Του Νίκου Παπάζογλου,
Μετά τη μάχη του Ματζικέρτ (1071), το Βυζάντιο έχασε σημαντικές κτήσεις, συρρικνώθηκαν αρκετά τα σύνορά του, ενώ η εσωτερική αστάθεια ήταν προφανής και απελπιστική. Αντίστοιχα, η συνεχώς αυξανόμενη δύναμη των Σελτζούκων Τούρκων ήταν τρομακτική.
Η Δύση από την άλλη, και συγκεκριμένα ο Παπικός θρόνος βρισκόταν σε μια σύγκρουση με τους βασιλείς της Γερμανίας. Πιο πριν, το Σχίσμα των Εκκλησιών του 1054 έκανε διακριτές τις σχέσεις Ανατολικής και Δυτικής-Καθολικής Εκκλησίας.
Το βασικό πρόβλημα όμως, το είχε το Ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας, δηλαδή το Βυζάντιο, διότι οι Σελτζούκοι δεν περιορίστηκαν στις ήδη κατακτημένες περιοχές για να δημιουργήσουν σε εκείνες μια κρατική και εθνική ενότητα, αλλά διεκδικούσαν τον έμμεσο μηδενισμό και πλήρη αφανισμό της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Η Δύση κατανοώντας πως ο κίνδυνος δεν ήταν μόνο θέμα της Ανατολής, αλλά σύντομα θα γινόταν και δικός τους, επινόησαν μια στρατιωτική επιχείρηση με τη συγκρότηση στρατευμάτων στο όνομα του Θεού, συμπεριλαμβάνοντας στα σχέδια τους και την αναπτυξιακή δύναμη των Νορμανδών, λόγω των απειλητικών τους βλέψεων για περαιτέρω εδάφη στις δυτικές επαρχίες της παπικής Εκκλησίας.
Έτσι, ο Πάπας εκμεταλλεύτηκε τους Νορμανδούς και στη συνέχεια την επιρροή του στις λαϊκές μάζες λόγω της αυθεντίας που του προσέφερε ο τίτλος του την εποχή εκείνη, δημιούργησε το σταυροφορικό κίνημα που το βλέπουμε από τον 11ο αιώνα να προσλαμβάνει εξαίρετες διαστάσεις και φήμη. Ο Πάπας πείθει το απλό και αθώο ποίμνιό του, πως ο πόλεμος αυτός δεν είναι κοινός με τους υπόλοιπους, αλλά γίνεται στο όνομα του Θεού και ο σκοπός του είναι να ανακαταλάβουν την Ιερουσαλήμ από τους Σελτζούκους Τούρκους, διότι ήταν ιεροσυλία ο Πανάγιος Τάφος και τα λοιπά σκηνώματα να βρίσκονται στα χέρια των απίστων.
Από καιρό, ετοιμαζόταν τα πλήθη γι’ αυτόν τον πόλεμο με πολλούς Πάπες να οραματίζονται την έναρξη, αλλά η πρώτη σταυροφορία θα συγκροτηθεί από τον Πάπα Ουρβανό τον Β’ (1088-1099) ο οποίος έλαβε αφορμή για την έναρξή του «ιερού» αυτού πολέμου από το αίτημα για στρατιωτική βοήθεια που του απηύθυνε ο Αυτοκράτορας Αλέξιος.
Έτσι μη χάνοντας την ευκαιρία, ξεκίνησαν οι ετοιμασίες για την υπεράσπιση των ιερών εδαφών του Χριστού και η πρώτη σταυροφορία επισημοποιήθηκε στις 27 Νοεμβρίου του 1095, με την ομιλία του Πάπα, στη γαλλική πόλη της Κλερμόν με το συνοδικό θεσμό, ενώ οι παρευρισκόμενοι μετά την απόφαση της Συνόδου, απάντησαν με την ιαχή Deus vult (Θέλημα Θεού).
