Του Θεόφιλου Νούση,
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ανέβαλε σχεδόν 90 εκατομμύρια ευρώ σε πληρωμές δημοσιονομικής στήριξης στην Αιθιοπία, λόγω των ανησυχιών για την κρίση στην περιοχή του βόρειου Τιγκράι, σύμφωνα με έγγραφο της ΕΕ που δημοσιεύτηκε από το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters την Τετάρτη. Το έγγραφο αναφέρει ότι «η αναβολή αυτών των τριών εκταμιεύσεων δημοσιονομικής στήριξης στοχεύει στη δημιουργία πολιτικού χώρου για την αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης και να ζητήσει απάντηση σχετικά με τις ανησυχίες της ΕΕ που σχετίζονται κυρίως με την «ανθρωπιστική πρόσβαση, την παύση των εχθροπραξιών και την πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης». Η καθυστέρηση φαίνεται να αποσκοπεί στην ενίσχυση του αιτήματος της ΕΕ για απάντηση από τις αιθιοπικές αρχές σχετικά με τις εκκλήσεις για να επιτραπεί η βοήθεια στο Τιγκράι, όπου πέντε εβδομάδες πολέμου οδήγησαν σε ανθρωπιστική κρίση. Ενώ, όμως, η κυβέρνηση δηλώνει επίσημα ότι οι εχθροπραξίες έχουν σταματήσει, οι ομάδες βοήθειας ακόμα δεν μπορούν να μετακινηθούν ελεύθερα και να διεκπεραιώσουν το έργο τους. Επίσης, περιστασιακές διακοπές των επικοινωνιών δεν επιτρέπουν να υπάρξει σαφής εικόνα για την ακριβή κατάσταση που επικρατεί στην χώρα.
Ο πόλεμος μεταξύ των ομοσπονδιακών δυνάμεων της Αιθιοπίας και του TPLF (Tigray People’s Liberation Front) ξέσπασε στις 4 Νοεμβρίου 2020. Η σύγκρουση πιστεύεται ότι σκότωσε χιλιάδες και απομάκρυνε από τις οικίες τους περισσότερους από 950.000 ανθρώπους, περίπου 50.000 από αυτούς στο Σουδάν, σύμφωνα με εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών. Τα δυτικά έθνη βλέπουν την Αιθιοπία ως σύμμαχο σε μια ευμετάβλητη περιοχή, ειδικά ενάντια στους ισλαμιστές μαχητές Αλ Σαμπάμπ που συνδέονται με την Αλ Κάιντα στη γειτονική Σομαλία. Η σύγκρουση θέτει δίλημμα πολιτικής για τις δυτικές κυβερνήσεις, καθώς πολλές ομάδες βοήθειας παραπονούνται ότι δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στην περιοχή, αφότου η κυβέρνηση της Αιθιοπίας κήρυξε το τέλος της στρατιωτικής της επιχείρησης. Η ΕΕ των 27 ζητά, επίσης, την παύση των εχθροπραξιών, την έναρξη ερευνών για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης και να επιτρέπεται στους δημοσιογράφους να επισκέπτονται την περιοχή, σύμφωνα με το έγγραφο, το οποίο επικυρώθηκε από έναν ανώτερο διπλωματικό αξιωματούχο στην Αντίς Αμπέμπα – την πρωτεύουσα της Αιθιοπίας. Η αξία της αναπτυξιακής βοήθειας της ΕΕ προς την Αιθιοπία εκτιμάται κατά μέσο όρο σε 214 εκατ. ευρώ ετησίως.
