12.7 C
Athens
Τρίτη, 19 Μαρτίου, 2024

Η απελευθέρωση της Καλαμάτας­­


Της Θεοδώρας Κρέπη,

Κάθε χρόνο, στις 23 Μαρτίου, η Καλαμάτα γιορτάζει με μια σειρά εκδηλώσεων την επέτειο της απελευθέρωσής της από τον τουρκικό ζυγό. Ποια ήταν όμως, τα γεγονότα πίσω από την απελευθέρωση της πρώτης μεγάλης πόλης της Ελλάδας δύο μέρες πριν την επίσημη έναρξη της επανάστασης;

Ουσιαστικά οι απαρχές της βρίσκονται στην παρακείμενη Μάνη, όπου, ήδη από τα τέλη του 1820 είχαν αρχίσει να συρρέουν σημαντικοί Έλληνες αγωνιστές, μεταξύ άλλων ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος έφτασε εκεί από τη Ζάκυνθο  στις αρχές του 1821 και βρήκε καταφύγιο στον πύργο των Μούρτζινων στην Καρδαμύλη, καθώς και ο Παπαφλέσσας. Μάλιστα, στις 17 Μαρτίου, έλαβε χώρα στην Αρεόπολη η πρώτη δοξολογία. Ήδη νωρίτερα όμως, στην ευρύτερη περιοχή επικρατούσε αναβρασμός, που ανησυχούσε τις τουρκικές αρχές της πόλης της Καλαμάτας υπό το βοεβόδα Σουλεϊμάν αγά Αρναούτογλου. Ο τελευταίος φρόντισε να συγκαλέσει συνέλευση των Ελλήνων προεστών, στην οποία εξέθεσε τους προβληματισμούς του. Εκείνοι με τη σειρά τους επιχείρησαν και πέτυχαν να καλλιεργήσουν ένα κλίμα ανασφάλειας, πείθοντας το βοεβόδα, ότι η Καλαμάτα κινδύνευε από επιθέσεις κλεφτών και ότι χρειαζόταν την υποστήριξη των Μανιατών και πιο συγκεκριμένα, του πιο ισχυρού παράγοντα της περιοχής, του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Παράλληλα, η άφιξη στα μέσα του Μαρτίου ενός φορτίου με πυρομαχικά στο γειτονικό λιμάνι του Αλμυρού ενίσχυσε την καχυποψία των Τούρκων. Η συνομωσία που θα οδηγούσε στην κατάληψη της πόλης από τους Έλληνες είχε αρχίσει να εξυφαίνεται.

Στις 23 Μαρτίου 1821, μπροστά στον βυζαντινό ναό των Αγίων Αποστόλων της Καλαμάτας, στις όχθες του ποταμού Νέδωνος, 24 ιερείς και ιερομόναχοι ευλόγησαν, κατά τη διάρκειας πανηγυρικής δοξολογίας και μέσα σε ατμόσφαιρα πατριωτικού ενθουσιασμού, τις ελληνικές σημαίες και όρκισαν τους αγωνιστές που έφτασαν εκεί από τη Μάνη και τις γύρω περιοχές. Αναπαράσταση της δοξολογίας της 23ης Μαρτίου στην Καλαμάτα. Έργο του Ευάγγελου Δράκου. Εκτίθεται στο Μπενάκειο Μουσείο Καλαμάτας. Πηγή Ι.Ε.Ε. (2000)

Μετά από αυτά τα γεγονότα, ο Αρναούτογλου αναγκάστηκε να καταφύγει στην υποστήριξη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ο οποίος, στις 20 Μαρτίου, απέστειλε ένα σώμα 150 Μανιατών πολεμιστών με επικεφαλής το γιό του, Ηλία, δήθεν για την υπεράσπιση της πόλης έναντι των κλεφτών. Ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, εκμεταλλευόμενος την εμπιστοσύνη που του έδειχνε ο Αρναούτογλου, κατάφερε να τον πείσει να ζητήσει επιπλέον ενισχύσεις από τους Μανιάτες. Έτσι στις 22 Μαρτίου η Καλαμάτα περικυκλώθηκε από Έλληνες αγωνιστές: από τα νοτιοανατολικά, από τη Μάνη, έρχονταν 2.000 αγωνιστές από τις σημαντικότερες οικογένειες της Μάνης, υπό τον Πετρόμπεη, μαζί με το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Από τα βορειοδυτικά έρχονταν οι δυνάμεις που είχαν καταφέρει να συγκεντρώσουν από τα παρακείμενα χωριά της Μεσσηνίας οι Παπαφλέσσας, Νικηταράς και Αναγνωσταράς (Αναγνώστης Παπαγεωργίου). Οι Τούρκοι της Καλαμάτας φρόντισαν να οχυρωθούν στα ισχυρότερα σπίτια.

