίας της, αλλά και τα κακώς κείμενα του νέου συνταγματικού κειμένου, το οποίο ψηφίστηκε εσπευσμένα λόγω των συνθηκών. Ήδη από το πρώτο άρθρο, που δημοσιεύτηκε το 1976 και αφορά μια αποτίμηση του πρώτου χρόνου ισχύος του Συντάγματος, δίνεται ο παλμός για το τι θα ακολουθήσει στη συνέχεια. Και αυτό που ακολουθεί είναι ένα απόσταγμα βαθιάς γνώσης της νομικής επιστήμης δοσμένο μέσα από την εκάστοτε επικαιρότητα. Παρά το δύσκολο των ζητημάτων που εξετάζονται, η γλώσσα του Μανιτάκη και ο άμεσος και γλαφυρός τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει καίρια συνταγματικά θέματα μέσα από γεγονότα και διλήμματα που είχαν πάρει μεγάλες διαστάσεις σε κάθε εποχή κάνει το βιβλίο ένα ανάγνωσμα που δεν απευθύνεται μόνο σε νομικούς, αλλά και κάθε πολίτη που ενδιαφέρεται για αυτά τα ζητήματα. 

Στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου, κύριο θέμα είναι η πολιτική κρίση μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 1986. Ο Μανιτάκης σχολιάζει ποικίλα θέματα, όπως τη διενέργεια εκλογών, και προβλήματα που είχαν ανακύψει σχετικά με τις διαδικασίες διάλυσης της Βουλής, καθώς το συνταγματικό κείμενο σε πολλές περιπτώσεις επιδέχθηκε ερμηνείας, για να παρέχει ουσιαστική λύση, ενώ κάνει εκτενείς αναφορές και στον ρόλο του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος είναι αρκετά περιορισμένος στο πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα της Ελλάδας. Η δεκαετία του 1980 τελειώνει με τη χώρα σε πολιτική κρίση.

Το τρίτο και πιο σύντομο κεφάλαιο του βιβλίου αφορά την περίοδο 1990-1997. Σε αυτά τα άρθρα, παρουσιάζονται απόψεις για μια επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος, ζητήματα εκσυγχρονισμού, θεσμικών εγγυήσεων και πολιτικής ευθύνης. Η γενικότερη περίοδος παρουσιάζεται ως ένα διάστημα μιας κάποιας θεσμικής ανάκαμψης, αν και δεν έλειπαν οι προβληματισμοί. Κριτική ασκείται, αρχικά, στο φαινόμενο της πολυνομίας, καθώς το πρόβλημα, κατά τον Μανιτάκη, δεν είναι ότι δεν υπάρχουν τα ορθά νομοθετήματα, αλλά ότι δεν εφαρμόζονται ορθά, με αποτέλεσμα μόνο δυσκολία για τους εφαρμοστές του δικαίου να προκαλείται από την τόσο ταχεία αλλαγή των νόμων. Το σημείο στο οποίο παρουσιάζονται οι σκέψεις του Μανιτάκη για μια «αφόρητη πολιτική πλήξη», όπως την αναφέρει ο ίδιος σε άρθρο του 1995, θυμίζει και το σημερινό πολιτικό σκηνικό, καθώς αναφέρει, ότι η πολιτική έχει χάσει τον ιδεολογικό της χαρακτήρα και περισσότερο έχει συνδεθεί για τον κόσμο με πρόσωπα, σκάνδαλα και αντιπαλότητες χωρίς ουσία, παρά με ουσιαστικά διακυβεύματα, καθώς και η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αφήνει μεγάλο περιθώριο διαμετρικά διαφορετικών πολιτικών επιλογών. Αν διάβαζε κανείς αυτά τα άρθρα με κρυμμένη την ημερομηνία, σίγουρο είναι, ότι θα πίστευε πως γράφτηκαν μόλις χθες – αλλά αυτό συμβαίνει και με πολλά από τα άρθρα του βιβλίου, τα οποία, όπως υπόσχεται και η παρουσίαση του οπισθόφυλλου, «γράφτηκαν εν θερμώ», αλλά και «διατηρούν μια εντυπωσιακά επίκαιρη αναλυτική και ερευνητική αξία».

Το Σύνταγμα της Ελλάδος, 1975. Πηγή Εικόνας: norfid.wordpress.com

Το ενδιαφέρον για τη συνταγματική ιστορία της χώρας μας θα μπορούσε να είναι ο κορυφαίος λόγος να θέλει κανείς να διαβάσει αυτό το βιβλίο, αλλά δεν είναι. Παρά το γεγονός, ότι η πένα του Μανιτάκη είναι εξαιρετική, μεστή και σαφής και βοηθάει στην κατανόηση των γεγονότων και των υποθέσεων που επηρέασαν το Συνταγματικό Δίκαιο – ακόμη κι αν κάποιος δεν είχε καν γεννηθεί, όταν συνέβησαν όλα αυτά, όπως και η γράφουσα -, ο βασικός λόγος που θα πρότεινα αυτό το βιβλίο είναι η διαχρονικότητα των θεμάτων που πραγματεύεται. 

Σε πολλά σημεία, ο αναγνώστης θα πιάσει τον εαυτό του να κοιτάζει την ημερομηνία δημοσίευσης ενός άρθρου με κάποια δυσπιστία, διότι, στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται για ιστορικά γεγονότα που έχουν ξεπεραστεί ή που αξίζουν μόνο ως γνώση του παρελθόντος. Είναι θέματα που συζητιούνται κάθε μέρα στον δημόσιο διάλογο και για τα οποία ανοίγουν κάθε τόσο νέες συζητήσεις. Στα άρθρα του Μανιτάκη, ο αναγνώστης θα βρει ποικίλα ζητήματα, όπως η θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, το δικαίωμα στην άμβλωση, η απονομή χάριτος, ο έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων και η νομική πλευρά μιας σειράς κυρίως πολιτικών ζητημάτων, όπως η πολύκροτη υπόθεση αναπλήρωσης του Πρωθυπουργού κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980 ή τα πολιτικά σκάνδαλα. Όλα αναλύονται και τελικά συνθέτουν ένα βιβλίο, που, παρά τον αποσπασματικό του χαρακτήρα, έχει τελικά αρχή, μέση και τέλος και είναι βέβαιο, ότι θα ανάψει μια σπίθα στη σκέψη σας, γι’ αυτό και σας το προτείνω ανεπιφύλακτα!


TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Αριάδνη-Παναγιώτα Φατσή
Αριάδνη-Παναγιώτα Φατσή
Γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Νομικής στο ΕΚΠΑ. Αναπτύσσει ιδιαίτερη δράση σε φοιτητικούς οργανισμούς και εκδηλώσεις, βρίσκεται στο διοικητικό συμβούλιο της Unique Minds και έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια και ημερίδες. Την ενδιαφέρει η συγγραφή νομικών και λογοτεχνικών άρθρων, τάσεις τις οποίες ικανοποιεί η συμμετοχή της στο OffLine Post. Γνωρίζει Αγγλικά και Γερμανικά.