Γιατί, όμως, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμεί και επιμένει στην στήριξη τρίτων χωρών και στην περίπτωση αυτή της Αιθιοπίας; Ο προφανής λόγος είναι ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας που διατηρεί και εκπροσωπεί η ΕΕ. Η Ένωση θέλει να είναι ο υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όχι μόνο στα σύνορα της, αλλά και όπου υπάρχουν «ανυπεράσπιστα» κράτη και άνθρωποι, οι οποίοι χρίζουν βοηθείας. Αυτός, όμως, δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση σπεύδει να συνδράμει χώρες που δεν ανήκουν στην Ευρώπη, όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και ούτε στο πλαίσιο της Ένωσης. Κάτι τέτοιο θα ήταν υπερβολικά αλτρουιστικό για μια οικονομική και πολιτική, διεθνή ένωση. Η ΕΕ, στέλνοντας οικονομικά πακέτα στήριξης και ανθρωπιστικές ομάδες βοήθειας σε τέτοιου είδους καταστάσεις, επωφελείται και η ίδια, ανεβάζοντας αρχικά το κύρος της σε παγκόσμια κλίμακα, δίνοντας την εικόνα ενός υγιή διεθνούς οργανισμού και μιας ισχυρής ένωσης κρατών, η οποία είναι σε θέση να στηρίξει όχι μόνο τα κράτη-μέλη της, αλλά και κράτη εκτός αυτής, τα οποία χρίζουν στήριξης.
Πέραν, όμως, του κύρους και του «παιχνιδιού» των εντυπώσεων, με τέτοιου είδους ενέργειες, η Ευρώπη αποκτά επιρροή και αυξάνει την «ήπια ισχύ» (soft power), που ασκεί στο κράτος, το οποίο συνδράμει. Όταν το κράτος και ο πληθυσμός του, ο οποίος βοηθήθηκε από την ΕΕ, την θεωρεί ως «σωτήρα» και ευεργέτη του, είναι πολύ πιο εύκολο να προσάψει οικονομικές συμφωνίες πιο συμφέρουσες για την Ένωση. Επίσης, τα κράτη στα οποία ασκεί μεγάλη επιρροή η Ένωση, μπορούν, δυνητικά, να ακολουθήσουν τις υποδείξεις της Ένωσης σε ορισμένα θέματα προς όφελός της. Επομένως, οι κινήσεις προς αύξηση της ήπιας ισχύς σε μια χώρα επηρεάζει και ενισχύει την γενικότερη πολιτική και γεωπολιτική δύναμη της Ευρώπης, όχι μόνο στο εν λόγω κράτος, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή στην οποία αυτό εντάσσεται. Όσον αφορά την εν λόγω κατάσταση στην Αιθιοπία, προστίθεται ένας ακόμα λόγος, ο οποίος ωθεί την ΕΕ να σπεύσει να βοηθήσει την κυβέρνησή της και το λαό της. Αυτός δεν είναι άλλος από το ότι πρέπει η ίδια να προλάβει να ασκήσει την επιρροή της και να διατηρήσει με το μέρος της την Αιθιοπία, με την οποία είναι σύμμαχοι για πολλά χρόνια, ώστε να μην αφήσει τα μουσουλμανικά κράτη των γύρω περιοχών να επηρεάσουν την ευάλωτη προς στιγμή Αιθιοπία, καθιστώντας την, ίσως, αντίπαλο της Ένωσης.
Πάντα, λοιπόν, μέσω τέτοιου είδους ανθρωπιστικής βοήθειας και οικονομικής στήριξης, υποβόσκουν τα πολιτικά συμφέροντα και τα «παιχνίδια εντυπωσιασμού» των κρατών, χωρίς, όμως, αυτά να αναιρούν την αξία και τη σημασία της ίδιας της βοήθειας, η οποία προσφέρεται σε όσους την έχουν ανάγκη. Γι’ αυτόν τον λόγο, ήταν ορθή η κίνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καθυστερήσει την αποστολή του πακέτου οικονομικής βοήθειας, ούτως ώστε να είναι σίγουρες οι προθέσεις της κυβέρνησης και να εξασφαλιστεί ότι η βοήθεια θα δοθεί εκεί που χρειάζεται και δεν θα εξυπηρετήσει άλλα συμφέροντα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ethiopia Tigray crisis: EU concern over war crime reports, BBC, διαθέσιμο εδώ
- EU delays 90 million euros in aid to Ethiopia over Tigray crisis, document shows, Reuters, εδώ
- Αιθιοπία: Δήλωση του Ύπατου Εκπροσώπου εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εδώ
- EU suspends nearly €90M in aid to Ethiopia over internal conflict, Politico, εδώ
