12.7 C
Athens
Τρίτη, 19 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΙστορίαΟκταβιανός Αύγουστος. Μέρος Α΄. Ο δρόμος προς την μονοκρατορία: Η Τριανδρία και...

Οκταβιανός Αύγουστος. Μέρος Α΄. Ο δρόμος προς την μονοκρατορία: Η Τριανδρία και η Μάχη των Φίλιππων


Του Κωνσταντίνου Πίχλιαβα,

Στο σημερινό μας άρθρο, όπως και στο επόμενο, θα ασχοληθούμε με τα γεγονότα που ακολούθησαν τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα. Θα δούμε τη μετέπειτα τύχη των δολοφόνων και τη σταδιακή «ανάδυση» του άστρου του Οκταβιανού, που αργότερα θα ονομαστεί Αύγουστος. Καθώς τα γεγονότα είναι πολλά και σύνθετα, ενώ ο χώρος της στήλης περιορισμένος, θα σταθούμε στα βασικότερα εξ αυτών στην προσπάθεια να παρουσιάσουμε μία γενική εικόνα. Ας πάρουμε λοιπόν, τα πράγματα από την αρχή.

Ο Ιούλιος Καίσαρας έπεσε νεκρός μετά από είκοσι τρείς μαχαιριές στο κτήριο της Συγκλήτου που στεγαζόταν προσωρινά στο θέατρο του Πομπήιου. Όπως κατέστη σαφές από την αδράνεια των συνωμοτών μετά το αποτρόπαιο έγκλημα, οι δολοφόνοι του Καίσαρα δεν είχαν κάποιο σχέδιο για τη μετέπειτα κατάσταση. Στη Ρώμη ξέσπασαν ταραχές με το λαό να εξεγείρεται κατά των δολοφόνων, ενώ ο στρατός υπό τον Αιμίλιο Λέπιδο εισήλθε στην πόλη παραβιάζοντας το ιερό pomerium. Ο Μάρκος Αντώνιος, ως μόνος πλέον ύπατος της χρονιάς, αποδέχθηκε την πρόταση του Κικέρωνα για παροχή αμνηστίας, θέτοντας όμως, ως προϋπόθεση την επικύρωση των ρυθμίσεων του Καίσαρα. Κατά τη διάρκεια της ταφής του και χάρη στον εμπρηστικό λόγο που έβγαλε ο Μάρκος Αντώνιος, ο λαός εξοργισμένος στράφηκε κατά των δολοφόνων.

Με έναν εμπρηστικό του λόγο στον λαό κατά την διάρκεια της κηδείας του Καίσαρα, ο Αντώνιός κατάφερε να προκαλέσει την λαϊκή αγανάκτηση κατά των δολοφόνων του Καίσαρα. Πηγή εικόνας: nl.pinterest.com

Η διαθήκη όμως, του Καίσαρα άφηνε τον επί χρόνια συνεργάτη του στην άκρη. Εκτός από τη δωρεά ενός ποσού προς κάθε Ρωμαίο πολίτη και την απόδοση των κήπων του ως δημόσιο πάρκο, ο τεθνεώς δικτάτορας υιοθετούσε τον εγγονό της αδερφής του, Γάιο Οκτάβιο, τον οποίο άφηνε ως κύριο κληρονόμο της περιουσίας του. Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρας Οκταβιανός, ήρθε στη Ρώμη και παρά το ψυχρό κλίμα που επικρατούσε στις σχέσεις του με τον Αντώνιο, συμφιλιώθηκε προσωρινά μαζί του. Ο Βρούτος και ο Κάσιος ανέλαβαν τις επαρχίες της Κρήτης και της Κυρηναϊκής, ενώ ο Δέκιμος Βρούτος, εις εκ των συνεργών στη δολοφονία και διορισμένος από τον Καίσαρα διοικητής της Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατίας, πολιορκήθηκε από τον Αντώνιο στη Μυτίνη (Modena). Οι Ύπατοι της επόμενης χρονιάς σκοτώθηκαν στην προσπάθεια να επιτύχουν τη μεταξύ Αντωνίου και Δεκίμου ειρήνευση. Την ίδια στιγμή στην Ανατολή, σημαντικές επαρχίες περιήλθαν στον έλεγχο των συνωμοτών, ο Βρούτος «ανέλαβε» τον έλεγχο της Μακεδονίας και ο Κάσσιος της Συρίας μετά τη σύλληψη και εκτέλεση του νομίμου κυβερνήτη. Παράλληλα, ο Σέξτος Πομπήιος αναγνωρίστηκε ως διοικητής του στόλου.

Στη Ρώμη, ο νεαρός Καίσαρας επέτυχε την εκλογή του ως Ύπατος για το 42 και κατόπιν πρότασης του εταίρου Υπάτου σχηματίστηκε επιτροπή επιφορτισμένη με τη δίκη των δολοφόνων του Καίσαρα. Εντωμεταξύ, οι διοικητές των επαρχιών της Ισπανίας και Γαλατίας ενώθηκαν υπό τους Μάρκο Αντώνιο και Αιμίλιο Λέπιδο, ενώ ο Δέκιμος σκοτώθηκε. Ο Οκταβιανός εντάχθηκε στο σχήμα, το οποίο αναγνωρίστηκε νομικά υπό τον όρο triumviri rei publicae constituendae (τριανδρία για την αποκατάσταση του κράτους) με ευρύτατες δικαιοδοσίες για πέντε χρόνια. Στα πλαίσια αυτά, ο Αντώνιος διατήρησε τον έλεγχο των γαλατικών επαρχιών και ο Λέπιδος ανέλαβε την Ισπανία και τη Ναρβωνησία. Τέλος, ο νεαρός Καίσαρας έπρεπε να καταλάβει τη Σαρδηνία, την Κορσική, τη Σικελία που ήλεγχε ο Σέξτος, καθώς και τις επαρχίες της Αφρικής, εγκαταλείποντας την Υπατεία.

