Της Άντζελας Γκρέκου,
Το Βauhaus αποτέλεσε ένα καλλιτεχνικό κίνημα με πρωτεργάτη τον Walter Gropius το οποίο αποσκοπούσε στον περίτεχνο συνδυασμό των πρώτων υλών, της τέχνης και της τεχνολογίας. Σε μια εποχή που μόλις είχε τελειώσει ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Gropius και οι συνεργάτες του έβλεπαν μια νέα αρχή όπου η τέχνη μπορούσε εξυπηρετεί έναν ορθολογικό σκοπό. Η κοινωνία φαίνεται να αναδιαμορφώνεται μετά το τέλος του πολέμου και η τεχνολογία εισάγει νέες αξίες και ιδανικά. Το κίνημα του Bauhaus έκανε την εμφάνισή του στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής στη δεκαετία του ’30. Η γέννησή του, βέβαια, είχε προηγηθεί σε ευρωπαϊκό έδαφος και ειδικότερα στη Γερμανία. Τo Bauhaus ήταν βασικό κίνημα στην εποχή του μοντερνισμού και σημείο αναφοράς στον χώρο της αρχιτεκτονικής.
Μέσα από τη Σχολή Bauhaus, οι σπουδαστές έδιναν έμφαση στη μορφή και τα υλικά. Κάθε στοιχείο ενός σχεδίου εξυπηρετεί έναν σκοπό, καθώς δεν χωράει τίποτα ξένο, τίποτα περιττό, καμία ανούσια διακόσμηση. «Ένα αντικείμενο ορίζεται από τη φύση του», είπε κάποτε ο Gropius. Η αισθητική που προέκυψε ήταν απλή, λιτή, αποτελεσματική και το παραπάνω στυλ έγινε συνώνυμο της νεωτερικότητας.
Η Σχολή Bauhaus ιδρύθηκε στη Γερμανία ήδη έξι μήνες μετά τη λήξη του πολέμου. Στο ιδρυτικό μανιφέστο της Σχολής ο Gropius ανέφερε ότι το κτίριο είναι «ο απώτερος στόχος όλων των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων» και ότι «ο απώτερος, αν είναι μακρινός, στόχος του Bauhaus είναι το ενοποιημένο έργο τέχνης». Μέσα από το κίνημα ο Gropius επιδίωκε τη γερμανική ιδέα του Gesamtkunstwerk ή αλλιώς το «συνολικό έργο τέχνης», το οποίο συνθέτει πολλαπλές μορφές τέχνης σε μία. Ωστόσο, μέσα από τις ιστορικές συγκύριες του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, η Σχολή Bauhaus χαρακτηρίστηκε αντι-εθνικιστική από τους Γερμανούς Ναζί, «δείχνοντας» τον δρόμο για τη «φυγή» στο εξωτερικό και τη διάδοση της τέχνης του Gropius σε Αμερική, Καναδά και Ισραήλ.
Ο Gropius άρχισε να διδάσκει στο Graduate School of Design στο Χάρβαρντ. Στη συνέχεια, σχεδίασε ένα κτίριο για τον εαυτό του στο Λίνκολν της Μασαχουσέτης και το 1950 η εταιρεία του, “The Architects Collaborative”, ολοκλήρωσε ένα συγκρότημα κοιτώνων στο Χάρβαρντ, που ονομάζεται “The Graduate Center”. Σχεδίασε, επίσης, το κτίριο “PanAm”, που τώρα ονομάζεται “MetLife Building”, στη Νέα Υόρκη, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1963, και το κτίριο “John F. Kennedy Federal” στη Βοστώνη, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1966.
Ωστόσο, χωρίς να αναφερθώ σε όλα τα κτήρια που έχουν σχεδιαστεί στα πλαίσια του Bauhaus, θα ήθελα να επισημάνω κάποια βασικά χαρακτηριστικά της Σχολής. Δεν μοιάζουν όλα τα κτίρια Bauhaus μεταξύ τους. Μπορούν να είναι γωνιακά και γραμμικά ή να διαθέτουν μπαλκόνια με καμπύλες και στρογγυλές γωνίες. Αποφεύγεται η διακόσμηση για να γίνεται η εστίαση σε απλές γεωμετρικές μορφές, όπως το τρίγωνο, το τετράγωνο και ο κύκλος. Επιπροσθέτως, γίνεται συχνά η χρήση χάλυβα, γυαλιού, σκυροδέματος και άλλων σύγχρονων υλικών.
Μετά το Bauhaus
Ένα βασικό δόγμα του σχεδιασμού Bauhaus είναι η «αλήθεια στα υλικά», η οποία επικεντρώνεται στη χρήση υλικών στην πιο φυσική, έντιμη μορφή τους, επιτρέποντάς τους να αναδεικνύονται παρά να καλύπτονται. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση κτιρίων τύπου Bauhaus στον κόσμο είναι στο Ισραήλ. Η «Λευκή Πόλη» του Τελ Αβίβ βρίσκεται στη λίστα των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO για τα 4.000 και πλέον κτίρια Bauhaus, τα οποία χτίστηκαν το 1933 από Εβραίους και πολιτικούς πρόσφυγες που έφυγαν από την Ευρώπη. Η αρχιτεκτονική και οι αρχές του Bauhaus επηρεάζουν ακόμα το σχήμα και την εμφάνιση των καθημερινών αντικειμένων. Για παράδειγμα, ο Steve Jobs συζήτησε ανοιχτά την επίδραση της απλότητας του Bauhaus στην αισθητική των προϊόντων της Apple.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A Brief History of Bauhaus Architecture, Lauren Walser 2019
- Bauhaus architecture: History & characteristics of Bauhaus design, Sarah Buckley