Το πρωί της 23ης Μαρτίου, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης έπεισε τον Αρναούτογλου να παραδώσει χωρίς αντίσταση την πόλη, με αντάλλαγμα τη ζωή του ίδιου και της οικογένειάς του. Έτσι, η απελευθέρωση της Καλαμάτας έγινε εντελώς αναίμακτα. Αμέσως μετά την παράδοση της πόλης, οι αγωνιστές συγκεντρώθηκαν στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, στις όχθες του ποταμού Νέδοντα, όπου και τέλεσαν δοξολογία σε κλίμα έντονης συγκίνησης.

Η προκήρυξη του Πέτρου Μαυρομιχάλη, «αρχιστράτηγου των Σπαρτιατικών στρατευμάτων» και της «Μεσσηνιακής Συγκλήτου» που με τον τίτλο «Προειδοποίησις εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς» γράφτηκε στο «σπαρτιατικό στρατόπεδο της Καλαμάτας» στις 23 Μαρτίου 1821. Το πρωτότυπο της βρίσκεται στα αρχεία ου Υπουργείου Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας. Πηγή/Ι.Ε.Ε. (2000)

Κατόπιν έλαβε χώρα μια συνέλευση των οπλαρχηγών, και συστήθηκε μια επαναστατική επιτροπή, η λεγόμενη «Μεσσηνιακή Σύγκλητος». Αρχηγός της διορίστηκε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, που έφερε τον τίτλο «αρχιστράτηγος των σπαρτιατικών στρατευμάτων». Πρώτο της μέλημα ήταν η σύνταξη της «Προειδοποιήσεως εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς», με την οποία γνωστοποιούσε στις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις τους λόγους της έναρξης της επανάστασης και ζητούσε την υποστήριξή τους, σε μια προσπάθεια να αντιστραφεί το αρνητικό προς κάθε επαναστατικό κίνημα κλίμα που επικρατούσε στην Ευρώπη των αρχών του 19ου αιώνα. Παράλληλα, οι οπλαρχηγοί συνεδρίασαν σχετικά με την πολεμική τακτική σύμφωνα με την οποία θα κινούνταν στο εξής, και κατέληξαν σε δύο κατευθύνσεις που θα έπρεπε να ακολουθήσουν: μία στη Μεσσηνία, με στόχο την ενδυνάμωση των ασθενέστερων επαρχιών και την πολιορκία των κάστρων της Μεθώνης, της Κορώνης και του Νεοκάστρου (Πύλου), και μία προς το κέντρο της Πελοποννήσου, και ειδικότερα προς την Τρίπολη (κάτι που θα οδηγούσε και στην κατάληψη της πόλης αργότερα τον ίδιο χρόνο).

Παρόλο που η έναρξη της επανάστασης είχε ήδη αποφασιστεί, η απελευθέρωση της Καλαμάτας ήδη πριν την ορισμένη ημερομηνία, δηλαδή την 25η Μαρτίου, γέμισε ελπίδα και αισιοδοξία τους Έλληνες, που για πρώτη φορά μέσα σε σχεδόν τετρακόσια χρόνια πίστεψαν στην ελευθερία τους. Το γεγονός αυτό έδωσε στους σκλαβωμένους Έλληνες την απαραίτητη ώθηση, ώστε να ξεκινήσουν το δύσκολο αγώνα για την ανεξαρτησία τους.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
  • Τερτσέτης, Γ. (1846), Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής / Τα απομνημονεύματα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Αθήνα.
  • Βακαλόπουλος Α. Ε. (1980), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τόμος Ε’: Η μεγάλη Ελληνική Επανάσταση (1821-1829). Οι προϋποθέσεις και οι βάσεις της (1813-1822), Θεσσαλονίκη: Εκδ Οίκος Αντ. Σταμούλη.
  • Συλλογικό Έργο (2000) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τόμος ΙΒ΄ (2η Έκδ.) Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών Α. Ε.
  • Χρήστου, Θ. (2013), Πολιτικές και κοινωνικές όψεις της Επανάστασης του 1821:”με μίαν γνώμην ομοφώνως απεφασίσαμεν να λάβωμεν τα άρματα”, Αθήνα: Εκδ. Παπαζήσης.

 

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Θεοδώρα Κρέπη
Θεοδώρα Κρέπη
Γεννήθηκε το 2000 και ζει στην Καλαμάτα. Σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών στην Καλαμάτα. Την ενδιαφέρουν η βυζαντινή και η σύγχρονη ιστορία. Επίσης, της αρέσουν τα ταξίδια, το διάβασμα και η μαγειρική.