Της Ιωάννας Μπινιάρη,
Εσείς γνωρίζατε ότι το Facebook απέκτησε «Ανώτατο Δικαστήριο»; Κι όμως, έτσι αποκαλείται το εποπτικό συμβούλιο με την ονομασία “Oversight Board” (OB), έργο του οποίου είναι να εξασφαλίσει τον σεβασμό της ελευθερίας της έκφρασης, μέσω της ανεξάρτητης εκδίκασης των υποθέσεων που ανακύπτουν στο διαδικτυακό χώρο του Facebook.
Στην ιστοσελίδα του, μάλιστα, υποδέχτηκε τους αναγνώστες του με το εξής κείμενο: «Καθώς η κοινότητά της αυξήθηκε σε περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια άτομα, έγινε όλο και πιο ξεκάθαρο για την εταιρεία Facebook ότι δεν θα έπρεπε να λαμβάνει από μόνη της τόσες πολλές αποφάσεις σχετικά με την έκφραση και την ασφάλεια στο διαδίκτυο. Το Oversight Board δημιουργήθηκε για να βοηθήσει το Facebook να απαντήσει σε μερικές από τις πιο δύσκολες ερωτήσεις σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης στο διαδίκτυο: τι πρέπει να καταργήσει, τι να αφήσει και γιατί. Το συμβούλιο χρησιμοποιεί την ανεξάρτητη κρίση του για να υποστηρίξει το δικαίωμα των ανθρώπων στην ελεύθερη έκφραση και να διασφαλίσει ότι τα δικαιώματα αυτά γίνονται σεβαστά επαρκώς. Οι αποφάσεις του συμβουλίου για τη διατήρηση ή την ανατροπή των αποφάσεων περιεχομένου του Facebook θα είναι δεσμευτικές, πράγμα που σημαίνει ότι το Facebook θα πρέπει να τις εφαρμόσει, εκτός αν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να παραβιάσει τον νόμο».
Το ΟΒ συγκροτήθηκε στο πλαίσιο μιας αναγκαίας αυτορρύθμισης του Facebook, το οποίο έχει επανειλημμένα δεχτεί σφοδρή κριτική σχετικά με θέματα διαχείρισης περιεχομένου και μάλιστα έχει επικριθεί για τη συχνά αδιαφανή πολιτική διαχείρισης του δημόσιου λόγου. Στελεχώνεται από την πρώην πρωθυπουργό της Δανίας, καθηγητές Νομικής, ακαδημαϊκούς που μελετούν την ελευθερία της έκφρασης και εκπροσώπους φορέων που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Διαδίκτυο. Κύριο μέλημά τους είναι να κρίνουν εάν μια ανάρτηση παραβίασε τους όρους της πλατφόρμας και αν ορθά διαγράφηκε, καθώς και να αποφασίζουν εν γένει για την καταλληλότητα ή όχι των αναρτήσεων που πραγματοποιούν σε καθημερινή βάση οι χρήστες του Facebook. Αυτό το καθήκον θα το ασκούν μέσω της εξέτασης προσφυγών των χρηστών κατά της εταιρείας για κατάργηση περιεχομένου, ενώ οι αποφάσεις τους θα δεσμεύουν το μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Επιπλέον, θα έχουν λόγο και επί των οποιωνδήποτε προτάσεων ή αποφάσεων καταθέτει το Facebook αλλά και ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλός του Mark Zuckerberg στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας αναφορικά με το τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται να αναρτάται στην πλατφόρμα του Facebook.
Πάντως, ήδη γίνονται προσπάθειες από τα ηγετικά στελέχη των δημοφιλέστερων μέσων κοινωνικής δικτύωσης να δημιουργηθεί ένα κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας τους που θα καλύπτει όλο το φάσμα αναρτήσεων των χρηστών και θα εφαρμόζεται όσο το δυνατόν ευκολότερα από εκείνους. Βέβαια, ανάλογα με τις κοινωνικές εξελίξεις και τα νέα δεδομένα που προκύπτουν, οι ήδη θεσπιζόμενοι κανόνες υφίστανται διαρκώς αναπροσαρμογές, προκειμένου να πιάσουν το «σφυγμό» της κοινωνίας. Το γεγονός αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, σήμερα, να απαγορεύεται η ανάρτηση περιεχομένου παιδικής πορνογραφίας, ρητορικής μίσους, βίας και αυτοτραυματισμού, τρομοκρατικής προπαγάνδας και παραπληροφόρησης, ακόμα και όσον αφορά την πανδημία του κορωνοϊού Covid-19.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι, μολονότι το OB μπορεί να αυξήσει τη διαφάνεια του Facebook και να συμβάλλει στην ανάπτυξη της υπευθυνότητάς του, σε κάθε περίπτωση αποτελεί έναν ιδιωτικό θεσμό, η νομιμοποίηση και οι όροι του οποίου εξαρτώνται από τον ιδιώτη ιδρυτή του. Πρόκειται, δηλαδή, για μια μορφή ιδιωτικής απονομής δικαιοσύνης επί ζητημάτων διαδικτυακού περιεχομένου, η οποία βασίζεται στο διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά δέχεται ακόμα επιρροή από τα ιδιωτικά πρότυπα που ορίζονται στις οδηγίες του Facebook.
Συνεπώς, όπως πολύ σωστά έχει αναφέρει ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, το OB προωθεί έναν ψηφιακό συνταγματισμό και θεσπίζει ένα αποτελεσματικό στην πράξη σύστημα οικουμενικής προστασίας του ιδιαίτερα σημαντικού πολιτικού δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης. Το μόνο που απομένει, λοιπόν, είναι να εξακριβωθεί πόσο καλά και αποτελεσματικά θα επιτελέσει το καθήκον του…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το «Ανώτατο Δικαστήριο» του Facebook και η κρυφή γοητεία του ιδιωτικού ψηφιακού συνταγματισμού του Κωνσταντίνου Γιαννακόπουλου, άρθρο στο lawspot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το Facebook απέκτησε το δικό του «Ανώτατο Δικαστήριο», άρθρο στο Protagon.gr, διαθέσιμο εδώ
- oversightboard.com/faq/