Αργυρό δηνάριο του Οκταβιανού, μετέπειτα Αυγούστου, με την απεικόνιση του κομήτη που υπήρξε η αφορμή θεοποίησης του Ιουλίου Καίσαρα. Πηγή εικόνας: jhiblog.org

Ελλείψει χρημάτων, οι «Καισαρικοί» κατέφυγαν στο μέτρο των προγραφών. Σκοτώθηκαν περί τους τριακοσίους συγκλητικούς και δύο χιλιάδες ιππείς. Ο μόνος υπατικός που προγράφθηκε ήταν ο Κικέρωνας. Σε αντίποινα για το θάνατό του, ο Βρούτος εκτέλεσε τον αδερφό του Αντωνίου, Γάιο, ενώ αρκετοί από τους προγραφθέντες κατέφυγαν στο Σέξτο. Το 42, ο Ιούλιος Καίσαρας εντάχθηκε στο ρωμαϊκό πάνθεο (είχε άλλωστε προηγηθεί κατά τους αγώνες προς τιμήν του η εμφάνιση ενός κομήτη, που ερμηνεύθηκε ως σημείο ένταξής του στη χορεία των θεών, 44) και ο Αντώνιος με τον Οκταβιανό κινήθηκαν προς την Ανατολή. Η τελική μάχη μεταξύ των Καισαρικών και των οπαδών της Δημοκρατίας έλαβε χώρα στην πεδιάδα των Φιλίππων. Σε πρώτη φάση, ο στρατός του Αντωνίου νίκησε αυτόν του Κάσσιου, ενώ ο Βρούτος αυτόν του Οκταβιανού, μη γνωρίζοντας όμως, την ακριβή έκβαση της μάχης ο Κάσσιος αυτοκτόνησε.

Το Νοέμβριο, ο Βρούτος, ως μοναδικός πλέον αρχηγός του στρατεύματος, έδωσε νέα μάχη. Ο στρατός του Βρούτου διαλύθηκε και οι εναπομείναντες δολοφόνοι του Καίσαρα αυτοκτόνησαν ή κατέφυγαν στο Σέξτο Πομπήιο. Η μάχη των Φιλίππων απετέλεσε το τέλος της παραδοσιακής αριστοκρατίας της Ρώμης, η πλειοψηφία των γόνων της κειτόταν νεκρή στην πεδιάδα των Φιλίππων. Από τους νικητές ο μεν Αντώνιος έφυγε για την Ανατολή με στόχο να την υποτάξει, ενώ ο Οκταβιανός ανέλαβε να διαμοιράσει τους κλήρους στους παλαιμάχους.

Για πολλούς, η μάχη των Φιλίππων αποτελεί το τέλος της δημοκρατικής Ρώμης, η αλήθεια δεν απέχει πολύ από την παραδοχή αυτή. Όσον αφορά τώρα την πορεία της Τριανδρίας μετά τη μάχη, την οριστική ρήξη μεταξύ Οκταβιανού και Αντωνίου και την επακόλουθη μονοκρατορία του «Αυγούστου» πλέον Οκταβιανού, θα ασχοληθούμε μαζί τους στο επόμενό μας άρθρο.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
  • Mackay Ch., «Η κατάρρευση της Δημοκρατίας, 133-27 π.Χ.», Αρχαία Ρώμη Στρατιωτική και πολιτική Ιστορία, Παπαδήμας, Αθήνα 2014, σ. 218-225.
  • Μπουραζέλης Κ., Oι τρόφιμοι της Λύκαινας, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2015, σ. 234-239.
  • Rostovtzeff M., Ρωμαϊκή Ιστορία, Παπαζήση, Θεσσαλονίκη 1984, σ.128-154.
  • Σακελαρίου Μ., «Από την προσάρτηση του Ελλαδικού χώρου ως την προσάρτηση της Αιγύπτου και το τέλος της Ελεύθερης Ρωμαϊκής Πολιτείας (148-30 π.Χ.), Ελληνισμός και Ρώμη», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. 14, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 2015, σ. 80-88.

 

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Κωνσταντίνος Πίχλιαβας
Κωνσταντίνος Πίχλιαβας
Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1998 και μεγάλωσε στον Δρυμό, όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του το 2016. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2016-2020) και μεταπτυχιακός φοιτητής του Τομέα Αρχαίας Ιστορίας του ιδίου Τμήματος (2020). Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται: η Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Ιστορία, η περίοδος της Ύστερης Αρχαιότητας (200-641 μ.Χ) και τα υπό οθωμανική κατοχή Βαλκάνια (1356-1922). Συνεργάζεται με το ΟffLine Post από το καλοκαίρι του 2019 αρθρογραφώντας πάνω σε ιστορικά θέματα.