Μετά την επίσημη απόφαση που απλώθηκε σε όλη την Ευρώπη, συσπειρώθηκαν πάμπολλες δυνάμεις όχι όμως όλοι εξαιτίας της πίστης τους και της υπεράσπισης των εδαφών των χριστιανικών κτήσεων, αλλά απέβλεπαν σε μία καλύτερη ζωή που μέσα από αυτές τις μάχες θα κέρδιζαν πλούτο, δόξα και φήμη. Άλλοι πάλι παρακινημένοι από τις μυθικές ιστορίες για τα μέρη εκείνα, δημιούργησαν μέσα τους έναν διακαή πόθο να γνωρίσουν τις περιοχές αυτές που τόσα είχαν ακούσει. Δεν έλειψε όμως, και το μεγάλο ποσοστό που πίστεψαν στα λόγια του Πάπα περί αφέσεως των αμαρτιών ή την καλλιέργεια της πεποίθησης πως ο Θεός συγκαταβαίνει στην προσπάθειά τους και στον αγώνα τους να διώξουν τους απίστους από τα μέρη που ο Χριστός έζησε, δίδαξε, σταυρώθηκε και αναστήθηκε.
Οι στολές τους ίσως από τις διασημότερες πολεμικές ενδυμασίες μέχρι και τις μέρες μας, είχαν στο πάνω μέρος του σώματος ένα σταυρό που γινόταν σαφές ο λόγος της αποστολής του και ο εντολοδόχος αυτού του πολέμου. Υπήρχε ακόμη, και η πεποίθηση πως οι σταυροφόροι θα γινόταν μέτοχοι της θείας πρόνοιας και θα προστατεύονταν από αυτήν.
Οι στρατιωτικές δυνάμεις που συγκεντρώθηκαν και ονομάστηκαν σταυροφόροι ήταν πέρα από τους Νορμανδούς της Κάτω Ιταλίας και από άλλες γνωστές πόλεις όπως τη Βενετία, την Πίζα και τη Γένουα, καθώς και άλλα μεγάλα φέουδα της Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα, ο Γάλλος ιστορικός Ρενέ Γκρουσέτ γράφει: «Ο συγκλονισμός που προκάλεσε το κήρυγμα της σταυροφορίας, απλωνόταν κιόλας από τόπο σε τόπο, προπάντων στη Βόρεια Γαλλία, όπου έβλεπε κανείς να γίνονται σταυροφόροι ο κόμης του Βερμαντουά Ούγος ο Μέγας, αδελφός του βασιλέως της Γαλλίας Φιλίππου Α΄, ο κόμης της Νορμανδίας Ροβέρτος Κούρτ-Χέζ, γιος του Γουλιέλμου του Κατακτητή, ο κόμης της Φλάνδρας Ροβέρτος Β΄. Στις μελλοντικές Κάτω Χώρες, γινόταν σταυροφόρος ο δούκας της Κάτω Λωραίνης, δηλαδή της Βραβάντης, Γοδεφρείδος του Μπουγιόν και ο αδελφός του, που είχε διατηρήσει τη γαλλική υποτέλεια, ο Βαλδουίνος της Βουλώνης. Ο αριθμός των σταυροφόρων σύντομα αυξήθηκε τόσο πολύ που αναγκάστηκαν να τους αφήσουν να οργανωθούν σε τέσσερις ξεχωριστές στρατιές, κατά τις τοπικές ομάδες» (Από το βιβλίο του L΄ Épopée des Croisades).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σταυρίδης Φώτιος, Βυζάντιο, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2015
- Βαλαής Διονύσιος, Εκκλησιαστική Ιστορία, Εκδόσεις Μπαρμπουνάκης, Θεσσαλονίκη 2017
- Φειδάς Βλάσιος, Εκκλησιαστική Ιστορία Β΄, Εκδόσεις Διήγηση, Αθήνα 2002
